Nieuwe ‘holistische’ leiderschapsopleiding: “Zonder nieuw leiderschap halen we Parijs niet”

KLM-grondlegger Albert Plesman stond na de Tweede Wereldoorlog aan de basis van Nyenrode; een driejarige pragmatische business opleiding ter bevordering van de Nederlandse economie. Supermarktondernemer Albert Heijn was een van de studenten van de eerste lichting 1945/1946. “Nu het 75-jarig bestaan van Nyenrode zich aandient staan we nog voor dezelfde vraag”, vertelt Nyenrode-rector Koen Becking: “Wat kan Nyenrode nu doen om Nederland toekomstbestendig te maken en verder op te stoten in de vaart der volkeren?”

Alleen zijn de uitdagingen niet meer dezelfde als in de tijd van de wederopbouw. “We hebben wereldwijd te maken met een klimaatcrisis, een biodiversiteitscrisis en een sociale crisis”, legt Van Geest uit, die als ambassadeur van Singularity University bekend werd met het promoten van exponentiële technologieën als kunstmatige intelligentie en quantum computing. “We hebben een benchmark van leiderschapsopleidingen gedaan en honderd instituten vergeleken. Je ziet een scherpe tweedeling. Veel opleidingen zijn heel institutioneel, gericht op ratio en technologie, op de linker hersenhelft. Daarnaast heb je de zachte scholen, die vooral bezig zijn met diversiteit en spiritualiteit. Die twee werelden staan los van elkaar. Dat proberen we in deze nieuwe opleiding op logische wijze bij elkaar te brengen. Noem het holistisch, noem het systemisch.”

Niet ‘zweverig’

Van Geest benadrukt het belang van ‘persoonlijke groei’, ‘ancient wisdom’, ‘regenerativiteit’ en ‘human nature’, waarna pas de klassieke leiderschapsthema’s aan bod komen. “Maar het rationele stuk zit er ook in”, stelt Becking. “Maar op basis van een nieuw fundament”, vul Van Geest aan. De twee initiatiefnemers waken voor een ‘zweverig’ karakter van de opleiding. “Yuri kwam langs met zijn bekende verhaal. Alles moet beter, alles moet anders, alles moet holistisch beschouwd worden. Dat is eerlijk gezegd een hele stretch voor Nyenrode”, zegt Becking. “Maar mijn missie is om Nyenrode de nieuwe tijd in te loodsen. Wij concurreren op de online markt met topinstituten als MIT en Stanford. We willen innovator zijn, we willen het verschil maken. We hebben hier een fantastisch landgoed dat we nu al gebruiken voor reflectie en persoonlijke ontwikkeling. In dit programma willen dit nog sterker inzetten voor introspectie en zingeving. Dat is niet zweverig. Wij kunnen hier de brug slaan naar een nieuwe kijk op leiderschap.”

Dat nieuwe leiderschap is hard nodig, vervolgt Van Geest: “We weten uit onderzoek dat acht van de tien transformatieprocessen vastlopen. Dat komt mede omdat we losgezongen zijn van onze innerlijke en uiterlijke natuur. We moeten de fundamenten van leiderschap herzien. Wie ben ik als mens? Het klimaatvraagstuk dwingt iedere leider na te denken over de vraag wat zijn of haar relatie tot de natuur is. Daar komen meer vrouwelijke leiderschapscompetetenties bij kijken, zachtere waarden. Pas als je weet wie je écht bent, kun je weer over rationele onderwerpen als technologie en organisatorische vernieuwing praten. Als je de fundamenten niet hernieuwd, blijf je nieuwe problemen met oud leiderschap te lijf gaan. Er is een herwaardering van oude wijsheid nodig.”

Mensen zoeken verdieping

Becking onderschrijft dat: “Covid leert ons dat het vreselijk uit de hand kan lopen, als je niet zorgvuldig met de natuur omgaat. Er is veel behoefte aan nieuw leiderschap, en dus ook behoefte aan een nieuw type opleiding. Mensen zoeken verdieping, echt contact, echte beleving. Mensen hebben afgelopen jaar eenzaamheid en angst ervaren. Ook de Black Lives Matter-beweging is heel sterk. De nieuwe generatie ziet dat we het over een andere boeg moeten gooien. Nieuwe leiders staan voor een andere aanpak om de samenleving beter te maken.”

In de nieuwe opleiding geven Nyenrode en Conscious Learning Tribe ‘handen en voeten’ aan die ambitie. Het programma loopt een half jaar, van november tot eind mei. Het bestaat uit achtien modules van vier uur. Per module delen ‘thought leaders’ zoals Mariana Mazzucato, Alexandra Cousteau, Douglas Rushkoff, en ruim twintig andere denkers hun kennis, waarna de docenten en deelnemers in een workshop de diepte in gaan. Van Geest: “We leunen heel erg op co-creatie.” Becking: “Docenten en deelnemers brengen vraagstukken in die op dat moment spelen. Dan gaat de hele groep daar aan werken. Iedereen is gelijkwaardig. Iedere module sluiten we af met de vraag: wat heb je hieraan als mens? En: wat heeft je bedrijf eraan?”

Online is betaalbaarder en beter voor het milieu

Een deel van de opleiding is - indien mogelijk - offline. Zo is er een kunst- en verbeeldingsmodule in Rotterdam met onder meer de bekende kunstenaar, ondernemer en uitvinder Daan Roosegaarde. “Rationele onderwerpen doen we online. Dat maakt het betaalbaarder en bovendien beter voor de natuur”, legt Van Geest uit. “De moeilijke en kwetsbare onderwerpen doen we bij voorkeur offline. Dat werkt toch beter.” Becking en Van Geest hopen van over de hele wereld bestaande en toekomstige leiders aan te trekken vanuit het bedrijfsleven, overheid en NGO’s.

De man/vrouw-verhouding van het beoogde docentencorps is 50/50. Ook zijn er verschillende culturele achtergronden betrokken. Becking: “We gaan met diverse groepen iets unieks creëren. Dit is toch een andere setting dan als je met een groep Nederlandse middle managers een leiderschapscursus gaat doen.”

Is de opleiding geschikt voor Shell-ceo Ben van Beurden, die volgens een groeiend deel van zijn aandeelhouders te weinig doet aan klimaatbeleid? “Als hij er voor open staat, zou ik dat fantastisch vinden”, reageert Becking. “Want we zoeken naar mensen die ‘willing’ zijn. We gaan geen campagne voeren om mensen te overtuigen dat er nieuw leiderschap nodig is. Veranderingen in de samenleving gaan snel. Nieuwe generaties kijken daar anders tegenaan. We zoeken leiders die snappen dat vrouwelijke competenties niet vaag of soft zijn, maar die begrijpen dat het instrumenten zijn om beter te worden.”

Je hoeft geen believer te zijn

Nyenrode wil impact maken met de nieuwe opleiding. Becking: “Nyenrode kan via dit programma bijdragen aan een betere wereld. Je hoeft geen believer van het klimaatakkoord te zijn om dit programma te volgen. Het is geen ding voor wereldverbeteraars.” Van Geest zegt beslist: “Zonder nieuw leiderschap halen we Parijs niet. Nederland loopt op dit moment achter de feiten aan, we zijn telkens te laat, vooral bij de overheid. Het is twee over twaalf, er moet echt iets gebeuren.”

“In de geest van Plesman willen we hier leiders opleiden om aan de toekomsteconomie te werken”, besluit Becking. “Deze mensen kunnen het verschil gaan maken.”