Dit opiniestuk werd geschreven door Otto de Bont, CEO van Renewi.
Het is een goed moment om het over recyclen te hebben. Earth Day is net achter de rug en Earth Overshoot Day, de datum waarop we als mensheid collectief meer grondstoffen hebben verbruikt dan de aarde in één jaar kan vernieuwen, wordt verwacht in juli. Zou de gehele mensheid het consumptiegedrag vertonen van de Nederlandse bevolking, dan had deze dag al eerder, namelijk op 1 april, plaatsgevonden. Beide dagen benadrukken het belang van recyclen. De behoefte om afval te recyclen, hergebruiken en te verminderen komt voort uit de noodzaak om klimaatverandering aan te pakken. Bovendien wordt afvalbeheer een belangrijke economische prioriteit door de toenemende grondstoffenschaarste.
Kritieke grondstoffen
Zowel op Europees als op nationaal niveau dringt door dat we te veel afval produceren en meer moeten recyclen. De Wereldbank voorspelt dat in 2050 de wereldeconomie 500 procent meer kritieke grondstoffen nodig zal hebben. Ondertussen verbruikt Europa nu al 27 procent van de bestaande wereldwijde voorraad en produceren we slechts 3 procent. In Nederland is de afvalproductie per persoon per jaar zelfs hoger dan het Europese gemiddelde. Het doel van de Europese Unie is om in 2040 de netto-uitstoot van broeikasgassen met 90 procent te verminderen en in 2050 klimaatneutraal te zijn. Op nationaal niveau heeft Nederland in het klimaatakkoord toegezegd in 2030 ten minste 49 procent minder broeikasgassen uit te zullen stoten en in 2050 volledig circulair te zijn. Recyclen en hergebruiken van materialen is essentieel om deze doelen te halen. Hierdoor zijn we minder afhankelijk van grondstofwinning en beperken we milieuschade.
Toch gaat recycling niet alleen over rentmeesterschap; maar ook over economische veerkracht en het realiseren van groene en digitale transities. Naarmate concurrentie op wereldhandel toeneemt en toeleveringsketens kwetsbaarder worden, is het zaak om onze duurzaamheidsagenda en onze economie beter te beschermen. Toegang hebben tot betaalbare en voldoende grondstoffen is bijvoorbeeld essentieel voor de stroomopwekking door windturbines en de vervaardiging van batterijen voor elektrische voertuigen.
Momentum voor verandering
Hoewel de behoefte en het belang om op grote schaal een circulaire economie te ontwikkelen niet nieuw zijn, lijken Europese beleidsmakers de noodzaak hiervan steeds meer te beseffen. In 2022 bestond slechts 11,5 procent van het totaal gebruikte grondstoffen uit gerecyclede materialen, een stijging van minder dan één procentpunt sinds 2010. Dat is geen revolutie. Inmiddels is de afgelopen vijf jaar het aantal discussies, debatten en artikelen over de circulaire economie bijna verdrievoudigd. Dat duidt op groot toegenomen bewustzijn van en interesse in circulariteit. De commerciële realiteit van grondstoffen, schaarste en wetgevende druk om koolstofuitstoot te verminderen creëren nu momentum voor verandering.
Van Amsterdam tot Athene en van Stockholm tot Sevilla leggen beleidsmakers ambities vast die recycling en het beheer van belangrijke afvalstromen stimuleren. Dat meer gerecyclede materialen hun weg vinden naar de waardeketen is een belangrijk onderdeel van circulariteit. Bovendien is de CO2-voetafdruk van deze materialen veel lager dan van nieuwe materialen. Schaalvergroting op dit gebied wordt essentieel voor de circulaire economie en investeren in recycling is daarom een logische keuze. Het is goed voor de planeet en baant de weg naar net zero.
Voedselverspilling
Aankomende Europese en nationale wetgeving streeft naar een verdubbeling van het gebruik van gerecyclede materialen als onderdeel van de totale grondstoffenconsumptie in de periode 2020 tot 2030. Deze richtlijn zal aanzienlijke capaciteit creëren van gerecyclede grondstoffen. Daarmee ontstaat ook de noodzaak om te investeren in nieuwe infrastructuur, faciliteiten en diensten op nationaal, regionaal en lokaal niveau. Neem etensresten als voorbeeld. Een EU-richtlijn die momenteel wordt herzien lijkt af te stevenen op een vermindering van 10 procent van het afval gegenereerd door voedselverwerking en -fabricage in alle EU-landen in 2030. En daarnaast een 30 procent vermindering van voedselafval gegenereerd door huishoudens, detailhandel en restaurants. Dat is een belangrijke impuls voor de ambities van de EU.
Toch heeft Europa geen geharmoniseerde aanpak op het gebied van circulaire economie. Zo verschillen de recyclingtarieven tussen landen aanzienlijk. Dit is zowel een uitdaging als een grote kans voor de recyclingsector.
Nederland en België
Wanneer lidstaten kennis en ervaring met elkaar delen kan dit een belangrijke katalysator zijn voor de benodigde veranderingen in de EU. Nederland en België laten al zien dat het mogelijk is. Samen met ons buurland behoren wij tot twee van negen EU-landen die al recyclingpercentages (voor zowel huishoudelijk als het totale verpakkingsafval) van 50 procent of hoger halen, vooruitlopend op de EU-doelstellingen voor 2025. Zowel Nederland en België zijn hard op weg naar een volledig circulaire economie.
Het optimaliseren van het afvalbeheer in Europa is een prioriteit geworden voor zowel ondernemers als openbaar bestuurders. Zij zijn een belangrijke aanjager van groei en investeringen in de recyclingsector. Maar om te kunnen anticiperen op langetermijnplanning en -investeringen en deze haalbaar te maken, heeft de sector een duidelijk, consistent en ambitieus beleid nodig. Afval is niet meer gewoon afval: het is een waardevolle bron, een schat die beter benut kan worden. Van kritieke grondstoffen in elektrische apparaten, puin van bouwmaterialen, etensresten, tot glas en papier, hoe meer we recyclen, hoe duurzamer we worden en hoe robuuster onze economie zal zijn. Leve de revolutie!
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
