Kan het nog erger dan naïef leiderschap?

Je moet het wel heel bont maken als je in deze gepolariseerde tijd zowel door de Volkskrant als De Telegraaf bekritiseerd wordt. Ank Bijleveld kreeg dit huzarenstukje voor elkaar na haar reactie op de machtsgreep van de Taliban in Afghanistan. Ze wist meteen dat twintig jaar strijd niet voor niets was geweest: 'We hebben laten zien dat er perspectief is.' En: 'Afghanen weten nu dat het anders kan.'

De Volkskrant schreef: 'Kijk aan, de surrealistische bubbel in zijn puurste vorm. Behalve ongeïnformeerd en naïef, zijn de woorden van onze minister van Defensie nog op een andere manier kwalijk. Ze nemen een voorschot op het ontduiken van verantwoordelijkheid. Wij hebben het goede voorbeeld gegeven, nu is het aan jullie. Als het weer misgaat: eigen schuld.' De Telegraaf: 'En dat mijn Ankje op de avond dat de Taliban Kabul binnenraasden liet weten dat zij gezellig naar de film was geweest en zich een dag later, in een reactie op die "onverwachte" inname, liet ontvallen dat de militaire missie wel degelijk zin had gehad omdat "de Afghanen nu weten dat het anders kan", is typerend voor de stand van zaken.'

Uitgekookte spindoctors

Hoe onnozel de reactie ook was, we weten nu in ieder geval hoe ze erover denkt. Er hangt geen mistige sluier overheen van uitgekookte spindoctors die de werkelijkheid ongemerkt naar hun hand zetten. Want leiders die met behulp van een legertje doorgewinterde communicatiespecialisten gewiekste plannetjes smeden zijn nog een graadje erger. Het lijkt erop alsof de Taliban die tactiek van bekende Amerikaans spindoctors uit het verleden hebben overgenomen en verfijnd, getuige de verwarring die ze zaaien in Westerse media. Op de vraag wie na de overwinning van de Taliban in Kabul de leiding overneemt in Afghanistan, schrijven media in het Westen dat het zal gaan tussen een 'religieuze hardliner' en een 'geduldige strateeg en politicus.' Tijdens een persconferentie na de machtsovername in Kabul lieten de Taliban weten dat niemand iets te vrezen heeft. Een woordvoerder zei: 'Niemand gaat jullie kwaad doen. Niemand gaat op deuren kloppen. Niemand gaat jullie ondervragen.'

Geruststellende woorden die een beeld neer moeten zetten van gematigde krachten die het bij de Taliban vooralsnog voor het zeggen hebben. Het herinnerde me aan een interview dat ik met een Iraans-Nederlandse schrijver maakte, na de verkiezingen dit jaar in zijn geboorteland. Hij waarschuwde voor het Westerse perspectief dat vanuit Iran slim naar ons werd uitgedragen. Het idee dat er een strijd gaande was tussen een hardliner en een gematigd leider. Hij zei: 'Er zijn geen gematigde leiders in Iran. Laat je niet op het verkeerde been zetten.'

Biden en Xi

China-deskundigen wezen begin dit jaar op de Chinese leider Xi, die dit spelletje als de beste beheerst. Hij heeft spindoctors om zich heen die zich verdiepten in de Westerse manier van denken en spreken. Daarom kon hij op het World Economic Forum in Davos iedereen op het verkeerde been zetten in zijn toespraak: 'De problemen waarmee de wereld wordt geconfronteerd zijn ingewikkeld en complex. De uitweg is het handhaven van multilateralisme en het bouwen van een gemeenschap met een gedeelde toekomst voor de mensheid.' Hij voegde hij eraan toe 'toegewijd te blijven aan openheid en inclusiviteit.' Biden kan er een puntje aan zuigen, dit zijn teksten van een nieuwe wereldleider. Nu goed opletten hoe China zich in het Afghanistan-verhaal blijft opstellen.