Het verbod op kolen als stookmateriaal voor elektriciteit gaat per 1 januari 2030 in voor de nieuwere centrales en per 1 januari 2025 voor de oudere generatie. De huidige kolencentrales worden mogelijk omgebouwd, zodat ze volledig op biomassa kunnen draaien.
Drie nieuwe centrales
De nieuwe wet raakt vijf centrales. Voor twee daarvan (de centrale Hemweg en de Amercentrale) waren al plannen voor sluiting. De andere drie (de Centrale Maasvlakte, de Eenshavencentrale en de voormalige Engie Centrale Rotterdam, die eerder dit jaar verkocht werd aan Riverstone) stammen echter van na 2015 en kunnen in theorie dus nog lang doorwerken. De energiebedrijven die de centrales bouwden, dreigden daarom met rechtszaken tegen de staat, mocht de wet aan worden genomen. Minister Wiebes en de Eerste Kamer hebben zich dit niet aangetrokken in het doorvoeren van de wet.
Lees ook: Kolencentrale Engie wordt onderzoeksplaats voor biomassa
Dat energiebedrijven de staat aansprakelijk kunnen stellen voor gemiste inkomsten, komt door het energiehandvestverdrag: een afspraak tussen (Europese) landen over de energiemarkt. Dit handvest zorgde na de val van de Muur voor een soepelere integratie van de energiemarkten in het Oosten en Westen. Nu blijken er echter onvoorziene gevolgen: energieleveranciers hebben veel macht over overheden en kunnen hoge schadevergoedingen eisen, die vaak ook worden toegezegd.
Te veel macht voor energiebedrijven
Gisteren verscheen een open brief van 260 maatschappelijke organisaties met een boodschap aan de Europese Commissie: pak het energiehandvestverdrag aan. Het geeft energiebedrijven een manier om de transitie te vertragen, stelden zij. De organisaties houden het verdrag ook mede verantwoordelijk voor de tragere afschaf van kolen in Nederland. Als het verdrag in zijn huidige vorm blijft bestaan, kan het ook bij andere landen die aan de transitie beginnen vertraging opleveren.
De Centrale Hemweg in Amsterdam sluit volgend jaar al vanwege de klimaatdoelstellingen van het kabinet. Beeld: Pbech
Biomassa
Vermoedelijk zullen de drie centrales overstappen op biomassa. Ook dit is een controversiële brandstof: nadat het kabinet eerder subsidies uitloofde aan kolencentrales die biomassa bijstookten, volgde er kritiek. Biomassa zou veel minder duurzaam zijn dan het kabinet dacht. Subsidies voor bijstook worden niet meer gegeven.
Milieudefensie en Greenpeace
Milieuorganisaties Greenpeace, Milieudefensie, Natuur & Milieu en SOMO zijn verheugd over de beslissing van de Kamer, zo laten ze via een persbericht weten. 'De Eerste Kamer heeft zich niet laten afschrikken door de dreiging met rechtszaken door de kolenbedrijven.'
Lees ook: VK wil al zijn kolencentrales sluiten voor 2025
'Energiebedrijven hebben bewust besloten om in 2016 nieuwe kolencentrales in Nederland te bouwen, terwijl toen al algemeen bekend was dat dit onhoudbaar was gezien de klimaatcrisis. Het wordt hoog tijd dat dit soort juridische claims via het energiehandvestverdrag onmogelijk worden gemaakt, omdat dit verdrag onevenredig veel macht geeft aan fossiele bedrijven tegen klimaatbeleid.'
Bron: Eerste Kamer | Beeld: Zandcee
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
