Het hoofdkantoor van Rabobank (aan de Croeselaan in Utrecht) werd de afgelopen jaren gerenoveerd. De begane grond, eerste verdieping en twee parkeerlagen werden grondig onder handen genomen. Circulariteit was daarbij een belangrijk agendapunt, vertelt Ruud van der Stoop (productmanager circulariteit & biodiversiteit bij Rabobank) op de beursvloer van Provada. “In het originele bestek stonden al wat aandachtspunten rondom circulariteit, maar dat kon beter. Samen met Heijmans hebben we de mogelijkheden onderzocht.”
“Dat vergde echt een andere manier van samenwerken”, vult Thijs Huijsmans, senior adviseur circulair bouwen bij Heijmans, aan. “Aanbesteder en aannemer discussiëren normaal gesproken vooral over financiën, nu is het terugdringen van de milieu-impact de hoofdmoot. Dat is een heel ander spelletje.”
Verslaafd aan lineair
Het is naast een ander spelletje ook een lastiger spelletje, vervolgt hij. “De bouwwereld is verslaafd aan de lineaire economie, want het is snel, efficiënt en goedkoop. Dat doorbreken, zónder dat je businesscase en tijdlijn er te veel onder lijden, is niet gemakkelijk. Het is namelijk niet één knop waar je aan moet draaien. Naast CO2-reductie gaat het bijvoorbeeld ook om kringlopen sluiten. Dat zijn twee andere werelden, waar je tegelijkertijd mee aan de slag moet.”
Hoe gingen Rabobank en Heijmans daarmee om? Stap één was het inzichtelijk maken van de inkomende en uitgaande materiaalstromen tijdens het renovatieproject. Wat gaat het gebouw in? En wat gaat er weer uit? Van der Stoop: “Die materiaalstromen hebben we vervolgens gerangschikt op gewicht. Zo wisten we precies aan welke knoppen we het beste konden draaien. We maken immers de meeste impact door circulaire interventies te doen bij de zwaarste materiaalstromen, met de meeste milieu-impact.”
Duurzaam beton en materialenpaspoorten
Staal, beton en gips kwamen bijvoorbeeld als impactvolle materiaalstromen uit de bus, dus daar gingen Van der Stoop en Huijsmans mee aan de slag. Daarbij waren vier onderwerpen belangrijk: minder gebruik van primaire grondstoffen, meer gebruik van secundaire grondstoffen, hergebruik van materialen borgen en de milieu-impact terugdringen.
Tijdens het renovatieproject werden verschillende maatregelen getroffen om op die onderwerpen duurzame winst te boeken. Zo werd er samen met Rutte Groep geëxperimenteerd met de toepassing van beton dat voor 88 procent uit secundaire grondstoffen bestaat (100 procent gerecycled grind en 64 procent gerecycled zand). Dit beton kwam tot stand dankzij een techniek genaamd ‘slimbreken’, dat hoogwaardig cement oplevert zónder veel nieuw cement toe te voegen.
Daarnaast werden verschillende bouwelementen voorzien van een materialenpaspoort, zoals de aluminium pui. Op de pui werd daarnaast een ‘losmaakbaarheid-studie’ losgelaten, zodat deze in de toekomst gemakkelijk uit het pand te halen is en in zijn geheel opnieuw kan worden gebruikt. Rabobank en Heijmans gebruikten daarnaast isolatiemateriaal van cellulose (bestaande uit onder andere papierreststromen) om steenwol te vervangen, dat een relatief hoge milieu-impact heeft. Ook werd er uitsluitend gebruik gemaakt van secundair gips.
CO2-reductie van 55 procent
Van der Stoop is trots op de resultaten die deze interventies opleverden: “Het gebruik van primaire grondstoffen daalde met 22,8 procent ten opzichte van de status quo, terwijl het gebruik van secundaire grondstoffen toenam met 22,3 procent. En belangrijker nog: de materiaalgebonden CO2-emissies lagen bij dit project 55 procent lager dan wanneer we het kantoor op een meer traditionele wijze hadden gerenoveerd.”
Rabobank zal bij volgende gebouwen een vergelijkbare circulaire aanpak hanteren. De bedrijven leerden daarnaast veel van het renovatieproject. Dat is belangrijk, want circulair renoveren is echt andere koek, zegt Huijsmans. “De materiaalstromen die het gebouw verlaten, zijn bij circulaire renovatie bijvoorbeeld net zo belangrijk als de materialen die het gebouw ingaan. Normaal gesproken huur je een sloper in en heb je er geen omkijken meer naar, maar bij circulaire renovatie is dat geen optie. Je moet juist ook bewust met die materiaalstromen aan de slag gaan.”
Bij de ontmanteling van de te renoveren verdiepingen stuurde Heijmans daarom bijvoorbeeld eerst een demontageteam het gebouw in, om de gebouwonderdelen veilig te stellen die een hoogwaardige herbestemming konden krijgen. Waar hergebruik niet langer mogelijk was, werd ingezet op hoogwaardige recycling en ging het bedrijf actief op zoek naar partijen die deze klus voor hun rekening konden nemen.
Gewoon doen
“Ik vind het prachtig om te zien dat we met een paar relatief simpele interventies echt impact konden maken met dit project”, besluit Van der Stoop. “Circulaire renovatie is niet altijd even gemakkelijk, maar het kan.” Huijsmans sluit zich daarbij aan: “Maak het praktisch, maak het inzichtelijk, choose your battles en ga gewoon aan de slag. De businesscase is en blijft bijzonder lastig en CO2 moet meegenomen gaan worden in de businesscase om circulariteit waardevol te maken. Maar dat is geen reden om er niet nu al mee aan de slag te gaan. Het kan, gewoon doen dus.”
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
