Dit artikel is het laatste onderdeel van een serie over duurzaam bouwen.
In een circulaire economie bouwt én leeft men circulair. Dat is ten minste hoe Eric Frijters van Fabrications dat ziet. Zijn architectenbureau is samen met Lola en OMA onderdeel van het ontwerpteam van het Bajes Kwartier.
Het zijn slechts een paar partijen die betrokken zijn bij de grootschalige herontwikkeling van het gebied waarbij de voormalige Bijlmerbajes wordt getransformeerd naar een circulaire woon- en werkomgeving waar mensen ook kunnen ontspannen.
Het gebied krijgt 1.350 woningen, 67 tuinen en een mobiliteitsconcept met deelauto’s en deelfietsen. Alle gevangenistorens worden gesloopt met uitzondering van de oude vrouwengevangenis. Deze toren krijgt een nieuwe functie als verticale stadskas, klimmuur en een park. “Dat park wordt een nieuw stadspark, maar dan op elkaar gestapeld. Het wordt 'uitgegraven' uit de bestaande gevangenistoren, dus het enige materiaal dat we toevoegen is de nieuwe route daar doorheen”, zegt Frijters op een bijeenkomst over circulair bouwen.
Plaatselijke afvalverwerking
Naast deze functies gaat de toren ook dienst doen als ‘transformatie-hub’ waar organische afvalstromen uit het hele plangebied worden omgezet naar biogas en compost. Van de reststroom die daarna overblijft wordt papier gemaakt.
Het biogas kan ingezet worden voor verwarming en omgezet worden naar elektriciteit. “En dat alles als gezonde businesscase”, aldus Lara van Druten van The Waste Transformers, het bedrijf dat de techniek nu al toepast op andere locaties. Volgens het bedrijf betaalt de investering zich in 2 tot 5 jaar terug. Ook voorkomt de lokale afvalverwerking CO2-uitstoot die normaalgesproken vrijkomt bij vervoer naar afvalverwerkingslocaties.
De uitdagingen van circulair bouwen
De doelstelling van project Bajes Kwartier is om 98 procent van de gesloopte materialen te hergebruiken en elk gebouw volledig energieneutraal op te leveren. “Maar daarmee is de circulariteit nog niet rond”, stelt Frijters.
'Als we onduurzaamheid inbouwen, hebben we een heel dom plan gemaakt'
“Dit plan wordt de komende 150 jaar gebruikt door mensen die in deze stad leven. Als we daar nu on-duurzaamheid inbouwen door verkeerde beslissingen te nemen dan hebben we eigenlijk een heel dom plan gemaakt.”
Daarom draait het voor Frijters niet alleen om circulair bouwen, maar ook om de vormgeving van een circulaire stad waarin bewoners worden gestimuleerd circulair te leven. Bijvoorbeeld door integratie van deelsystemen en het bieden van lokale afvalscheidingsmogelijkheden.
Huidige systeem nog niet klaar voor circulariteit
Hij merkt dat ons huidige systeem nog niet goed aansluit bij een circulaire toekomst. Zo zou hij de ondergrondse gang die onder het hele Bajes Kwartier ligt, willen gebruiken om afval, energie, water en elektriciteit door te leiden. “Maar hoe financier je dat dan precies”, vraagt hij zich hardop af. “En van wie is het dan?”
Daarnaast zou één aansluiting voor het hele gebied makkelijker zijn, maar nutsbedrijven zien dat niet zitten. “Toen het een gevangenis was, golden al die gevangenen als één afnemer. Nu dat is veranderd naar een publiek domein: een woonwijk, zijn het opeens 1.350 afnemers. Dat is een obstructie van de duurzaamheid van dit plan, want het is veel slimmer om een mini-smartgrid te maken op deze plek.”
Circulair bouwen: nog een hoop te leren
De komende tijd buigt het consortium zich over deze en andere uitdagingen. Zo wordt momenteel een ‘duurzaamheidsmasterplan’ uitgewerkt. Vervolgens start het proces van slopen, transformeren en nieuwbouw. In 2023 staat de oplevering van de circulaire woonwijk gepland.
Frijters merkt op dat er op het gebied van circulariteit nog een hoop te leren valt, maar hij vindt dat dit ons er niet van moet weerhouden om ermee aan de slag te gaan. “Volgens mij moeten we het gewoon oppakken ermee beginnen en er beter in worden.”
Benieuwd naar de andere delen van de serie? Lees nu hoe de Zuidas zich voorbereidt op de energietransitie en hoe daken de stad klimaatbestendig maken.
Afbeeldingen: BAM & the Green Tower: Design and visualization by FABRICations
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
