Duurzaam aardgas, kan dat?

Aardgas wordt in het algemeen gezien als de minst vervuilende van de fossiele brandstoffen. Dat komt omdat bij de verbranding van aardgas minder CO2 en andere schadelijke gassen vrijkomen dan bij olie of kolen. Daar staat tegenover dat aardgas voor het grootste deel bestaat uit methaan. Dit broeikasgas houdt in de eerste twintig jaar nadat het is uitgestoten ruim 80 keer meer warmte vast dan CO2.

Terugbrengen methaan heeft direct impact

Op de klimaattop in Glasgow sloten vorige week ruim 100 landen the Global Methane Pledge, een akkoord om de wereldwijde uitstoot van methaan de komende 9 jaar terug te brengen met 30 procent ten opzichte van 2020. Gasproducent Neptune Energy gaat een stap verder en wil in 2030 bij zijn productie netto geen methaan uitstoten. Wat onverhoopt toch vrijkomt wordt gecompenseerd. “Voor het halen van de doelstellingen van Parijs moeten we onmiddellijk actie ondernemen voor 2030”, zegt Kate Niblock. Bij Neptune is zij verantwoordelijk voor alle ESG-gerelateerde zaken. ESG staat voor Environment, Social and Governance. “Methaan is een veel sterker broeikasgas dan CO2 maar blijft zo’n 10 jaar in de atmosfeer, terwijl CO2 wel 200 jaar in de atmosfeer blijft. Als je de methaanuitstoot naar beneden brengt dan heeft dat direct impact.”

Alles over methaan, wat het precies is en hoe we de uitstoot ervan kunnen beperken, lees je hier.

Neptune Energy produceert in 8 landen over de hele wereld olie en aardgas. Qua omvang staat het in de schaduw van oliereuzen als Shell en ExxonMobil, maar waar het gaat om gasproductie op het Nederlandse deel van de Noordzee is het marktleider. Met zijn 29 productieplatforms in de Noordzee voorziet Neptune in 8 à 9 procent van de totale gasvraag van Nederland.

Environmental Defense Fund

Om grip te krijgen op zijn methaanuitstoot is Neptune een pilot gestart in het Engelse deel van de Noordzee. Daar detecteert het bedrijf de methaanuitstoot met drones die zijn uitgerust met sensoren. “Daaruit blijkt dat onze methaanuitstoot heel laag is”, zegt Kick Sterkman. Als global HSEQ director is Sterkman verantwoordelijk voor alle activiteiten rondom gezondheid, veiligheid, milieu en kwaliteit van Neptune wereldwijd. “Het Environmental Defense Fund (Engelse milieuorganisatie red.) is die data nu aan het nakijken. Als het inderdaad klopt, willen we die drone metingen voor meer platforms gaan uitvoeren.”

Hiermee denkt Neptune op de korte termijn veel impact te kunnen maken. “Kate en ik zijn nerds wat dat betreft, wij willen naar netto nul uitstoot en daar hebben we technologie voor nodig”, zegt Sterkman. “Als we deze techniek kunnen delen in de industrie en iedereen kan er gebruik van maken, dan zal dat grote impact hebben”, vult Niblock aan.

Extreem weer

De olie- en gasindustrie is wereldwijd verantwoordelijk voor 23 procent van de door mensen veroorzaakte methaanuitstoot. Volgens het Global Methane assessment report van de VN levert een methaanreductie van 45 procent vóór 2030, een temperatuurwinst op van 0,3 graden in 2040. Dat lijkt misschien niet veel, maar kan volgens klimaatwetenschappers veel uitmaken voor de hevigheid waarmee extreem weer zich tegen die tijd voordoet.

Naast methaan komt bij productie van aardgas ook CO2 vrij. Ook daar wil het bedrijf wat aan doen. “Het is onze ambitie om de laagste CO2 emissies te hebben die je kunt krijgen bij olie- en gasproductie,” zegt Sterkman. Dat doet Neptune door zijn energiegebruik te verlagen met energiezuinige technologie of door platforms te elektrificeren. “Ons Gjøa platform in Noorwegen draait op stroom van waterkrachtcentrales aan wal. En ook het Q13a-A platform in de Nederlandse Noordzee is geëlektrificeerd.” Daarnaast zet Neptune in op het verminderen van het affakkelen (verbranden) en ontluchten (laten verdampen) van overtollige gassen. Om investeringsbeslissingen te verduurzamen rekent het bedrijf ook met een interne CO2 prijs, waardoor inzichtelijk wordt wat de CO2-footprint van een voorgesteld project is.

Op die manier heeft Neptune nu een relatieve CO2 uitstoot bereikt die veel lager is dan vergelijkbare bedrijven in de sector. Maar voor het halen van de klimaatdoelen is duurzaam produceren alleen niet voldoende. Sterker nog, volgens een van de scenario’s in het IEA rapport Net Zero by 2050 moeten we per direct afzien van het ontwikkelen van nieuwe olie- en gasvelden. Toch ontwikkelt Neptune nog steeds nieuwe velden in de Noordzee. De vraag is hoe dat te rijmen is met het halen van de klimaatdoelen. “Wij geloven dat gas een belangrijk element zal zijn in de energietransitie”, zegt Sterkman. “En dan is belangrijk: hoe en waar wordt het geproduceerd. Als je dat hier op de Noordzee doet, hebben we strikte regels en wordt het met de minste CO2 uitstoot geproduceerd. Je kan het ook importeren uit de Verenigde Staten in de vorm van LNG of uit het Midden Oosten of Rusland, maar dan heb je veel hogere emissies.”

Dubbele rol

Paradoxaal genoeg zal naarmate de energietransitie vordert de vraag naar aardgas in eerste instantie stijgen. Want in vergelijking met olie en kolen is aardgas minder vervuilend. Zo is de CO2 uitstoot van gas de helft lager dan van kolen. Ook is het in veel toepassingen op de korte termijn nog lastig te vervangen door een duurzaam alternatief. Denk bijvoorbeeld aan woningen die verwarmd worden met een CV-ketel op aardgas. Het IEA voorspelt in zijn Gas market report Q3 2021 dan ook dat de komende vijf jaar de vraag naar aardgas zal toenemen. “Ik denk dat een van de hoofdboodschappen van de IEA is dat we een diverse mix aan energiebronnen nodig hebben”, zegt Niblock. “Dus niet één type is goed en het andere is heel slecht. We moeten zo efficiënt en schoon mogelijk gas blijven produceren en daarnaast investeren in duurzame energieprojecten, zoals groene waterstof.”

Duurzame alternatieven

In die nieuwe energieprojecten onderzoekt Neptune hoe het windenergie, gas en groene waterstof kan integreren. Bijvoorbeeld met het PosHYdon project waarbij het groene waterstof gaat produceren met behulp van zeewater op het eerder genoemde Q13a-A platform in de Noordzee. Daarnaast ziet het bedrijf een logische toekomst in het afvangen en opslaan van CO2. Zo onderzoekt Neptune nu de haalbaarheid van een CCS project waarbij 120 tot 150 miljoen ton CO2 kan worden opgeslagen in lege gasvelden op de Noordzee, ongeveer evenveel als de totale Nederlandse CO2 uitstoot in 2019.

“Het afvangen, opslaan en hergebruik van CO2 biedt de mogelijkheid om gebruik te maken van bestaande infrastructuur, en onze geologische en technische kennis”, zegt Sterkman. “CCS zal niet de lange termijn oplossing zijn maar zeker wel onderdeel uitmaken van de transitie om zo – zeker voor 2030 - CO2 af te vangen van industrieën die nog geen alternatief hebben voor hun energiebehoefte.”

Daar staat tegenover dat die investeringen in CCS dan niet in echt duurzame oplossingen gestoken worden, die wel een oplossing voor de lange termijn bieden. Maar dat ziet Sterkman anders: “We hebben het over de energietransitie. De technologische vooruitgang die nodig is, is nog niet uitontwikkeld. Je kunt niet zomaar olie en gasproductie stoppen. Dat zou alle welvaart waar je nu aan gewend bent verwoesten. Ik denk dat CCS een van de technieken is die nodig zijn om tijd te kopen om de technieken te ontwikkelen die nodig zijn voor een zero-emissie samenleving.”

Gas blijft nodig

Hoewel gas nog lange tijd nodig zal zijn, raakt het onherroepelijk uit de gratie en zal uiteindelijk overbodig worden. De vraag is dan ook of de gasindustrie wel toekomst heeft. “Ik denk niet dat we afstevenen op ons Kodakmoment”, zegt Sterkman. “We zijn het allemaal eens: we moeten die klimaatdoelen halen en het moet sneller en is er geen tijd te verliezen. Maar mensen denken vaak dat we al veel verder zijn dan werkelijk het geval is. De wereldwijde vraag naar energie is zoveel hoger dan we nu met duurzaam kunnen invullen. En als we willen dat mensen gewoon hun leven kunnen blijven leiden, ook al zullen we allemaal concessies moeten doen, dan blijft gas nodig en moet dus geproduceerd worden. En wij doen dat zo milieuvriendelijk mogelijk.”