Hoe werkt het materialenpaspoort?

Veel wijsheden zijn te herleiden naar oude spreekwoorden. Zoals: wat niet weet, wat niet deert. Het klinkt bureaucratisch, maar door op te schrijven wat er aan materialen in een object (gebouw) zit, wordt er beter met die materialen omgegaan. En dat helpt weer bij duurzaam gebouwbeheer en het aangaan van de uitdagingen in de sector.

Zoals omschreven staat in het Madaster, waar de paspoorten staan opgeslagen, bevatten de materialenpaspoorten “informatie over de kwaliteit, herkomst en vindplaats van materialen en producten die worden gebruikt bij de constructie van gebouwen en andere bouwobjecten en geven inzicht in de materiele, circulaire en financiële (rest)waarde van deze eigendommen.” Zie daar het nut van het materialenpaspoort.

Hoe werkt het materialenpaspoort?

De gebouwde omgeving is verantwoordelijk voor de hoogste CO2-uitstoot wereldwijd (39 procent), onderverdeeld in 28 procent operationele CO2 (verwarmen, koelen en verlichting) en 11 procent vanuit bouwmaterialen en onderhoud. In een eerder artikel sprak Change Inc. met Christa de Vaan van Arup, ook over het paspoort. Haar advies: het paspoort moet wel goed worden gebruikt. “Pas als het materialenpaspoort zich ook echt gaat richten op de gebruikersfase, en als daarin goed wordt bijgehouden wat er wordt veranderd of aangepast, dan gaat het paspoort haar functie krijgen.”

In het zogeheten materialenpaspoort wordt dus per gebouw beschreven wat er aan materiaal is verwerkt, met daarbij ook de levensduur. Bij sloop of hergebruik (zoals bij verkoop) van een gebouw, weten de eigenaren dan welke materialen zijn gebruikt. De kunst is wel dat eigenaren dat goed bijhouden. Wat wordt er vervangen of vernieuwd, waar loopt een beheerder tegenaan? Als de informatie up-to-date is, is hij ook waardevol.

Wat is het Madaster?

Om alles centraal en ook officieel vast te leggen, is het Madaster (de naam is een knipoog naar het kadaster) in het leven geroepen. Hier worden online alle materialen en producten uit de gebouwde omgeving vastgelegd. Ook de materialen die bij de constructie zijn gebruikt. Zoals mooi omschreven staat op de site van Madaster: “Zo wordt elk gebouw een reservoir van materialen.”

Voor wie is het materialenpaspoort van toepassing?

Het materialenpaspoort is in het leven geroepen voor de eigenaars en de gebruikers van gebouwen. In het materialenpaspoort is te zien wanneer er wat moet worden vervangen, en wat nog eventueel jaren mee kan. Een nieuwe eigenaar kan dan meteen zien hoe hij of zij het gebouw duurzaam in moet richten. Doordat alles in het Madaster staat wordt hergebruik eenvoudiger en is er minder verspilling. Een goed voorbeeld van een gebouw dat circulair is opgezet, is The Greenhouse in Utrecht, een restaurant en vergaderlocatie. Alles in dat gebouw is gestandaardiseerd waardoor onderdelen makkelijk uit elkaar te halen en opnieuw te gebruiken zijn.

Lees meer over de mogelijke rol van de eindgebruikers in de bouw, waardoor de vraag naar duurzame oplossingen kan groeien.

Wat is de toekomst van het materialenpaspoort?

Het vorige kabinet wilde begin 2022 beslissen of het materialenpaspoort verplichte kost zou worden in de bouw. Dat is nog niet wettelijk vastgesteld. Vooralsnog vindt het Transitieteam Circulaire Bouweconomie dat er onvoldoende inzicht is om een wettelijke verplichting te verantwoorden. Er zou nog te weinig ervaring zijn met het materialenpaspoort en de alternatieve oplossingen. Wat in ieder geval is bereikt door dit transitieteam: vanaf 2023 moeten alle uitvragen verplicht 100 procent circulair zijn voor alle overheden en gemeenten.

Door wie is het materialenpaspoort bedacht?

Architect Thomas Rau is van mening dat waardeloos afval niet bestaat en gebruikt of versleten materiaal een waardevolle grondstof kan zijn voor nieuwe producten of toepassingen, zo liet hij weten bij een virtuele bijeenkomst van PwC. Het materialenpaspoort werd in 2011 al geïntroduceerd door Rau zelf.