Duurzaam verbouwen moet, maar het gebeurt nog niet

De Europese Commissie wil dat huiseigenaren die een grote verbouwing gaan doen verplichten om hun huis meteen te verduurzamen, door bijvoorbeeld zonnepanelen op het dak te leggen. Demissionair minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken heeft een motie van Daniel Koerhuis (VVD) om die Europese verplichting te negeren naast zich neergelegd. Ollongron zegt dat ze de richtlijn uit Brussel moet uitvoeren en dat ze niet tegemoet kan komen aan de motie van de Tweede kamer.

Er is reden genoeg om een flinke verduurzamingsslag te maken in de gebouwde omgeving. Die is namelijk nog altijd verantwoordelijk voor een aanzienlijk deel (bijna 40 procent) van de totale CO2-uitstoot. En juist met het duurzaam vérbouwen kan een grote stap worden gemaakt. Dat zegt ook Property Leader Mathew Vola van Arup. “Wij doen veel metingen op nationale schaal en bij veel oude panden kan de energierekening met 40 procent naar beneden. Het levert voor de gehele uitstoot meer op om oude gebouwen te isoleren dan nieuwbouw duurzaam te maken. We zouden dus in beide moeten investeren.”

Grote rol van de bouw

Voor Vola is het helder. Nederland heeft zich in eerste instantie gecommitteerd aan het Klimaatverdrag van Parijs. “Daar komt die Europese regelgeving vandaan. Maar als we blijven doorgaan zoals we nu doen halen we dat verdrag niet.” Hij maakt zich daar ernstig zorgen over. “De bouw speelt daar een grote rol in. Wat kun je doen? Wat zet zoden aan de dijk? Oude gebouwen zijn enorme energielekken, dus om daar een duurzame interventie op te plegen, is laaghangend fruit.” Het is wel de vraag of het verplicht moet worden. Vola: “Het is beter om te niet polariseren, maar om te verbinden. Je kunt het verplichten om duurzaam te verbouwen, maar je kunt het ook stimuleren. Daar zijn stimuleringsfondsen voor.”

De reactie van hoogleraar Huisvesting Peter Boelhouwer op het wel of niet verplicht verduurzamen van woningen, is dat het een ingewikkelde en vooral een politieke discussie is. Maar dát er wat nodig is om de woningbouw te verduurzamen, is een feit. “Laat het maar vanuit de Europese Commissie komen. Als Europa het niet doet, gaan landen het ook niet doen. En we moeten nu echt: Nederland loopt hopeloos achter”, verzucht hij. Hij noemt de 10.000 woningen die tot nu toe van het gas zijn gehaald, terwijl dat er uiteindelijk ieder jaar 100.000 woningen moeten zijn.

Erken dat het geld kost

Het loopt volgens deze hoogleraar spaak, omdat er niet goed planmatig wordt gewerkt. “De klimaatdoelstellingen zijn heel helder, de ambities ook. Maar de overheid is veel te weinig bezig met de implementatie: wat moet er gebeuren, wat zijn de mogelijkheden, waar staan we nu, en waar komen we uit met welke inspanningen?” Hij noemt de rol van het Urgenda-vonnis in het klimaatvraagstuk zelfs bedenkelijk. “Dat bedrijven door de rechter verplicht moeten verduurzamen wordt dan breed uitgemeten in de krant als een succesvolle uitkomst. Maar ga nou eerst na waaróm het spaak loopt bij die bedrijven. En erken dat het geld kost om het Parijsakkoord te behalen. Als je dit ontkent, dan kom je er sowieso niet.”

Een voorbeeld dat de hoogleraar aanhaalt is de elektrificatie van de energievoorziening. “Dan hebben we zonnepanelen en warmtepompen, maar het loopt het vast omdat Tennet het niet aankan. Ga nou eerst eens uitzoeken wat technisch kan.” Hij ziet daarom regelgeving van Europa meer als een goede stok achter de deur. “Zo wordt het ook gebruikt door de Nederlandse politiek, kijk maar, het moet van de EU, zeggen ze dan.” Al krijg je ook veel tegenreacties omdat mensen niet iets opgelegd willen krijgen.

Luister hier naar de Future Business Live uitzending, over hoe we voor meer woningen met minder uitstoot kunnen zorgen

Angst voor onbekende

Ook ondernemer Sander van der Wal van adviesbureau &Flux ziet dat het niet anders kan. Hij klinkt zelfs verbaasd. “We hebben ons toch verbonden aan het Parijsakkoord? Dus we hebben doelstellingen om te halen en daarvoor zullen we een keer aan de bak moeten.” Hij denkt dat het vooral de angst voor het onbekende is. En de angst voor hoge kosten. “Maar als je het niet doet, is het nog veel duurder!” Zijn visie is: we moeten verduurzamen, dus we moeten een bijdragen leveren. “Zie het juist als een kans. Het gaat allerlei nieuwe dingen opleveren, zoals nieuwe werkgelegenheid en technische innovaties. En je krijgt er ook nog een veel hoogwaardiger leven voor terug. Het is aan alle kanten prettig.”

Maar mensen moeten goed kijken naar de gehele investering, vindt Van der Wal. ”Als je zoals ik zonnepanelen hebt hoef je geen stroom meer te kopen.” Wel vindt hij dat de informatie goed moet worden overgebracht. “Er zijn zoveel constructies om mensen op een goede, goedkope en zelfs gratis manier hun woning te laten verduurzamen. Maar ze moeten daar wel bij geholpen worden.”

Langere termijn goedkoper

Projectontwikkelaar Mark Derksen is van Croonwolter&dros verzucht aan de telefoon:. “Wat ik vooral zie, is dat veel bedrijven pas in beweging komen als er een wettelijke verplichting aan zit te komen.” Terwijl hij net als Van der Wal kansen ziet. “Voor veel maatregelen is een prima business case te maken.” Derksen: “We hebben de Parijs doelstellingen te halen. Dus als er toch vervangingsmomenten komen, doe het dan duurzaam.”

Ook kun je volgens Derksen denken aan andere manieren om zaken op te lossen. Zoals warmte as a service. “Dan investeren wij in de duurzame verwarming van een pand, en betaal je alleen voor de energie die dat kost. Dan halen we de financiële drempel weg en hoeft de gebruiker zich geen zorgen te maken over de installatie zelf.” Dus ja, ook hij vindt het goed om een verplichting neer te zetten om te zorgen dat iedereen meegaat. “En nog beter is het om de koplopers te belonen!”

Lees het laatste magazine van Change Inc. met daarin de special over de gebouwde omgeving: “Torenhoge ambities en huizenhoge verwachtingen”