Voor het eerst in bijna vijftig jaar is in VN-verband gesproken over de water-gerelateerde problemen over de wereld: te veel, te weinig of te vies water. Meer dan 10.000 mensen van zo’n 1.200 organisaties reisden af naar New York, waar de conferentie, georganiseerd door Nederland en Tadzjikistan, plaatsvond. Tegen het einde van de conferentie hebben de aanwezige partijen gezamenlijk meer dan 700 afspraken gemaakt. Wat heeft de conferentie opgeleverd, en welke vervolgstappen zijn er nodig?
Het doel van de conferentie
Nederland is onlosmakelijk verbonden met water. De Nederlandse geschiedenis wordt gekenmerkt door de strijd tegen het water. Zonder sloten, kanalen, polders en dijken zou de helft van het land onder water staan. Daarom organiseerde ons land, samen met Tadzjikistan, de VN-Waterconferentie in New York.
Het doel van de conferentie was om ‘internationale afspraken op het gebied van water te behalen, en dit proces te versnellen’, schrijft
het ministerie van Buitenlandse Zaken. Ook concrete acties en plannen zouden moeten worden opgesteld, dat zich zou uitten in een Water Action Agenda. De agenda zou een plek moeten krijgen in bestaande procedures en processen van de VN.
Doris van Halem, hoogleraar drinkwaterkwaliteit en zuivering, en Edo Abraham, universitair hoofddocent in water en control aan de Technische Universiteit Delft, waren aanwezig in New York. Ze vertegenwoordigden de academische waterwereld en wisselden kennis en ervaringen uit op het gebied van water.
Of de conferentie een soort klimaattop van Parijs, maar dan voor water was? “Nee, het klimaatakkoord van Parijs was historisch, dergelijke harde afspraken zijn er nu niet gemaakt”, zegt Van Halem. Toch was het volgens de onderzoeker een bijzondere aangelegenheid. “In bijna vijftig jaar hebben niet zo veel wereldleiders, onderzoekers, bedrijven en ngo’s zich verzameld om het enkel en alleen over water te hebben. Vaak is het thema een agendapunt op klimaatgerelateerde conferenties. Nu stond water centraal.”
Te weinig geld naar water
Abraham beaamt dat, maar is ook kritisch. “Er zijn heel veel vrijblijvende afspraken gemaakt, vooral op het gebied van financiën, terwijl juist dat een van de belangrijkste knelpunten is.” Ongeveer 90 procent van de klimaateffecten houdt verband met water – te veel, te weinig of te vuil – maar slechts 3 procent van de klimaatfinanciering gaat op dit moment wereldwijd naar watersystemen.
Bovendien merkte Van Halem dat iedereen welwillend is om de waterproblemen in de wereld aan te pakken, maar dat de concrete aanpak vaak ontbreekt. “Het debat bleef vaak te algemeen. Natuurlijk is iedereen voor betere waterkwaliteit en meer watervoorzieningen in landen als Afrika. Maar hoe we dat doen, is nog niet duidelijk.” Maar dat stemt Van Halem niet negatief. “Waterproblemen zijn complex en spelen zich over de hele wereld af. De conferentie is een goed begin.”
Take-aways
De laatste jaren heeft water te weinig prioriteit gekregen, zien de onderzoekers. Het raakte ondergesneeuwd door andere belangrijke ontwikkelingen, zoals klimaatverandering of oorlogen. “Maar soms vergeten we dat het niet vanzelfsprekend is dat water overal uit de kraan komt. De conferentie zette het thema weer op de kaart”, zegt Van Halem. Abraham: “Bovendien wil de VN een watergezant aanstellen, iemand die verantwoordelijk is voor het thema. Dat is wel echt een bijzondere ontwikkeling.”
Gebrek aan waterprofessionals
Hoewel Nederland bekend staat als hét kennisland over water, valt er bij ons ook nog heel wat te verbeteren. “Zo krijgen we steeds meer te maken met problemen rondom hitte-eilanden, waterberging en toegang tot water”, zegt Van Halem. “En omgaan met droogte wordt ook steeds uitdagender”, voegt Abraham toe. We kunnen volgens de onderzoekers een hoop leren van andere landen, zoals delta-land Bangladesh of droger wordende gebieden in de wereld.
Maar we moeten wel mensen hebben die dit waar maken. “We hebben kennis en mankracht nodig om waterproblemen te blijven oplossen”, zegt Van Halem. “Er is een dringend tekort aan waterprofessionals. De (jonge) experts die er zijn, moeten meer gewaardeerd worden. Bovendien mag die kennis best eerlijker verdeeld worden over de wereld, dus niet alleen in Nederland.”
Kennis delen met andere landen
Nederland richtte tijdens de waterconferentie een samenwerkingsverband op, het International Panel for Deltas and Coastal Areas (IPDC). Hierin werken landen, kennisinstellingen en financiële instanties aan waterproblemen en klimaatverandering. Zo kunnen landen met kwetsbare gebieden hulp inschakelen van het IPDC. Onder andere Egypte, Bangladesh en Colombia hebben aangeklopt voor advies.
“Klimaatonderzoeken zoals het IPCC-rapport focussen vaak op wat toekomstige scenario’s zijn, maar geven geen aanbeveling over wat landen nu moeten doen”, schrijft het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Die vraag wil het IPDC beantwoorden voor de landen die daar hulp bij vragen. In maart 2024 wordt de eerste IPDC conferentie georganiseerd.
Lange termijn afspraken
De aanwezige bedrijven en ngo’s hebben gezamenlijk meer dan 700 toezeggingen gedaan om de waterproblemen op te lossen. De afspraken staan op de Water Action Agenda van de VN. “Al die afspraken en toezeggingen om te verbeteren zijn heel goed, maar wat ontbreekt is een lange termijn visie”, zegt Abraham. “Vooral de politiek kijkt naar de korte termijn en leeft van verkiezing naar verkiezing. Bovendien gaat water verder dan landgrenzen. We moeten daarom een gezamenlijk beleid opstellen.”
Van Halem: “Al werken we toe naar een beleid dat loopt van VN waterconferentie naar waterconferentie, bijvoorbeeld eens in de vijf jaar. Dat geeft een nieuw ritme. Waterbeleid is een marathon, geen sprint.”
Hoe nu verder?
De onderzoekers hopen op een nieuwe waterconferentie in 2028. “Dat hebben we in de wandelgangen vernomen”, zegt Abraham. Maar zeker is het nog niet. Daarnaast moet de water community - onderzoekers, beleidsmakers, bedrijven en ngo’s, anderen eraan herinneren dat water op de agenda blijft staan.
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
