De ontnuchtering komt vaak pas na een grote klap. De Britse zakenman James Daunt wist beroemde boekwinkels als Waterstones en Barnes & Noble van een gewisse ondergang te redden. De winkels leken het af te leggen tegen grote onlinespelers als Amazon, maar met een strategie die uitging van onderscheidend vermogen wist Daunt de vlucht naar voren te bewerkstelligen, schreef het Amerikaanse zakenblad Forbes. De rigoureus andere aanpak bleek pas mogelijk na een dreigend faillissement, als er niets meer te verliezen is. Daunt: ‘Een van de voordelen van een failliet gaan is dat al die zelfgenoegzaamheid, dat door God gegeven bestaansrecht, eindelijk wordt doorbroken.’
Het was bijna alsof chef-kok René Redzepi van het veelvuldig onderscheiden Deense driesterrenrestaurant Noma het verhaal van Daunt had gelezen, toen hij onlangs in een openhartig interview met The New York Times de sluiting van zijn eetpaleis bekend maakte. Rezepi: ‘Het culinaire model van koken op het hoogste niveau, met slopende uren en een intensieve arbeidscultuur, heeft voor mij een breekpunt bereikt.’ En: ‘Financieel en emotioneel, als werkgever en als mens, werkt het gewoon niet.’ Per gast betaal je 470 euro per menu, waar nog 240 euro bijkomt voor de ‘wine pairing.’ Toch is dat niet genoeg om van te leven. Redzepi in The New York Times: ‘We moeten deze industrie volledig opnieuw uitvinden.’
De huidige manier van werken noemt hij ‘onhoudbaar.’ Zijn personeel maakt dagen van zestien uur, vijf dagen achter elkaar. En om het menu niet nog duurder te maken werkt hij met stagiairs die uit de hele wereld komen overgevlogen om gratis al die uren te draaien. Het staat goed op je cv en daar laat je je graag voor afblaffen. Want dat maakt onderdeel uit van de cultuur in Noma, schrijft de Volkskrant. ‘Bovendien scheldt en schreeuwt Redzepi tegen zijn personeel, zo gaf hij in 2015 al toe, en hij noemt zichzelf een “pestkop.” Hij heeft geprobeerd zijn gedrag aan te passen, maar er zijn recente verhalen waar stagiairs en werknemers zeggen dat Redzepi’s keuken geen veilige omgeving is. In de NYC Times neemt Redzepi de vlucht naar voren. Hij wil een voedsellab op gaan zetten. ‘Ons doel is om een duurzame organisatie te creëren die baanbrekend werk doet in de voedselindustrie.’
Extreem divagedrag aan de top zal nooit meer zo vanzelfsprekend zijn als het lang is geweest. Daar helpen ook wetenschappelijke inzichten bij die het idee ontmantelen dat wie de top bereikt uitzonderlijk getalenteerd moet zijn, heel hard heeft gewerkt of de juiste risico’s heeft genomen. In De Telegraaf zegt psycholoog Huub Buijssen, die het boek ‘Waarom succes een kwestie van geluk is’ schreef: ‘We zien succes als een verdienste. Toeval speelt echter een veel grotere rol.’ Als sprekendste voorbeeld verwijst Buijssen naar Elon Musk. ‘Dankzij een toevallige ontmoeting kwam hij op het idee van zijn eerste bedrijf, dat later opging in PayPal en goed werd verkocht aan eBay. Musk werd vervolgens als investeerder aangetrokken bij Tesla. Op verschillende momenten had het bedrijf groot geluk. Zo kon het de juiste batterijenexpert aantrekken en voor een habbekrats een peperdure fabriek overnemen van Toyota. Meerdere gokken pakten goed uit en Tesla groeide enorm in waarde. Terwijl er ook een moment was dat het bijna failliet werd verklaard.’ Benieuwd of ook Musk binnenkort de vlucht naar voren neemt.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
