Maatregelen tegen klimaatverandering versterken ongelijkheid in Afrika en Azië

In de studie Climate Change Measures and Sustainable Development Goals brengt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) voor het eerst in kaart wat het effect is van de maatregelen tegen klimaatverandering op het behalen van de andere SDG’s. Ofwel: heeft de impact van de maatregelen om het klimaatakkoord te halen, geen afbreukrisico op de andere doelstellingen? De eindconclusie is dat het effect overwegend positief is, maar de mate ervan verschilt aanzienlijk per regio. Want vooral in Sub-Sahara Afrika, Zuid-Azië en Zuidoost-Azië bestaat het risico dat maatregelen tegen klimaatverandering de inspanningen tegen armoede en honger afremmen, tenzij ze gepaard gaan met beleid dat arme mensen beschermt tegen mogelijke stijging van voedsel- en energieprijzen. 

Landen worden dubbel getroffen  

Hoogleraar Thea Hilhorst van het International Institute of Social Studies aan de Erasmus Universiteit (en lid van de KNAW), ziet de ontwikkelingen met lede ogen aan. “De klimaatverandering treft Sub-Sahara Afrika en Zuid- en Zuid-Oost Azië, waar de ongelijkheid alleen maar toeneemt. En ja, die landen worden dubbel getroffen. Een storm is een fenomeen, nog geen ramp. Maar als die storm heel kwetsbare mensen treft die niet de capaciteiten hebben om het tegen te gaan, ontstaat er wel degelijk een ramp.” Wat Hilhorst zegt, is dat de klimaatverandering niet het grote onderdeel van de ramp is, maar de kwetsbaarheid van mensen en systemen. “Als het in die gebieden alleen maar droger en warmer wordt, en ze geen droogteresistente gewassen hebben, of overheden die daar goed op reageren, dan krijg je vanzelf een ramp als hongersnood.” 

Lynn Zebeda: waar klimaatverandering, diversiteit en sociale ongelijkheid elkaar raken

Reduction versus creation

Ook stipt Hilhorst het verschil aan tussen disaster risk reduction en disaster risk creation. “Ik durf wel te zeggen dat de inspanningen tegen armoede en honger voor een groot deel teniet worden gedaan door het veranderende klimaat en oneerlijke handelsverhoudingen.” Het is volgens de professor het oude verhaal. “Het geld dat vanuit ontwikkelingshulp naar Afrika gaat vanuit onze landen, is maar een fractie van het geld dat uit Afrika komt naar ons. Wij verdienen goed aan de producten die zij aan ons tegen lage prijzen verkopen.” Dus wat haar betreft mogen de oneerlijke handelsverdragen onder de loep worden genomen.  

Tijd voor compensatie

Daarnaast is het wrange van de hele situatie, dat de klimaatcrisis veroorzaakt is door het westen, waardoor in het zuiden een echte ramp wordt gecreëerd door de genoemde oorzaken als armoede, slechte gezondheidszorg, honger. Tijd voor compensatie, vindt Hilhorst. “Klimaatverandering wordt niet veroorzaakt door Afrikanen, en als je dan kijkt naar de verdeling van de energieconsumptie, is dat schrijnend. Wij genieten van de energie, maar de effecten ervan komen op het dak van arme landen terecht.” Daarom zouden er ook afspraken gemaakt moeten worden om de landen te compenseren. “Zet de woestijnen daar vol met zonnepanelen, bijvoorbeeld, betaald door het Westen. En dan mogen ze de energie verkopen aan ons, en kunnen ze van hun verdiensten eindelijk op een eerlijke manier hun land sterker maken, zowel economisch, als menselijk als natuurlijk.” 

De effecten

Voor Noord-Amerika, Europa en Centraal en Zuid-Amerika laten de maatregelen meer positieve dan negatieve effecten zien op het behalen van andere SDG’s. De studie is geschreven in het kader van het convenant tussen het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Ministerie van Buitenlandse Zaken, Directoraat-Generaal Internationale Samenwerking. Onder dit convenant vindt onderzoek plaats naar, onder meer, duurzaam landgebruik en investeringen in toegang tot duurzame energie voor mensen in ontwikkelingslanden.

CFO’s erkennen belang van duurzaamheid, maar worstelen met de uitvoering: 'Het vereist een gedragsverandering'. Lees hier hoe dat zit.