Deze stevige woorden spreekt Marieke van Doorninck, wethouder ruimtelijke ordening en duurzaamheid Amsterdam, uit tijdens de lancering van het Amsterdams Klimaatakkoord op het WeMakeTheCity festival.
Van Doorninck opent haar presentatie met een citaat van de Amerikaanse burgerrechtenactivist en politicus John lewis: If not us, then who? If not now, then when? Dit is een citaat waar zij vaak aan denkt in relatie tot het aanpakken van de klimaatcrisis: “Want over dertig jaar willen wij een klimaatneutraal stad, een klimaatneutraal land en een volledig circulaire economie zijn. En dat kan alleen als wij het doen. En dat kan alleen als we het nu gaan doen.” 
Zij wijst erop dat in 1968 de Club van Rome al waarschuwde voor de uitputting van grondstoffen en voor de vervuiling van de aarde. “En toch heeft meer dan de helft van de fossiele uitstoting in de afgelopen dertig jaar plaatsgevonden. Dus het is niet zo dat we het niet weten.” Volgens haar heeft het te maken met een afwachtende houding en met het idee dat iemand anders het wel oplost. Amsterdam laat die houding los en gaat zelf aan de slag.
Het Amsterdamse Klimaatakkoord
Het Amsterdams Klimaatakkoord is meer een inventarisatie dan een document met een concreet stappenplan. Van Doorninck spreekt van een verbond. “Een beweging met realistische, optimistische en ambitieuze doeners die het gaan doen.” Er wordt niemand afgerekend op de afspraken die in het Amsterdamse Klimaatakkoord staan, daar gaat de gemeente een ander document voor gebruiken: De Routekaart Amsterdam Klimaatneutraal 2050. Het akkoord maakt onderdeel uit van de definitieve Routekaart Amsterdam Klimaatneutraal 2050 en zal jaarlijks worden geactualiseerd.
Gekoppeld aan het Klimaatakkoord gaat de website Nieuw Amsterdams Klimaat live. Daarop komen duurzame Amsterdamse initiatieven te staan en kunnen mensen hun eigen initiatieven toevoegen. Het platform heeft drie doelen. Ten eerste, laten zien wat er gebeurt. Ten tweede, verduurzaming gemakkelijker maken door ervoor te zorgen dat mensen niet steeds opnieuw het wiel uitvinden. En ten derde, alle beschikbare informatie verzamelen en koppelen aan stappenplannen, zodat bijvoorbeeld alle mogelijkheden voor financiering bij elkaar staan.
Amsterdam klimaatneutraal in 2050
De doelen van Amsterdam zijn vergelijkbaar met de nationale doelen. Op Amsterdams grondgebied wordt 4.500.000 ton (CO2 uitgestoten. In 2050 wil de gemeente deze CO2-uitstoot met 95 procent terugdringen ten opzichte van 1990. Toen bedroeg de uitstoot 3.010.000 ton. Vóór 2040 wil Amsterdam volledig aardgasvrij zijn. Als tussenstap op weg naar 2050 heeft Amsterdam 55 procent CO2-reductie in 2030 als doel gesteld. Dat komt uit op een CO2 vermindering van 3.200.000 ton in twaalf jaar tijd.
Deze doelen gaat Amsterdam niet halen op basis van de initiatieven die nu in het Amsterdamse Klimaatakkoord staan, stelt de wethouder. "Er moet veel meer gebeuren om al deze ambitieuze doelstellingen te halen, dat gaan we straks in de routekaart zetten. Dat wordt het keiharde rekenmodel waar we onszelf mee kunnen afrekenen."
Vijf thema’s
De thema's die in de routekaart aan bod komen, lijken op die van het nationale Klimaatakkoord. De gemeente focust namelijk op de thema’s gebouwen, verkeer, elektriciteit en industrie & haven. Als vijfde thema vervangt de gemeente landbouw en landgebruik voor het thema gemeentelijke organisatie. Dat doet de gemeente om ervoor te zorgen dat zijzelf het goede voorbeeld geeft. Denk aan zonnepanelen op alle geschikte gemeentedaken, verwarming van gebouwen zonder aardgas en duurzame stadsverlichting.
Met een aandeel van 51 procent van de totale CO2-uitstoot moeten vooral op het gebied van elektriciteit grote stappen worden gezet. Het aandeel van de gebouwde omgeving komt uit op 28 procent van het totaal, van mobiliteit op 9 procent en industrie & haven op 11 procent. Voor de eigen organisatie schat de gemeente de uitstoot op 1 procent van het totaal.
De rol van de gemeente
De impact van de gemeente verschilt per thema en daarmee de rol die de gemeente inneemt. Zo kan Amsterdam bijvoorbeeld slechts in beperkte mate elektriciteit op eigen grondgebied opwekken en is de snelheid waarmee de gemeente dat kan doen sterk afhankelijk van nationale regelingen, provinciaal beleid en energiebelastingen.
Bij de sector industrie en haven zijn vooral marktpartijen aan zet. De Europese Unie en het Rijk kunnen die partijen stimuleren met maatregelen.
Bij de verduurzaming van nieuwbouw kan de gemeente veel invloed uitoefenen, maar bij de bestaande bouw is Amsterdam afhankelijk van de samenwerking met vastgoedbezitters, zoals corporaties, bewoners, VvE’s en commerciële partijen.
De gemeente verwacht dat de transitie op het thema mobiliteit door innovatie en ontwikkeling vanuit de markt relatief snel kan verlopen. De gemeente kan daar invloed op uitoefenen, bijvoorbeeld door te investeren in de benodigde infrastructuur, te reguleren met milieuzones of te stimuleren met subsidies.
De gemeente doet het niet alleen
Aangezien de impact van de gemeente per thema en sub-thema verschilt heeft zij burgers, bedrijven en sociale ondernemers nodig. Daarom faciliteert de gemeente actief partijen die met duurzaamheid aan de slag willen. Vaak wordt gesproken van de triple helix: overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen, Amsterdam vergroot die groep. De ‘Amsterdamse Benadering‘ is gebaseerd op coöperatie: de samenwerking van stadmakers, onderzoekers, ambtenaren, ‘toe-passers’ en ondernemers. Met die benadering won de stad in 2016 de iCapital award. Dat is een prijs voor de meest innovatieve stad in Europa.
'We moeten regelgeving hebben die ervoor zorgt dat de mensen die achter willen blijven uiteindelijk de gekke Henkies zijn'
Daarmee is Amsterdam er echter nog niet. De gemeente heeft ook Den Haag nodig voor passende regelgeving. Regelgeving die het mogelijk maakt om koplopers een voordeel te bieden en achterblijvers in beweging te krijgen.
“We moeten ervoor zorgen dat niet de mensen die koplopers zijn elke keer weer hun kop stoten tegen regelgeving. We moeten regelgeving hebben die zorgt dat de mensen die achter willen blijven dat niet meer kunnen. Dat die uiteindelijk de gekke Henkies zijn, omdat ze niet meedoen. Dat ze alle mooie initiatieven missen, omdat ze denken: Ik wacht mijn tijd wel even af. Dat zijn degene die hun kop moeten stoten, niet de mensen die vooroplopen. Daarom hebben we Den Haag nodig, maar we gaan niet wachten op Den Haag. Daarom vandaag een Amsterdams Klimaatakkoord, want wij gaan het doen.”
Afbeelding: Adobe Stock | Portretfoto: Gemeente Amsterdam | Grafiek: Gemeente Amsterdam
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
