Hoe groot is het probleem?
“In de techniek hebben we nu 150.000 medewerkers en een tekort van 20.000. Dat zal de komende jaren verdubbelen,” zegt Terpstra. “Maar ik vind niet dat we moeten spreken in termen van bedreigingen. Er ligt juist een gigantisch perspectief.” Baanzekerheid gegarandeerd als je de techniek in gaat. Dát wil hij graag verkondigen.
Pechtold van GroenLeven ziet het als kans. “Wij zijn in Europa op het gebied van duurzame energie het slechtste jongetje van de klas. Voordeel is dat onze groei groter zal zijn, want in 2050 moeten alle EU landen bij hetzelfde eind zijn.” Hij merkt dat veel jongeren bij GroenLeven willen werken vanuit de intrinsieke motivatie om iets met duurzaamheid te doen. Maar bij installateurs wil dat nog niet lukken: ze komen, op één ploeg uit Friesland na, allemaal uit Oost-Europa.
Lees ook: Offshore windenergie leidt tot 900.000 extra banen
Stoppen met hoog- en laag opgeleid
Een belangrijke oorzaak van het tekort is dat er te weinig Nederlandse jongeren voor het techniekonderwijs kiezen. Het zou helpen als we stoppen met de hiërarchische benamingen als hoog- en laagopgeleid, vindt Terpstra. Een fundamentele fout. “Daarmee bevestig je de hiërarchie, en dat is een gruwel.”
“Wij maken de energietransitie mogelijk, want niets kan zonder installatietechniek. Maar we krijgen het niet voor elkaar onze tak van sport op werkelijke waarde te schatten"
Het beroepsonderwijs is volgens zowel Pechtold als Terpstra de ruggengraat voor grote maatschappelijke thema’s, en zou zo ook moeten worden gewaardeerd. Terpstra: “Wij maken de energietransitie mogelijk, want niets kan zonder installatietechniek. Maar we krijgen het niet voor elkaar onze tak van sport op werkelijke waarde te schatten. Er moet een paradigmaverandering plaatsvinden. Het arbeidsmarktperspectief is beter voor iemand met een VMBO diploma dan voor iemand met een HAVO diploma, daar moet het op worden beoordeeld.”
Toen GroenLeven het grootste zonnepark van Nederland ging bouwen, werd gevraagd of regionale techneuten ook mee konden helpen om de zonnepanelen te installeren. Maar een uitgebreide wervingscampagne leverde maar één kandidaat op. “Toen moesten we, naast het team uit Friesland, ook krachten uit Oost-Europa halen.”
“Aan het salaris kan het niet liggen, want een technische opleiding biedt ook een gunstig financieel perspectief en je werkt bij ons ook nog eens aan een schonere en betere wereld”, aldus Pechtold. GroenLeven betaalt net zoveel aan de Oost-Europese installateurs als de Nederlandse.
Lees ook: Duurzame groei na de coronacrisis, kan dat?
Arbeidsmarktgerelateerd bekostigen
Tersptra voegt daaraan toe dat het onderwijs op een andere manier moeten worden bekostigd. “We leiden nog steeds teveel jonge mensen op voor beroepen die er niet meer zullen zijn. Ze willen manager worden en achter het bureau zitten, stromen daarom door van middelbaar- naar hoger beroepsonderwijs, terwijl de beroepen in de financiële sector opdrogen. Dat is mij een doorn in het oog.”
Daarom pleit Terpstra ervoor om een student meer geld te laten betalen voor een studie met een minder goed arbeidsmarktperspectief. Zoals bij de studie Koreaans, een populaire studie, maar de baankans is nihil. “Ik zou willen dat zo’n studie duurder is. Noem het arbeidsmarktgerelateerd bekostigen.” Dat krijgt in Den Haag weinig steun, omdat het de keuzevrijheid inperkt. De politiek durft zich er niet aan te branden.
Hybride docent
Desondanks melden zich de laatste tijd meer jongeren aan voor een techniekopleidingen. Goed nieuws, lijkt het, maar dat brengt een volgend probleem met zich mee: er zijn niet genoeg docenten om ze op te leiden. Daarom heeft Terpstra de hybride docent in het leven geroepen: installateurs die bij hun bedrijf blijven werken, maar ook twee dagen in de week voor de klas staan. “We doen het al bij hogescholen Windesheim en Hal, en het loopt als een trein. Drie jaar geleden begonnen we met 9 hybride docenten, inmiddels zijn we de grens van 400 gepasseerd.”
“Dat is wat we zoeken!” Zegt Pechtold. “Eén van mijn beste techneuten kan door pijn aan zijn knie geen onderhoudswerk meer doen. Hij zou bijvoorbeeld een paar dagen voor de klas kunnen staan.”
Werven in andere beroepsgroepen
Maar je kunt ook vanuit een andere sector in de installatiebranche terechtkomen. Bovendien zijn zij-instromers in de techniek vaak enorm gemotiveerd, merkt Pechtold op. “Werknemers die vanuit de horeca en retail bij GroenLeven komen werken zijn vaak één van de beste medewerkers, omdat ze de stap om zich te laten omscholen zelf hebben genomen. Hun werk stopte, dus moesten ze ergens anders aan de slag.” Met de huidige coronacrisis waarin de horeca een krimpsector is, zou dat een oplossing kunnen zijn.
Terpstra praatte laatst met de CEO van een bedrijf die welzijnswerkers heeft ingezet om zijn vakmensen te ontlasten. “Die vakmensen beschikten niet over enorme sociale vaardigheden, terwijl ze eigenlijk langs de deur moesten bij buurtbewoners om het draagvlak in de buurt te vergroten. Dat vind ik briljant, zo’n instelling, als het niet linksom kan doen we het rechtsom.”
"De uitdaging van de energietransitie is zo groot, die kunnen we alleen aan met én technici uit Nederland én technici uit Europa"
Voor de werknemers uit een andere beroepsgroep wordt altijd een passende rol gezocht, zegt Pechtold. “Als we zonnepanelen gaan plaatsen, wat we vaak in de agrarische sector doen, is het belangrijk dat het contact met de boer goed is. Goede communicatie en sociale vaardigheden zijn essentieel en dat lukt ook met de buitenlandse ploegen die wij in dienst hebben. Laatst zaten zij samen met de boer te lunchen. Zo’n klantrelatie is de beste acquisitie.”
Met techniek houden we onze planeet leefbaar
Bovendien zijn technische beroepen pandemie-bestendig én recessieproof. Door de coronacrisis staan de zorg en het onderwijs weer in de schijnwerpers. Beiden willen daar de techniek ook aan toevoegen, want daarmee houden we onze planeet leefbaar. Pechtold: “De energietransitie moet doorgaan en de techniek staat niet stil. Bronnen van groene energie moeten gerealiseerd worden en met corona-veiligheidsvoorschriften kan dit gewoon doorgaan.” Als het aan Terpstra en Pechtold ligt, klappen we straks ook voor onze technici.
Vanuit de branche wordt al het één en ander in gang gezet om meer mensen te werven. De overheid kan helpen om het verder aan te jagen. “De uitdaging van de energietransitie is zo groot, die kunnen we alleen aan met én technici uit Nederland én technici uit Europa,” zegt Pechtold. “Laten we proberen om dit optimaal te faciliteren, zodat we de energietransitie kunnen versnellen. Klimaatverandering staat namelijk niet stil.”
Lees ook: Zonneparken en windparken aansluiten wordt makkelijker
Beeld: Adobe Stock | Foto 1: Roland Pechtold | Foto 2: Doekle Terpstra
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
