‘Niets wordt meer zoals het was, accepteer dat nou maar’

In 2050 mag de Nederlandse industrie geen CO2 meer uitstoten en moet de economie circulair zijn. Dat hebben we democratisch met elkaar afgesproken. Dat betekent niet alleen dat onze energie groen moet zijn, ook onze grondstoffen komen niet langer uit olie en fossiele bronnen. Die worden dan gemaakt van gerecycled- of plantaardig materiaal. De transitie die we de komende 25 jaar gaan doormaken draait dus niet alleen om hernieuwbare energie, maar ook om duurzame grondstoffen.

Het is allebei

Daar gaat het nu mis. Bedrijven in de chemie die willen verduurzamen hebben het namelijk allebei nodig: groene energie en groene grondstoffen. Het is niet het een of het ander, maar allebei. Maar terwijl de ene transitie heel snel gaat, gaat die van de grondstoffen veel te langzaam. Het is net of er geen sense of urgency is. Als je beseft dat de doorlooptijden die je nodig hebt om nieuwe grondstoffen te ontwikkelen, te testen en op de markt te brengen heel erg lang zijn, dan is dit een dodelijke combinatie op weg naar welk jaartal dan ook.

Geen grondstoffen

Wat wij als verffabriek meemaken is waarschijnlijk tekenend voor de hele chemie. Net als andere bedrijven willen we al geruime tijd zowel ons bedrijf als onze producten verduurzamen, maar daarbij struikelen we steeds over dezelfde drempel. Om nieuwe producten te maken, hebben we nieuwe chemische grondstoffen nodig. Daar zoeken we al jaren naar, maar die zijn bijna niet te krijgen. Leveranciers hebben allerlei redenen om die niet te leveren. ‘We hebben het wel, maar het is duurder’, ‘we hebben het wel, maar niemand koopt het’ of ‘er is geen vraag naar, dus doen we het niet’, krijgen we dan te horen. Wij constateren dit al jaren. Niet alleen in Nederland, maar wereldwijd.

Vernieuwen moeilijk

De businesscase klopt niet, zeggen leveranciers dan, maar die businesscase zal wel een poosje niet kloppen, ben ik bang. Soms komen we in contact met een leverancier die samen met ons wel iets wil uitproberen. Dan zijn we twee jaar bezig met het ontwikkelen van een heel mooi nieuw product. Maar als het we het dan commercieel op de markt willen brengen, trekt het bedrijf zijn keutel in en haalt het de grondstof van de markt. Weer een streep erdoor. Dat is ons niet één, maar wel vier of vijf keer gebeurd. Kleine start-ups hebben vaak wel een nieuwe grondstof, maar hebben hun productie nog niet opgeschaald. Dat maakt vernieuwen moeilijk voor bedrijven die willen verduurzamen.

Versnellen

Daarom zeggen wij: versnel nu die grondstoffentransitie. Als je alleen maar blijft focussen op groene energie, zoals onze overheid fanatiek doet, dan heb je straks wel groene energie waar je dingen mee maakt, maar hebben we niet de nieuwe grondstoffen die we willen gebruiken. Bijna alle subsidies gaan nu naar de energietransitie. Dat heeft maar één uitkomst: groene energie. De grondstoffentransitie is vele malen ingewikkelder en gaat tot hele nieuwe producten leiden, die er nu niet zijn. Met name de Duitsers hebben er meer dan honderd jaar over gedaan om de huidige grondstoffen voor de chemie uit fossiele bronnen te kunnen halen. Als je die uit natuurlijke materialen gaat halen, zullen de grondstoffen grotendeels anders worden. Dat zijn langdurige trajecten. Daar kunnen we niet opnieuw honderd jaar over doen.

Kijken, maar niet kopen

Het moet dus sneller. Daarom zijn we bijvoorbeeld begonnen met onze concept paints-filosofie. Om de markt kennis te laten maken met wat er mogelijk zou kunnen zijn. We gebruiken daarin deels experimentele grondstoffen. We weten dat het moeilijk wordt om die verf daarna te vermarkten, omdat de grondstof er nog niet altijd is. Maar je kunt twee dingen doen. Zeggen: ik doe pas iets als ik het commercieel kan doen, maar dan kan de markt niet wennen. Of je laat triggers zien van wat er zou kunnen. Wij hebben voor het laatste gekozen, anders blijf je maar wachten. Wat dat betreft is een concept paint hetzelfde als een concept car. Je kunt een beetje zien en voelen hoe het zou kunnen worden, maar je kunt het nog niet kopen.

In beweging komen

Wij zijn maar een kleine speler in het geheel, maar we zien dat de grondstoffentransitie overal ingewikkeld is en traag gaat. Dat terwijl de wereld in brand staat, zowel geopolitiek als qua verduurzaming. We hebben te maken met nieuwe ontwikkelingen, nieuwe grondstoffen, nieuwe kennis. Ook onze bestaande testprotocollen zijn hier niet op ingesteld. Dat merkten we een aantal keren keer als we een nieuw product wilden laten testen. Daarom moeten we met zijn allen in beweging komen. De grote bedrijven, de leveranciers, de politiek, de branche en ook de start-ups. Als je nu niet begint, ga je daar nooit komen. Je moet nu die transitie in.

Kwartje valt

Dat kwartje begint langzaam te vallen, maar voor het echt zover is zijn we al wel weer jaren verder. Nog steeds zien we partijen die denken dat er niets hoeft te veranderen. Tegen hen zeg ik: niets wordt meer zoals het was. Realiseer je dat nou maar en accepteer dat. Het gaat allemaal anders worden, wen er maar aan.

Lees ook:

• Van Wijhe ontwikkelt hoog biobased buitenverf met afbreekbaar oplosmiddel die nog niet bestaat in de wereld
• SER: grondstoffenbelasting invoeren om klimaatdoelen te halen
• Deze groene start-ups wijzen de weg naar een circulaire chemie zonder olie
• Chemie kan 300 miljoen ton groene plastics maken met dit plan