“Alles dat iets beter is dan normaal, wordt als duurzaam gezien”, zegt Michael Pawlyn. Dat is problematisch, want het hoogst haalbare is 100 procent minder slecht. “En de bouw scoorde onder dat niveau.” Kortom, de gebouwde omgeving droeg – en draagt - nog steeds bij aan het klimaatprobleem. Terwijl een positieve bijdrage nodig is om klimaatverandering terug te draaien.
Een alarmerend rapport
Het was 2018 toen architect Michael Pawlyn zich realiseerde dat er iets compleet misgaat. Het klimaatbureau van de Verenigde Naties kwam met een alarmerend rapport. We zijn de aarde op hoog tempo aan het vernietigen en onomkeerbare kantelpunten komen in zicht: het punt waarop we de aardse ecosystemen dusdanig aanpassen dat er geen weg meer terug is. “Dertig jaar duurzaam ontwerpen had ons niet in de buurt gebracht van waar we wezen moesten.”
Pawlyn werkte toen al elf jaar aan innovatieve projecten. Bij project-afwijzingen kreeg hij vaak te horen dat zijn ideeën geweldig zijn. “Maar de markt is er niet klaar voor.” Dat argument nam hij jaren voor lief. Tot dat bewuste IPCC-rapport. “Dit is belachelijk”, dacht hij. Hoe kan het dat de markt niet klaar is voor innovatieve projecten terwijl de wereld nog net niet in brand staat?
Eerst meer weten over de innovatieve projecten van Pawlyn? Bekijk onderstaande TED-talk.
Een andere instelling
De kennis is er, de goede voorbeelden zijn er, wat er mist is de juiste instelling. Onze manier van denken moet anders. “Met Sarah Ichioka kwam ik tot het inzicht dat onze mindset moet veranderen, en we moeten overschakelen van duurzaamheid naar regeneratief ontwerp.” Dat is een werkwijze die in balans is met de natuur. Er komt geen afval vrij, want afval is een grondstof voor iets anders. Precies zoals de kringlopen in de natuur werken. “Duurzaamheid gaat bijna volledig over mensen. Terwijl regeneratief ontwerp veel inclusiever is. We moeten nadenken over het hele web of life waar we van afhankelijk zijn.”
In onderstaande video legt econoom Kate Raworth meer uit over de betekenis van regeneratief ontwerpen:
In vijf keer goed
In het boek ‘Flourish, Design Paradigms for Our Planetary Emergency’ beschrijven Ichioka en Pawlyn vijf verschillende niveaus waarop we onze gedachten moeten aanscherpen.
Ten eerste is het tijd om verantwoordelijkheid te nemen. Realiseren dat we kunnen bijdragen aan verandering. Daarnaast vraagt het om een andere omgang met de natuur. Door het niet te zien als een grondstoffenbron die we naar wens plunderen. In plaats daarvan is het nodig om onszelf te zien als onderdeel van die natuur. Of zoals Pawlyn dat noemt: the web of life. Ook is het tijd om goede voorouders te zijn. Zoals de filosoof en schrijver Roman Krznaric betoogt: om keuzes te maken die voordelig zijn voor onze achterkleinkinderen.
'Wat we nu hebben is private luxe en publieke ellende'
Michael Pawlyn
Ook moeten we anders naar de mensheid kijken. Het is wat filosofisch: maar het mensbeeld van een ontwerper beïnvloedt het ontwerp. Als we onszelf zien als individualistisch en competitief levert dat de ruim-opgezette Amerikaans-achtige buitenwijken op. Dat werkt ook de andere kant op. Pawlyn citeert de Britse schrijver George Monbiot: “Wat we nu hebben is private luxe en publieke ellende. Dat kunnen we verschuiven naar een systeem waarin we privaat voldoende hebben en publieke luxe.”
“Soms wil ik zwemmen. Soms vind ik het leuk om te tennissen en soms maak ik het liefst een wandeling in het park. Als ik dat allemaal op individueel niveau probeer te doen heb ik mijn eigen zwembad, mijn eigen tennisbaan, mijn eigen park en mijn eigen sportschool. Er is simpelweg niet genoeg ruimte voor iedereen om dat te doen. Door het creëren van meer gedeelde faciliteiten in onze gebouwen en steden maken we het leven voor iedereen beter. En zo verminderen we de hoeveelheid energie en hulpbronnen die we gebruiken radicaal.” Pawlyn ziet veel in ‘de vijftien minuten stad’. Dat is een stad waarin alles wat je nodig hebt binnen vijftien minuten lopen of fietsen te bereiken is. “Dat zou echt transformatief zijn.” Ons energieverbruik gaat naar beneden, er zijn minder auto’s en mensen bewegen meer.
Tot slot is het tijd om onze obsessie met oneindige groei loslaten. We kunnen in dat opzicht leren van de natuur: “De enige dingen die eindeloos groeien in de natuur zijn behoorlijk schadelijk. Zoals kankercellen.”
Een ander systeem… en dan?
Pawlyn ziet hoe het huidige systeem piept en kraakt. “Het systeem probeert zichzelf wanhopig in stand te houden, maar het zal niet lang meer duren.” En dan? Dan staan er allerlei nieuwe oplossingen en economische modellen klaar om het over te nemen. “Verbazingwekkende oplossingen bloeien dan op en kunnen de mensheid echt terugbrengen op een veilig pad.”
Komt dat moment op tijd? Daar moet Pawlyn even over nadenken. “Het alarmeert me als mensen zeggen dat het al te laat is en we daarom net zo goed kunnen genieten. Dat vind ik totaal onaanvaardbaar.” Hij vraagt deze mensen dan of ze kinderen hebben. En of het ze lukt deze woorden te herhalen terwijl ze hun kinderen diep in de ogen kijken.
Een overtuigend alternatief
Pawlyn kijkt anders naar de wereld dan tien jaar geleden. “Destijds dacht ik dat het genoeg zou zijn om echt goede geïntegreerde oplossingen te ontwikkelen, te implementeren en er positief over te praten. Ik concludeerde in 2018 dat het niet zo simpel is, omdat we te maken hebben met een complex systeem.”
'Ik wil er zeker van zijn dat ik de kostbare tijd die ik op aarde heb op een goede manier gebruik'
Michael Pawlyn
Pawlyn wil een overtuigend alternatief brengen. Bijvoorbeeld voor de uitspraak: tijd is geld. “Het meest overtuigende alternatieve verhaal dat ik heb gehoord is van Karma Tshiteem van het gross national happiness project and culture team van Bhutan: tijd is leven.” Zo kijkt Pawlyn nu zelf om zich heen. “Ik wil er zeker van zijn dat ik de kostbare tijd die ik op aarde heb op een goede manier gebruik.”
In het boek omschrijft hij een nieuw doel voor architecten en ontwerpers: om de bloei van al het leven voor altijd te vergemakkelijken. “Voor mij is dat een veel inspirerender doel dan een iconisch gebouw te ontwerpen voor een luxemerk. Daarmee wil ik mijn collega’s niet afvallen, maar ik vraag me weleens af wat ze denken als ze weer een groot opzichtig en flitsend gebouw neerzetten. Wat is het doel van zo’n gebouw als we ons in een noodtoestand bevinden?”
Evenement bij Interface
Maandag 21 maart spreekt Pawlyn op een ontbijtsessie van vloerenfabrikant Interface. Daar gaat duurzaamheidsmanager Janneke Leenaars met hem in gesprek over zijn nieuwe boek Flourish en regeneratief design. Regeneratief design gaat nog een stap verder dan duurzaam bouwen en richt zich op ontwerpen met een positieve, herstellende impact. Deze aanpak laat ons opnieuw kijken naar onze ontwerpprincipes, gebouwen, steden en economie, en sluit aan bij de Climate Take Back-missie van Interface om tegen 2040 een CO2-negatieve onderneming te zijn. Dit houdt in dat Interface met haar ondernemingsactiviteiten meer CO2 wil vastleggen dan dat er wordt uitgestoten. Een belangrijke mijlpaal op weg naar dit doel was het op de markt brengen van de eerste CO2-negatieve tapijttegels cradle-to-gate in 2021.
De visie van Pawlyn en van wijlen Interface-oprichter Ray Anderson liggen dicht bij elkaar. Na het elimineren van negatieve impact op de planeet wilde hij met zijn bedrijf een herstellende, regeneratieve impact hebben. Dit heeft geleid tot de huidige Climate Take Back missie, wat gaat over het bijdragen aan het omkeren van de opwarming van de aarde. Een beroemde uitspraak van Ray Anderson was: “We moeten een keuze maken tijdens ons korte bezoek aan deze prachtige blauwe, groene, levende planeet: om het te beschadigen of om het te helpen.”
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
