Het nieuwe kabinet schroeft de ambities op. In 2030 wil het 55 procent CO2-reductie bereiken. Om dit doel zekerweten te halen, streeft de regering naar 60 procent. Daarbij stelt de overheid ook doelen voor de iets verdere toekomst. Zo wil het in 2035 70 procent CO2-reductie bereiken. En 80 procent in 2040. De coalitie die zich vorige periode het groenste kabinet ooit noemde, lijkt deze regeerperiode daadwerkelijk de daad bij het woord te voegen. Het is afwachten wat er van de groene plannen terechtkomt, maar er staan in ieder geval al een paar hoopgevende ideeën op papier.
Regie en coördinatie
Behalve een nieuwe minister van Klimaat en Energie en de terugkeer van de minister van VRO (zonder M) om toezicht te houden op de grote woningbouwuitdaging, stelt het regeerakkoord ook een onafhankelijke wetenschappelijke adviesraad voor, zoals het Verenigd Koninkrijk al enige tijd heeft ingesteld onder de noemer Climate Change Committee. Die CCC in het VK houdt het klimaatbeleid op de lange termijn in de gaten, geeft er een oordeel over en verbindt daar adviezen aan.
Daarnaast wil de nieuwe regering een generatietoets invoeren: wat is de impact van het voorgestelde beleid (en beslissingen) op toekomstige generaties? Wat betekent een besluit dat we nu nemen voor de mensen die nu tien zijn, en over dertig jaar op onze plekken zitten?
Een ander aandachtspunt is dat het kabinet wil investeren in (vooral technische) vakmensen. Het huidige tekort daaraan is een van de grootste uitdagingen van deze tijd. In het akkoord staat dat onderwijsinstellingen, overheden en sociale partners, mensen willen bijscholen. De praktische (en budgettaire) kant is nog niet uitgewerkt.
De belangrijkste elementen uit het regeerakkoord:
- Minister van Klimaat en Energie, die regie voert over het beleid en het klimaatfonds.
- Minister van VRO (Volkshuisvesting & Ruimtelijk Ordening), een regiefunctie voor het ruimtelijk beleid, zowel ten aanzien van verstedelijking als ten aanzien van andere opgaven met een sterke ruimtelijke component.
- Investering in opleiding van vakmensen.
- De invoer van de Generatietoets.
- Herijken van klimaatbeleid aan de hand van de verwachte effecten op CO2-uitstoot en de betaalbaarheid voor huishoudens en het mkb.
Voeding & Landbouw
Landbouw is een flinke uitdaging in een dichtbevolkt land als Nederland. Boeren hebben een zware taak, omdat zij vaak het dichtst bij de natuur staan. De overheid stelt een brede aanpak voor die zich niet alleen richt op stikstof, maar ook op (Europese) normen en opgaven van de waterkwaliteit, bodem, klimaat en biodiversiteit. Het kabinet streeft naar een meerjarig, voorspelbaar en coherent beleid en stelt een transitiefonds in. Daar trekt het kabinet tot 2035 maximaal 25 miljard euro voor uit.
De regering verhoogt de belasting op suikerhoudende dranken en wil “bindende afspraken” maken met de industrie over gezondere voedingsmiddelen. Het kabinet verwacht op de korte termijn een suikerbelasting in te voeren en de BTW op groente en fruit af te schaffen.
De belangrijkste punten op een rij:
- De richting die de nieuwe coalitie wil opgaan is die van de kringlooplandbouw, zoals door inzet van reststromen in veevoer, gebruik van organische mest en grondgebonden melkveehouderij.
- Nieuwe verdienmodellen voor (agrarisch-)natuur en landschapsbeheer.
- Nationaal Programma Landelijk Gebied met een transitie-fonds van 25 miljard euro.
- Versnelling doelstellingen in wet stikstof-reductie en natuurverbetering van 2035 naar 2030.
- Grondbank om jonge boeren makkelijker te laten starten.
- Versterken positie Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit (NVWA).
- Convenant over de ontwikkeling naar een dierwaardige veehouderij.
- Creëren van de randvoorwaarden voor de verduurzaming van glastuinbouw.
Klimaatadaptatie
Om te voorkomen dat door de hogere waterstand Amersfoort straks aan zee ligt wordt er geïnvesteerd in klimaatadaptatie. Bijvoorbeeld met het Deltafonds om achterstanden weg te werken in onze drie D’s: dijken, dammen en duinen. Een ander klimaatfenomeen dat het kabinet probeert te voorkomen is een al te snelle stijging van de temperatuur. Hittestress is een steeds groter probleem. Daarom wil de nieuwe regering investeren in groen, om te zorgen voor meer schaduw, verdamping en reflectie.
De belangrijkste punten op een rij:
- Het Deltafonds voor het versnellen van het Nationale Deltaprogramma.
- Middelen voor beekdalen in bijvoorbeeld Limburg.
- Investeren in groen, water en lichte oppervlakten in bebouwd gebied.
Energie
De regering wil de procedures voor de realisatie van nieuwe grootschalige energie-infrastructurele projecten versnellen door de Crisis- en Herstelwet te gebruiken. De Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE) is hier blij mee, omdat er snel concrete beslissingen nodig zijn waar de markt en netbeheerders mee aan de slag kunnen. “Wij pleiten voor doorlooptijden voor procedures en vergunningen van twee jaar.”
Daarnaast komt er een klimaat- en transitie-fonds van 35 miljard euro als aanvulling op de huidige Subsidieregeling Duurzame Energie SDE++. Zo zou de benodigde energie-infrastructuur op het gebied van elektriciteit, warmte, waterstof en CO2 kunnen worden aangelegd. Ook zou dit fonds helpen bij de verduurzaming van de gebouwde omgeving en de mobiliteitssector.
De belangrijkste punten op een rij:
- Een klimaat- en transitie-fonds van 35 miljard euro als aanvulling op de huidige Subsidieregeling Duurzame Energie SDE++.
- Crisis- en Herstelwet om de aanpak van nieuwe grootschalige energie-infrastructurele projecten te versnellen.
- Stimuleren het aanbod van hernieuwbare energiebronnen, door in te zetten op extra wind op zee, zon-op-dak, aardwarmte, groen gas en aquathermie.
- Zo snel mogelijk afbouwen van het gebruik van houtige biomassa voor energiedoeleinden.
- Langer openhouden van kerncentrale in Borssele, inzetten op bouw van twee nieuwe kerncentrales.
- Bepalen van afstandsnormen voor de bouw van windmolens op land en stimuleren (financiële) participatie van omwonenden om het draagvlak te versterken.
- Gaswinning wordt zo snel mogelijk afgebouwd.
- Afbouwen van financiële prikkels voor gebruik van fossiele brandstoffen.
- Vergroten CCS-ruimte (carbon capture storage).
Gebouwde omgeving
De belangrijkste doelstelling in het nieuwe regeerakkoord voor deze sector is: isoleren, isoleren, isoleren. Want de energie die je niet gebruikt, hoef je ook niet op te wekken. Het beleid beoogt een comfortabeler huis en een lagere energierekening. Twee routes worden hiervoor ingeslagen: duurzaam verwarmen en verduurzamen van huizen via het Nationaal Isolatieprogramma.
De belangrijkste punten op een rij:
- Een langjarig Nationaal Isolatieprogramma om woningen sneller, slimmer en socialer te isoleren.
- Bevorderen dat verhuurders huurwoningen met slechte isolatie verduurzamen (woningen met slechte isolatie mogen niet meer worden verhuurd).
- Beschikbaarheid Warmtefonds voor Verenigingen van Eigenaren (VvE's) en individuele woningeigenaren.
- Subsidie voor de meerkosten die huishoudens maken voor de (installatie van) de hybride warmtepomp.
- Bijmengverplichting voor groen gas in het gasnet.
- Plan voor jaarlijkse bouw van 15.000 tijdelijke woningen en nog eens 15.000 extra via transformatie van kantoren.
- Visie om te bouwen bij bestaande infrastructuur en knooppunten.
- Er komt 7,5 miljard euro voor de ontsluiting van nieuwe woningen in de 14 verstedelijkingsgebieden en daarbuiten.
- Actualiseren we de Nationale Omgevingsvisie met onder andere het beschermen van natuur, het tegengaan van de funderingsproblemathiek als gevolg van bodemdaling.
- Verlagen van sociale huur, en het stapsgewijs verhogen van de huur voor mensen met een hoger inkomen.
Mobiliteit
De uitstoot in de mobiliteitssector is sinds 1990 het minste afgenomen en als de luchtvaart en scheepvaart meetellen nam de uitstoot zelfs toe. Om de klimaatdoelen te halen stelt de nieuwe regering verschillende plannen voor. Een concrete actie is het omhoog brengen van de ticketbelasting voor vliegreizen waarbij een deel van de opbrengst gebruikt wordt voor de verduurzaming van de luchtvaart.
Ook wil de regering de lucht- en scheepvaart vergroenen door te investeren in de ontwikkeling en productie van synthetische kerosine in Nederland. Voor autorijders gaat er vooral vanaf 2030 veel veranderen. Vanaf dat jaar worden er alleen nog maar volledig emissie-vrije nieuwe auto’s verkocht. Ook wil het kabinet in 2030 'betalen naar gebruik'-invoeren. Dat doen ze door de motorrijtuigenbelasting afhankelijk te maken van het aantal kilometers dat een automobilist jaarlijks rijdt. Dit betekent dat gebruikers van elektrische en fossiele auto’s beiden meebetalen aan het weggebruik. De heffing is niet tijd- en plaatsgebonden. Deze plannen gaan pas over negen jaar in, moet hebben een lange voorbereidingstijd.
De belangrijkste punten op een rij:
- Stimuleren elektrisch vervoer en bijmenging duurzame brandstoffen, versnellen uitrol laadinfrastructuur.
- Thuiswerken wordt aangemoedigd.
- Verduurzamen van vliegtuigbrandstoffen door onder meer synthetische kerosine.
- Verhogen vliegticketbelasting: opbrengst daarvan gaat naar verduurzaming luchtvaart en verbeteren omgeving.
- Betalen-naar-gebruik regeling voor automobilisten: tarief van de motorrijtuigenbelasting wordt bepaald aan de hand van het aantal gereden kilometers. (Ook voor elektrische auto’s.)
Chemie & Industrie
De overheid is ambitieus. Waar het in het afgelopen jaar nog onderdaan bungelde in onderzoeksrapporten als slechtste jongetje van de klas, wil Nederland nu in de kopgroep zitten van de nieuwe en dus veel groenere industrie. De overheid vraagt vooral wederkerigheid en bindende afspraken. Doel: een interessant vestigingsklimaat en betere werkgelegenheid.
De belangrijkste punten op een rij:
- Bindende afspraken met meer dan 20 van grootste uitstoters van broeikasgassen in Nederland.
- De overheid faciliteert de nieuwe energie-infrastructuur en maakt met de industrie afspraken maken over ambitieuze verduurzaming.
- Verhogen van de CO2-heffing bovenop de prijs in het Europese emissiehandelssysteem (ETS).
- Extra investeringen in onderzoek en innovatie van klimaatneutrale technologieën.
- Introductie van een oplopende bodemprijs voor het ETS, bij voorkeur in samenspraak met de ons omringende landen.
- Er komt een ‘Ambitieus’ (maar nog niet geconcretiseerd) doel voor de circulaire economie.
- Steviger aanpak van milieucriminaliteit en milieurisico’s.
Tekst: Rianne Lachmeijer en Willemijn van Benthem
Schrijf je in voor onze Newsbreak: iedere dag rond 12 uur het laatste nieuws
Wil jij iedere middag rond 12 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan! Schrijf je hier in voor onze Newsbreak.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
