Energietransitie zonder stagnatie: de kracht van slimme energiesturing

De energietransitie brengt grote uitdagingen met zich mee, en een van de meest urgente is netcongestie. Bedrijven die willen verduurzamen, elektrificeren of uitbreiden lopen steeds vaker tegen de grenzen van het elektriciteitsnet aan. Hoe kun je als ondernemer inspelen op deze ontwikkelingen en toch blijven opereren? Slimme energiesturing biedt uitkomst. Tijdens een recent webinar van Change Inc. in samenwerking met Eneco deelden experts en een ondernemer de kansen en uitdagingen van deze oplossing.

Wat is slimme energiesturing?

Volgens Frank Broos, Hoofd Flex Services bij Eneco, gaat slimme energiesturing verder dan alleen energie inkopen tegen gunstige tarieven. "Het laaghangend fruit in de energietransitie hebben we gehad. Nu komen de moeilijke keuzes: gas vervangen door elektra, grotere netaansluitingen aanvragen. Maar door netcongestie is dat niet altijd mogelijk. Dus moeten we slimmer omgaan met energiegebruik," aldus Broos.

Slimme energiesturing betekent dat bedrijven hun energieopwekking, -verbruik en -opslag optimaal laten sturen. Dat kan bijvoorbeeld met zonnepanelen, batterijen, warmtekrachtkoppeling (WKK) en e-boilers. Het doel is om energie efficiënter te benutten, piekverbruik te verminderen en zelfs inkomsten te genereren op de energiemarkt.

Waarom is dit belangrijk?

Netcongestie is een groeiend probleem. "We investeren als netbeheerders jaarlijks miljarden in het elektriciteitsnet, maar de vraag groeit zo snel dat we niet alles op tijd kunnen aansluiten," waarschuwt Barth de Klerk, directeur Operatie en Transitie bij Netbeheer Nederland. "Slimme energiesturing helpt bedrijven om binnen de huidige beperkingen toch te verduurzamen en te groeien."

Karin van der Eijk, eigenaar van VDE Plant, ervaart dit in de praktijk. Haar bedrijf, dat tropische planten kweekt, gebruikt een WKK-installatie die zowel stroom opwekt als warmte en CO2 levert voor de kassen. "We draaien de WKK alleen als we de warmte kunnen gebruiken en als er vraag is naar stroom. Zo benutten we onze energie maximaal," vertelt ze. Ook stuurt VDE Plant haar LED-belichting strategisch. "Als er veel vraag naar stroom is, kunnen we de LED-verlichting dimmen en bij pieken juist aanzetten. Dat helpt het net te stabiliseren."

De voordelen van slimme energiesturing

Volgens de experts biedt slimme energiesturing diverse voordelen:

• Kostenbesparing: "Door energie op de juiste momenten in te kopen en te verbruiken, verlagen bedrijven hun energiekosten en verbeteren ze hun businesscase," aldus Broos.
• Meer flexibiliteit: "Als je moet wachten op een netverzwaring, kan slimme energiesturing een oplossing zijn. Je kunt bijvoorbeeld piekverbruik opvangen met batterijen en zo je netaansluiting efficiënter benutten," vult De Klerk aan.
• Extra inkomsten: Door deel te nemen aan handelsmarkten kunnen bedrijven hun energieverbruik afstemmen op de marktprijs. "We hebben een e-boiler waarmee we warmte opslaan als de stroomprijs laag is. Dat helpt ons niet alleen kosten te besparen, maar ook het net te balanceren," vertelt Van der Eijk.
• Duurzame doelstellingen realiseren: “Bedrijven die anders durven kijken, slimmer en strategischer met energiegebruik leren omgaan, helpen de verduurzaming vooruit en kunnen hun duurzame doelstellingen realiseren,” legt Broos uit.

Belangrijkste inzichten

Tijdens de webinar kwamen de volgende belangrijke inzichten naar voren:

• Slimme energiesturing is niet langer optioneel, maar een noodzaak. Netcongestie is een blijvend probleem en bedrijven moeten actief zoeken naar oplossingen.
• Een strategische aanpak is essentieel. Ondernemers moeten vooruit plannen en in kaart brengen welke energievraag ze over enkele jaren hebben, zodat ze tijdig kunnen investeren in flexibiliteit en opslag.
• Samenwerking biedt kansen. Door energiecollectieven of energy hubs op bedrijventerreinen kunnen bedrijven hun energiebehoefte efficiënter afstemmen op het net.
• Flexibiliteit levert niet alleen besparingen op, maar ook inkomsten. Bedrijven kunnen actief meedoen op energiemarkten en inspelen op prijsschommelingen.
• Technische innovatie blijft noodzakelijk. Oplossingen zoals batterijen, WKK’s, e-boilers en slimme software zijn cruciaal om energiestromen te optimaliseren.
• Begeleiding door experts helpt bedrijven sneller stappen te zetten. "Het is een complex speelveld," zegt Van der Eijk. "Daarom werken wij samen met experts van Agro Energy om de juiste beslissingen te nemen."

Obstakels en uitdagingen bij slimme energiesturing

Hoewel slimme energiesturing veel voordelen biedt, zijn er ook uitdagingen waarmee bedrijven rekening moeten houden:

• Technische complexiteit: "Het is niet zo simpel als een knop omzetten. Er komt veel IT en techniek bij kijken," benadrukt Broos. "De juiste software en sturingssystemen zijn essentieel om energiestromen effectief te managen."
• Hoge investeringskosten: "Investeringen in batterijen, e-boilers of slimme sturing zijn fors," zegt Van der Eijk. "We praten hier over tonnen. Daarom is een lange termijnvisie en een goede businesscase noodzakelijk."
• Wet- en regelgeving: "We lopen tegen juridische beperkingen aan als het gaat om het delen van energie op bedrijventerreinen," merkt De Klerk op. "We werken aan oplossingen, maar de wetgeving is nog niet optimaal afgestemd op deze ontwikkelingen."
• Beperkte netcapaciteit: "Zelfs met slimme sturing blijft er een grens aan wat het net aankan," waarschuwt De Klerk. "Daarom blijft investeren in netuitbreiding noodzakelijk."
• Gebrek aan bewustwording: "Veel bedrijven realiseren zich nog niet hoe belangrijk energieplanning is," zegt Broos. "We moeten blijven informeren en inspireren zodat ondernemers tijdig de juiste stappen zetten."

Van strategie naar praktijk

Hoewel slimme energiesturing veel kansen biedt, vergt het ook een strategische aanpak. "Het gaat niet meer alleen om energie inkopen, maar om strategisch energiebeheer. Dat besef groeit gelukkig steeds meer," merkt Broos op. Hij adviseert bedrijven om vooruit te plannen. "Als je over vijf jaar meer elektriciteit nodig hebt, wacht dan niet tot het laatste moment. Kijk nu al naar slimme oplossingen zoals batterijen of flexibiliteit in je verbruik."

Volgens De Klerk is samenwerking cruciaal. "Bedrijventerreinen kunnen energie slimmer verdelen door gezamenlijk in een ‘energy hub’ te stappen. Daar wordt al volop mee geëxperimenteerd, en dat is een ontwikkeling die we gaan zien groeien."

Conclusie en tips van de experts

Slimme energiesturing is geen luxe, maar een noodzaak in een wereld waarin netcongestie een realiteit is. Door energie flexibel te sturen en strategisch te beheren, kunnen bedrijven verduurzamen zonder vast te lopen op netcapaciteitsproblemen. "Het is een enorme puzzel, maar als we samen optrekken, kunnen we de energietransitie versnellen," besluit Broos.

De experts delen hun belangrijkste tip:

• Karin van der Eijk (VDE Plant): "Blijf in gesprek met andere ondernemers en experts. Kennisdeling is cruciaal om de juiste beslissingen te nemen."
• Bart de Klerk (Netbeheer Nederland): "Wees realistisch over de beperkingen van het elektriciteitsnet en zoek naar innovatieve oplossingen binnen die kaders."
• Frank Broos (Eneco): "Maak energiesturing een strategisch onderdeel van je bedrijfsvoering en wacht niet tot problemen zich aandienen. Denk vooruit en handel nu."

Wil je de webinar terugkijken? Dat kan hier.

Lees ook

• De energietransitie van Diergaarde Blijdorp: slimme innovaties en plantaardig gorilladieet op de menukaart
• Volledig klimaatneutraal in 2035 vraagt om gedurfde keuzes
• Zo wil Eneco al in 2035 klimaatneutraal worden: ‘Doen en niet wachten tot perfecte oplossing’
• Spitsmijden op het energienet: ‘Het is duurzaam en biedt concurrentievoordeel’