Het uitblijven van de kabinetsformatie hindert concrete waterstofplannen

In zijn brief aan de Tweede Kamer omschreef minister Wiebes waterstof als een sleuteltechnologie. “Of je nou in de energiesector werkt of een bedrijf hebt in de gebouwde omgeving of mobiliteit; iedereen kijkt naar waterstof”, vertelt Josja Roest, senior adviseur bij lobby- en adviesbureau Hague in een videogesprek. “De ene na de andere partij komt met stevige ambities en plannen. Maar de beleidskant gaat juist over de randvoorwaarden die deze ambities kunnen verwezenlijken.” En deze kaders laten volgens Roest nog op zich wachten.

Als adviseur gespecialiseerd in de energietransitie helpt Roest met de verbinding tussen overheid en bedrijven die met waterstof bezig zijn. “We proberen de plannen en doelen van belanghebbenden te koppelen aan bestaande en toekomstige beleidsplannen. Zo zijn we voortdurend coalities aan het sluiten en helpen we relevante informatie over te brengen naar de personen die uiteindelijk het beleid gaan maken.”

Budget waterstof nog beperkt

De afgelopen jaren legden Frankrijk en Duitsland respectievelijk zeven en negen miljard opzij voor de ontwikkeling van een waterstofinfrastructuur. De score in Nederland? 73 miljoen; terwijl bedrijven om het tienvoudige vroegen. “Zo’n miljardenbegroting van deze nabijgelegen landen sterkt het bedrijfsleven in het vertrouwen dat de overheid ook echt toekomst ziet in waterstof”, vertelt Roest. “Dit essentiële signaal mis ik op het moment in Nederland.”

De term waterstof hoor je vast niet voor het eerst. Maar waar kan je het eigenlijk allemaal voor gebruiken?

Trage kabinetsformatie

Het feit dat een kabinetsformatie in Nederland nog ver weg lijkt, maakt de situatie niet eenvoudiger. “Veel politieke partijen omarmden waterstof in hun verkiezingsprogramma’s. Maar door wat er in de weken na de verkiezingen is gebeurd, zijn we eigenlijk op beleidsniveau te lang verlamd geweest.” Eigenlijk zou dat niet hoeven, denkt Roest. Want als veel partijen voorstander zijn, kan er ook flink geïnvesteerd worden. “Zo spannend hoeft het niet te zijn. Met wind op zee is het ook gelukt. Door harde beloften van de overheid en gunstige investeringscondities kon het bedrijfsleven een kostenreductie maken die veel groter was dan van te voren ingeschat. Zo zou het ook voor waterstof moeten gaan.”

Is het voor Hague dan ook wachten op het startschot van een nieuw kabinet? Absoluut niet, zegt Roest. “Als je gaat wachten met lobbyen tot er een nieuw kabinet is, ben je te laat. Het klinkt wat cheesy, maar eigenlijk begint de lobby voor een nieuw regeerakkoord, op de dag dat de oude afgesloten is.” Juist in tijden rond verkiezingen is het volgens Roest belangrijk dat beleidsmedewerkers goed geïnformeerd blijven. “Politici wisselen, maar ministeries blijven gewoon zitten. En politici zijn uiteindelijk voor een groot deel afhankelijk van de informatie die ze van hun medewerkers krijgen.”

Deze energie-expert betoogd dat waterstof een andere ‘storyline’ nodig heeft. Deze zes stellingen beschrijven volgens haar de kern van het probleem.

Europees en regionaal

Naast dat er op nationaal niveau afspraken nodig zijn, is de energietransitie ook een regionale en Europese ontwikkeling. “Het is hierbij van belang dat niet alleen de beleidsmedewerkers in de Tweede Kamer goed worden ingelicht, maar dat ook raadsleden en Europarlementariërs goed beslagen ten ijs komen”, zegt Roest. Zowel in de regionale energiestrategieën (RES) als in het Europese Klimaatakkoord wordt de waterstofinfrastructuur als essentieel gezien. “Mensen hebben alleen verschillende perspectieven hoe we die gaan realiseren. De komende tijd moeten we opzoek naar het overkoepelend belang en beoordelen waar doelstellingen op elkaar aansluiten.”

Waterstofbackbone Rotterdam

In dat licht ziet Roest een unieke rol voor Nederland in de waterstofinfrastructuur van Europa. “Nederland is uniek gepositioneerd met een zeer fijnmazig gasnetwerk dat gebruikt kan worden om het achterland te bereiken. Onze havens zijn goed ingericht en we hebben veel ervaring met de op- en overslag van energie. Met deze kaarten in handen zou het zonde zijn om niet net als onze buurlanden flink te investeren.”

Eerder sprak de haven van Rotterdam de ambitie uit om een onmisbare schakel te willen worden in het waterstofnetwerk van Europa. Het havenbedrijf werkt samen met Gasunie aan een waterstofleiding die ‘de ruggengraat vormt van de waterstofinfrastructuur in Europa’.

Nieuwsgierig naar wat Change Inc. allemaal over waterstof heeft geschreven? Kijk eens op deze verzamelpagina.

Groen of blauw

Idealiter wordt deze waterstofleiding gevoed met groene waterstof; waterstof opgewekt uit hernieuwbare bronnen als zon en wind zonder CO2-uitstoot. Dit is goed mogelijk door windparken op zee, maar bijvoorbeeld ook door waterstof te importeren uit zonrijke gebieden als Spanje of Australië. Deze techniek staat alleen nog in de kinderschoenen en er wordt vooralsnog nergens op de wereld op industriële schaal groene waterstof geproduceerd. Daarom verwacht Roest dat de focus in eerste instantie komt te liggen op blauwe waterstof. Dit is waterstof geproduceerd uit fossiele brandstoffen, waarbij de CO2 wordt opgevangen en opgeslagen in lege gasvelden in de Noordzee. “Hoewel ik vind dat we zo snel mogelijk naar groene waterstof moeten, is investeren in blauwe waterstof nodig om de keten op gang te brengen.”

Uiteindelijk hoopt Roest dat het nieuwe kabinet zo snel mogelijk het belang van waterstof onderkent. “Er is al eerder gezegd dat waterstof een sleuteltechnologie is met een enorme bijdrage voor de Nederlandse economie. Nu is het tijd om dit te gaan realiseren. Met het opvangen van risico’s, het verstrekken van vergunning en het opzetten van de infrastructuur en demonstratieprojecten. Tot slot zou ik het mooi vinden als we accepteren dat we onderweg fouten gaan maken. Veel sectoren zien brood in een waterstofeconomie, maar zo’n transitie zal niet in een keer perfect gaan. Laten we ruimte bieden voor fouten, zodat we ervan kunnen leren.”