Gideon Goudsmit: ‘Verandering moet van onderaf komen’

Al vijf jaar is hij ermee bezig. De bouw van wat het meest duurzame woon-werkcomplex ter wereld moet worden. De oplevering stond gepland voor juni 2019, maar de bouw is nog niet gestart. Voor het einde van het jaar hoopt Goudsmit op het fiat van de gemeente Amstelveen. Dan zal het eind 2021 gereed zijn. Met een vertraging van twee jaar die volgens Goudsmit te danken is aan het trage ambtelijke apparaat. ‘Ze hebben geen idee hoe bijzonder dit is.’

Het gebouw, ontworpen door architect Paul de Ruiter zal ‘energiepositief’ zijn. Dankzij 6.000 vierkante meter dubbelzijdig opwekkende hoogrendement zonnepanelen, 24 windgeneratoren en de meest innovatieve technologieën voor isolatie zal het pand meer energie opwekken dan het verbruikt.

Politieke weerstand

Volgens Goudsmit is de houding van de gemeente Amstelveen exemplarisch. ‘Overheden doen te weinig. En in de politiek kom je alleen maar weerstand tegen.' Om die reden nam hij in 2017 het initiatief voor het oprichten van de Nationale energiecommissie, een burgerinitiatief dat streeft naar een fossielvrij Nederland in 2030. Geïnspireerd op de aanpak na de watersnoodramp in 1953 staat de commissie boven de partijpolitiek. Onder leiding van ondernemer Ruud Koornstra versterkt de commissie lokale initiatieven.

Want volgens Goudsmit moet de duurzame ontwikkeling van onderop komen. Vanuit burgers en bedrijven. Daar richt de ondernemer zich dan ook op. Door het goede voorbeeld te geven hoopt hij dat anderen volgen. ‘Als dit gebouw een succes is zet ik elders een tweede en een derde neer. Iedere corporatie, iedere onroerend goed belegger kan dit kopiëren.’

Goudsmits fascinatie voor duurzaamheid stamt uit zijn jeugd. Als scholier fietste hij elke dag 6 kilometer naar school. ‘Aan het eind van de dag kwam ik vies van het roet thuis. Toen wist ik al: dit moet anders.’ Die overtuiging daagt hem sindsdien uit de grenzen op te zoeken van wat voor mogelijk wordt gehouden. Als dertienjarige voorzag hij de buitenverlichting van het vakantiehuis van zijn ouders van duurzame energie met behulp van een stuwdammetje en een fietsdynamo. Later ontwierp hij energiepositieve zeilschepen waarvan hij er vele bouwde in Zuid Afrika. ‘Wubbo Ockels dacht dat het onmogelijk was, maar het is gelukt.’

Goudsmit combineert zijn duurzaamheidsambitie met hard werken en een scherpe ondernemersgeest. Zijn kapitaal verdiende hij met onroerend goed. ‘Toen ik 17 was kocht ik mijn eerste huis aan de Bloemgracht in Amsterdam. Mijn ouders moesten mee want ik was nog niet tekeningsbevoegd.’

De 67-jarige Goudsmit werkt nog steeds 12 uur per dag. Vanaf een uur of vijf in de ochtend is hij in de weer. Een kwart van zijn tijd besteedt hij aan het importeren van duurzame technologieën waaronder zonnepanelen, waterbesparende douchekoppen en opladers voor elektrische auto’s. Daarnaast is hij een veel gevraagd duurzaamheidsadviseur voor particulieren en bedrijven.

De AOW die hij sinds twee jaar ontvangt, stort hij in het fonds de Zonnestichting, dat hij inzet om woningen te verduurzamen van mensen die dit niet kunnen betalen. Onlangs voorzag hij op die manier 100 huizen in Leeuwarden van onder andere ledverlichting en waterbesparende kranen. Goudsmit geeft die spullen cadeau want duurzaamheid is voor deze groep mensen nog steeds te duur volgens de ondernemer. ‘Met de verhoging van de BTW hadden ze daar wat aan kunnen doen.’ Een gemiste kans, volgens Goudsmit.

Ongeveer een kwart van zijn werktijd spendeert de ondernemer aan wat hij ‘leren’ noemt: het afschuimen van het internet op zoek naar de meest duurzame technieken. Voordat hij producten installeert probeert hij ze eerst zelf uit. Op het dak van zijn woning even buiten Amstelveen liggen de zonnepanelen die hij voor het nieuwe pand gaat gebruiken. Doordat ze aan twee kanten zonnecellen bevatten wekken ze tot 40 procent meer energie op. De waterbesparende douchekop en kranen testte hij door het vullen van emmers. ‘Veel fabrikanten liegen over hun producten. Of zijn juist veel te bescheiden.’

Geen verliezen

Warmte, water, energie, niets gaat in het nieuwe pand verloren. De 159 appartementen in het gebouw zijn straks voorzien van recirculatiedouches die de warmte en een deel van het water hergebruiken. Door het hele pand komen uitsluitend waterbesparende kranen en de toiletten worden gespoeld met regenwater uit een regenwaterbassin van 400.000 liter. Het overschot aan energie wordt opgeslagen in een accu van 5.000 kilowattuur die het pand tien dagen van stroom kan voorzien. Overtollige warmte gebruikt Goudsmit om de ondergrondse warmtekoudeopslag op temperatuur te houden. Ook de auto’s in de garage onder het pand fungeren als energieopslag door op te laden als de zon flink schijnt en energie te leveren in de avond en nacht.

‘Ik wil laten zien dat het mogelijk is,’ zegt Goudsmit. Daarin gaat de ondernemer ver. Om zeker te zijn dat al het witgoed het best verkrijgbare energielabel heeft, installeert hij de apparaten zelf. Ook programmeert hij ze zo dat ze pas draaien als er duurzame energie in overvloed is. De lucht in het pand wordt gefilterd en geïoniseerd totdat het ‘operatiekamer kwaliteit’ heeft. ‘Iemand met hooikoorts zal binnen heerlijk vrij kunnen ademen.’

Zo compromisloos als hij is in zijn duurzaamheidsstreven, zo veeleisend is hij ook naar toekomstige huurders. In het gebouw mag straks nergens gerookt worden, ook niet op de balkons of in de tuin. Wie wel rookt, krijgt een boete die gestort wordt op de rekening van het kankerfonds. Ook brandstofauto’s worden niet toegelaten in de garage. Wie per se zijn fossiele auto wil houden, moet deze om de hoek parkeren.  

Veel belangstelling 

Ondanks deze beperkingen is er veel belangstelling voor het project. Goudsmit heeft al 400 inschrijvingen voor de 159 appartementen. Kopstukken uit de milieubeweging, zoals Marjan Minnesma en Ruud Koornstra hebben al belangstelling getoond voor een woning. Daarnaast verhuurt de ondernemer 30 starterappartementen voor € 1.250 per maand. Een flink bedrag voor een starter beaamt Goudsmit. Maar daar staat tegenover dat ze geen energiekosten meer hebben.

Goudsmit zal de appartementen pas 5 jaar na oplevering verkopen, want hij wil zijn bewoners ‘opvoeden’. ‘Als er een rookverbod geldt dan trekt dat automatisch mensen die daar ook achter staan natuurlijk. Maar die moeten dat ook tegen hun gasten durven zeggen. Dat is wennen.’

De realisatie van het pand gaat € 70 mln kosten. De financiering is al rond. Een deel komt uit private investeringen. Voor het overige hebben vijf banken interesse getoond. ‘Die snappen dat dit een voorbeeldproject is dat veel publiciteit gaat opleveren.’ Want National Geographic gaat een documentaire maken over de bouw en ook de New York Times heeft belangstelling om over het pand te schrijven. Maar dan moet het wel gebouwd worden. Goudsmit is er klaar voor. Het wachten is nu alleen nog op de gemeente Amstelveen.

Auteur: Sabine Sluijters | Foto's: Marijn de Wijs Photography