Meer groen in de stad dankzij verplaatsbaar bos

Breda wil net als veel andere steden vergroenen, maar niet overal is ruimte voor bomen. Met hulp van Flexibilitree vond de gemeente een creatieve oplossing. Samen plaatsten ze verschillende boomsoorten in verplaatsbare bakken. De bomen staan op een groot plein en zijn precies boven de kolommen van een ondergrondse parkeerplaats geplaatst. Op die manier weet de gemeente zeker dat het dak van de parkeerplaats niet instort onder het gewicht van de bomen en wordt een groot stenen stadsplein in één keer een stuk groener.

‘Niet de zoveelste boom in een bak’

“Dit concept is niet de volgende boom in een bak”, benadrukt initiatiefnemer Arjan Zoontjens van Flexibilitree. “Waar het ons om gaat, is dat we het kweekproces deels naar de stad halen.” De bomen krijgen op termijn namelijk een plek in de volle grond in de buurt van het plein. Dan nemen nieuwe kweekbomen de plek in van de bomen die nu in de bakken staan. Permanente inrichting met tijdelijke bomen, noemt Zoontjens dat.

Door verschillende boomsoorten op het plein te zetten, hoopt Zoontjens dat mensen zich meer bewust worden van de seizoenen. Zo zijn er het hele jaar door groene bomen die op afwisselende momenten in bloei staan. Die verschillende soorten zorgen niet alleen voor een mooi plaatje maar zijn ook goed voor de biodiversiteit. Verschillende soorten bomen trekken namelijk verschillende soorten insecten en vogels aan. Tegelijkertijd zorgt het voor bescherming tegen ziektes en schadelijke dieren. Zoals de eikenspintkever. “Als je die in je eikenbestand krijgt, ben je gelijk heel veel bomen kwijt.” Met minder dezelfde bomen, blijven er meer in leven.

Rustplek in een kale vlakte

Om veel biodiversiteitswinst te halen is er vooral aansluitend groen nodig, benadrukt Mendel Giezen, universitair docent duurzame stedelijke ontwikkeling en infrastructuur. Maar enkele bomen kunnen wel als ‘stapstenen’ dienen. “Als een verbindingsboog tussen het ene en het andere groengebied.”

Of de bomen in Breda op die manier werken, weet hij niet. “Daar ken ik Breda niet goed genoeg voor.” Volgens Zoontjens kunnen vogels de bomen in ieder geval als rustplek gebruiken. “Door groen op zo’n plein neer te zetten creëer je een schuilmogelijkheid in een open vlakte.”

Meer groen zorgt voor minder doden

Meer groen is niet alleen prettig voor dieren, maar ook voor mensen. Zo kunnen bomen wateroverlast tijdens heftige regenbuien verminderen en steden ’s zomers verkoelen. Uit Spaans onderzoek bleek dat in 2015 duizenden sterfgevallen door hitte voorkomen hadden kunnen worden door het bladerdak in steden te verhogen van 15 naar 30 procent.

Vooral oude bomen zorgen voor veel ‘kroonvolume’ en zijn daarom nuttig. “Eén volwassen boom zorgt voor meer bladerdek dan dertig sprietjes”, zei tiny-forest expert Daan Bleichrodt van het Instituut voor Natuureducatie en Duurzaamheid (IVN) daar eerder over. “Het is vooral belangrijk dat bomen een goede standplaats krijgen, waar ze oud kunnen en mogen worden.”

De bomen van Zoontjens zijn juist jong en verplaatsbaar. Toch ziet Zoontjens ook meerwaarde in zijn oplossing. “Tot voor kort was het zo dat als er een boom gekapt werd er één boom werd terug geplant”, herinnert hij zich. Een slechte zaak, want net als Bleichrodt weet hij hoe belangrijk een vol bladerdek is. “Wij zetten voor één gekapte boom tien nieuwe terug”, zegt Zoontjens. Zo compenseert hij het verlies aan schaduw door de kap van één oude boom.

Ook weet Zoontjens dat bomen liever in de volle grond staan dan in een bloembak. Via schimmels in de grond kunnen bomen met elkaar ‘praten’ en samenwerken. Toch kunnen ze prima tijdelijk in een pot groeien, zegt hij. Überhaupt hebben stadsbomen een heel ander leven dan bomen in een bos. “De stadsboom is een verhaal op zich.”

Dé oplossing voor meer groen in de stad?

Is dit dé oplossing om steden te vergroenen? Giezen is daar desgevraagd voorzichtig over. Maar de stad als kraamkamer voor jonge bomen is op zich geen gek idee. Ook vindt hij het een goede manier om plekken waar geen bomen kunnen groeien toch te vergroenen en daarmee koeler te maken.

De Bredase klimaat- en duurzaamheidswethouder Peter Bakker ziet het wel als een mooie manier om zijn stad groener te maken. “En dit is nog maar het begin: de bomen die nu geplant worden, kunnen hier een aantal jaar doorgroeien en worden vervolgens op een andere plek in Breda in de grond geplant”, zegt hij over het project. “Deze mooie oplossing past bij de ambitie die we hebben in Breda, om een Stad in een Park te worden.”

Zoontjens denkt dat ook andere steden op deze manier makkelijk meer groen kunnen toevoegen. Juist door plekken te gebruiken waar bomen niet kunnen groeien. “De ambitie om meer groen te creëren wordt beperkt door de ruimte die er is. Op deze manier lukt het toch.”

Lees ook:

• Minder slachtoffers door hitte? Verdubbel het aantal bomen in steden, stelt onderzoek