Maarten Otto CEO Alliander: “We moeten zicht blijven houden op de impact die ons werk maakt”

Begin oktober kwam de top van het Nederlandse bedrijfsleven bij elkaar tijdens de nationale conferentie Brede Welvaart. Change inc sprak met een aantal hoofdrolspelers. Vandaag Maarten Otto, CEO van netwerkbedrijf Alliander.

“Economische waarde is maar één van de waarden die welvaart bepaalt. Voor Alliander zijn klimaatdoelen, en de impact die ons werk heeft op ruimte, schaarste aan grondstoffen en het leven van mensen net zo belangrijk.”

Wat gaat er mis door het rekenen met een smalle definitie van welvaart?

"Daarmee ontkennen we dat welvaart meer is dan alleen financieel economisch gewin. Macro-economen zeggen niet voor niets dat het BNP ‘de beste indicator is van alle slechte die we hebben.’ We moeten zicht blijven houden op de impact die ons werk maakt. Dus natuurwaarde en sociale waarde meer in ons afwegingskader krijgen. In alle beslissingen die we met klanten, het Rijk, de gemeentes en energie coöperaties maken.

Brede welvaart gaat over het in balans brengen van verschillende belangen. Naast economie ook klimaat, grondstoffen, biodiversiteit en sociale aspecten. Dat zit nu veel te weinig in de besluitvormingsagenda van de overheid en in investeringsbeslissingen van bedrijven. Dat kan anders en dat doen wij ook in ons bedrijf."

Hoe doe je dat?

"Bij onze investeringsbeslissingen kijken we verder dan traditionele criteria als kosten en leveringszekerheid. Daardoor komen andere belangen voorafgaand aan je besluitvorming op tafel. Op die manier waarborgen we dat alle belangen goed meegenomen zijn in de afweging. En we gebruiken het om achteraf goed verantwoording af te leggen."

Heeft dat al tot andere beslissingen geleid?

"Op Vlieland hebben we hierdoor afgezien van het aanleggen van een extra elektriciteitskabel. Op het eiland waren congestieproblemen; op momenten van onderhoud wekken de zonnepalen op het eiland te veel stroom op. Traditioneel zou daar een extra kabel gelegd worden. Maar dat kost veel geld, en de kabel zou 25 kilometer door de Waddenzee gaan met alle natuurvernietiging van dien. Door de waarde van natuur en milieu mee te nemen in de besluitvorming ontstond ruimte voor de vraag: kan het ook op een andere manier?"

Lees ook: Wetenschappers brengen voor het eerst alle ecosystemen van onze planeet in kaart

"Daarom hebben we nu, samen met de gemeente, de energiecoöperatie en de inwoners, het voor elkaar gekregen om het anders te doen. We hebben een weerstandsbank geplaatst waarmee het teveel aan zonnestroom het elektriciteitsnet niet belast. Dat is nog niet de ideale oplossing want die duurzame energie gaat verloren. En dat is natuurlijk zonde. Daarom onderzoeken we nu of die overtollige energie ingezet kan worden. Bijvoorbeeld in het plaatselijke zwembad."

Neemt Alliander brede welvaart mee bij elk project?

"Wij zijn nog aan het uitvinden hoe we brede welvaart het beste implementeren. Want het vraagt veel menskracht en denkkracht om dit voor elke beslissing te doen. Wij proberen brede welvaart te methodiseren, we rekenen al bijvoorbeeld met een interne CO2 prijs die ieder jaar omhoog gaat.

Maar voor andere waarden zoals biodiversiteit zoeken we nog naar knoppen die we in onze besluitvorming kunnen opnemen. Biodiversiteit nemen we al wel mee in de voorwaarden van onze bouwprojecten. Een bepaald station moet dan naast de technische- en veiligheidseisen ook aan bepaalde natuureisen voldoen."

Mag een investering op basis van brede welvaart ook meer kosten?

"Ja. Als je maar lang genoeg wacht is verzwaren van het net altijd de goedkoopste oplossing. Maar dan houd je dus geen rekening met de milieuschade die je aanricht met de kabel. Of de sociale gevolgen van je investeringen.

Tegelijk geloof ik ook dat het samen kan gaan. Een voorbeeld is ons besluit om het groen rond onze infrastructuur anders te onderhouden zodat het bijdraagt aan de biodiversiteit. Met alle infrabeheerders hebben we door heel Nederland een oppervlak aan natuur in beheer ter grootte van de Park de Hoge Veluwe. Dan moet je denken aan het groen rondom transformatorhuisjes en hoogspanningsmasten. Dat kun je gewoon maaien, maar je kan het ook op een natuurvriendelijke manier onderhouden door anders en minder te maaien. Dat laatste is niet per definitie duurder én is tegelijk een grote katalysator voor de biodiversiteit op onze terreinen."

Alliander heeft publieke aandeelhouders. Maakt dat het makkelijker om brede welvaart mee te nemen in investeringsbeslissingen?

"Alliander is gewoon een vennootschap en onze aandeelhouders willen ook dividend. En juist het feit dat wij publieke aandeelhouders hebben legt bij de vennootschap de verantwoordelijkheid om zelf pro-actief na te denken over het implementeren van brede welvaart in de besluitvorming. Dat kan niet met een lijstje en wat criteria waarop je besluiten baseert. Je moet daar een methode voor ontwerpen, daarover rapporteren en aanspreekbaar zijn. Dan kun je ook aan je aandeelhouders uitleggen waarom je bepaalde keuzes maakt. Want als je het niet kunt uitleggen, kiezen ze voor wat financieel beter is.

Je hebt CO2 al in de methodologie en investeren in biodiversiteit. Wat wil je nog meer bereiken?

"Ik wil me er hard voor maken dat brede welvaart een vanzelfsprekendheid is in governance en besluitvorming. Daar draag ik aan bij door het met Alliander in de praktijk te brengen, andere netbeheerders daarvoor te enthousiasmeren en in gesprek te gaan met onze ministeries om de verwachtingen te verbreden. Want dit helpt ons echt om andere keuzes te maken en verantwoordelijkheid te nemen voor daadwerkelijke brede welvaart.

En dat we het methodiseren en standaardiseren. Dat ik niet meer hoor ‘oh wat goed dat jullie dit doen’, maar ‘oh jullie doen het ook,’. Daar wil ik mij de komende jaren hard voor maken."

Lees ook: Het interview met Sandra Phlippen: "We kunnen niet op dezelfde manier doorgroeien"