‘Duurzaamheid en data delen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden’

Dit is een gesponsord artikel

De Data Sharing Coalition, opgericht in januari 2020, richt zich op het delen van data tussen sectoren. Wat is daarvoor nodig? En hoe kan dat gestimuleerd worden? Het initiatief komt voort uit een onderzoek dat het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat in 2018 liet uitvoeren. “Cross-sectoraal data delen staat hoog op de agenda van het ministerie”, vertelt Maarten Bakker, één van de oprichters van de Data Sharing Coalition. “Als data rijkelijk vloeit, kunnen er namelijk hele mooie dingen ontstaan. Ook op het gebied van duurzaamheid.”

Een afsprakenstelsel om sectoren te verbinden

Data delen is technisch gezien niet zo moeilijk. Het gebeurt immers al heel veel, ook in Nederland. Denk bijvoorbeeld aan MedMij, dat veilige uitwisseling van gezondheidsgegevens tussen zorgprofessionals en zorggebruikers mogelijk maakt. Of het Hypotheken Data Netwerk, dat veilig en gestandaardiseerd data delen tussen hypotheekadviseurs en verstrekkers mogelijk maakt. Maar de potentie van data delen is vele malen groter dan de voorbeelden die er nu zijn, stelt Bakker. Dat die momenteel nog niet volledig benut wordt, heeft vooral te maken met een aantal niet-technische uitdagingen. “Om data te kunnen delen tussen sectoren heb je gemeenschappelijke afspraken en afstemming tussen systemen nodig. Als iedereen dat op zijn eigen manier doet, ontstaan er namelijk allerlei data-eilandjes en gooi je veel potentieel weg.”

De Data Sharing Coalition werd in het leven geroepen om daar invulling aan te geven: een generiek afsprakenstelsel, dat sectoren met elkaar in verbinding brengt en het delen van data stimuleert en gemakkelijk maakt. De coalitie verkent dat momenteel met een zogeheten ‘harmonisatiecanvas’. Versie 0.5 van dat canvas is inmiddels opgeleverd. “Dat is een eerste verkenning van de afspraken die we nodig hebben over onderwerpen zoals privacy, veiligheid en identiteit. Volgend jaar hopen we deze verkenning om te zetten naar concrete afspraken waar bedrijven en organisaties zich daadwerkelijk aan kunnen binden.”

Veel potentie

De potentie van zo’n afsprakenstelsel liegt er niet om, aldus Bakker: “Er zijn talloze use cases te bedenken, zoals data-uitwisseling tussen het bedrijfsleven en de wetenschappelijke wereld. Wetenschappers genereren heel veel data waar bedrijven iets aan hebben en vice versa, maar momenteel wordt dat nauwelijks uitgewisseld. Doodzonde, want er worden nu veel extra kosten gemaakt omdat dezelfde data meerdere keren verzameld wordt. In een ideale wereld stelt een onderzoeker zijn data na een onderzoek juist beschikbaar, zodat anderen daarop voort kunnen bouwen. Denk bijvoorbeeld aan het coronavirus: als je daar echt goed onderzoek naar wilt doen, zouden alle ziekenhuizen hun data moeten ontsluiten op één gestandaardiseerde wijze. Op die manier kunnen onderzoekers er algoritmes op los laten en patronen herkennen die we nu wellicht nog niet zien. Wederom: technisch is dat goed mogelijk, maar het vergt allerlei afspraken waarover iedereen het eens moet zijn.”

Duurzaamheid en data delen

Ook op het gebied van duurzaamheid kan data delen grote impact maken. Sterker nog: die twee zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, zegt Bakker. “Als je de energietransitie écht van de grond wilt krijgen en vraag en aanbod optimaal op elkaar af wilt stemmen, moeten slimme meters, elektrische auto’s, zonnepanelen, energiebedrijven en consumenten allemaal hun eigen digitale identiteit krijgen en met elkaar gaan communiceren.  Alleen op die manier kan de consument een actieve speler worden in de energietransitie. En alleen op die manier kan de batterij van een elektrische auto bijvoorbeeld als buffer dienen voor het elektriciteitsnet. Daar wordt nu al mee geëxperimenteerd op wijkniveau, maar als je het op schaal wilt doen, heb je een afsprakenstelsel nodig.”

Hetzelfde geldt voor de wereld van mobiliteit. Daar is deelvervoer aan een flinke opmars bezig. Die transitie versnelt echter pas echt als alle aanbieders van deelvervoer hun data ontsluiten. Bakker: “Alleen dan kan een consument zijn reis in één app plannen en verschillende manieren van deelvervoer op een gebruiksvriendelijke manier aan elkaar knopen. Ik kan me goed voorstellen dat het gebruik van deelvervoer enorm toeneemt als zo’n app eenmaal bestaat.”

De Data Sharing Coalition werkt zelf ook aan een duurzame use case. Het koppelt de hypotheeksector aan de energiesector, zodat data veilig en gemakkelijk uitgewisseld kan worden. “Als hypotheekverstrekkers (uiteraard met toestemming van de consument) toegang krijgen tot de data van slimme meters, zijn zij namelijk veel beter in staat om advies en leningen te verstrekken voor woningverduurzaming”, legt Bakker uit. “Die data is direct afkomstig van de netbeheerder, dus de hypotheekverstrekker weet zeker dat het klopt. Daarnaast kan hij beter inschatten hoeveel effect een verduurzamingsmaatregel heeft op de maandlasten, zodat hij er een geschikte lening aan kan koppelen.”

Nieuwe mindset

Kansen genoeg dus. Maar hoe zorg je er nu voor dat het delen van data op grote schaal gebeurt? Dat kost tijd, erkent Bakker, maar het kán wel. “Er komt veel kijken bij het opstellen van zo’n afsprakenstelsel. Wij hebben negen thema’s gedefinieerd, van governance tot cyber security, waar je afspraken over moet formuleren en vastleggen. Het is daarbij belangrijk dat je ze allemaal aftikt, anders werkt het niet. Blockchain is daar een voorbeeld van: iedereen was zo enthousiast over de techniek, dat veel randvoorwaarden vergeten werden. Als er iets misgaat in de blockchain, wie kan ik daar dan bijvoorbeeld over aanspreken? Dergelijke afspraken mogen niet ontbreken.”

Ten tweede moet er bij bedrijven en organisaties een nieuwe mindset ontstaan over data delen, stelt Bakker. “Het gaat niet alleen om zoveel mogelijk data in huis hebben. Denk vooral ook na over wat je met die data kan. Biedt het kansen als je die naar derden ontsluit? Kan dat tot nieuwe businessmodellen leiden? Of kun je er impact mee maken op het gebied van duurzaamheid? En zo ja, hoe maak je dat dan mogelijk? Daar moeten bedrijven mee aan de slag. De Data Sharing Coalition is, denk ik, een goed startpunt; wij hebben meer dan genoeg informatie en inspiratie beschikbaar.”

Dit artikel is gesponsord door de Data Sharing Coalition. Meer weten? Klik hier.

Beeld: Adobe Stock