Jaarlijks worden in Nederland volgens cijfers van het CBS 15.000 woningen gesloopt. De afgelopen decennia gooiden sloopkogels en bouwmachines hele wijken tegen de vlakte. Restafval ging naar de verbrandingsoven. Het puin werd afgevoerd naar de stortplaats of door een puinbreker vermalen tot ophoogmateriaal voor wegen en infrastructuur. Dat is wel recycling, maar geen hoogwaardig hergebruik.
Meer regel dan uitzondering
Dat beeld is veranderd. Gebouwen worden tegenwoordig voorzichtig ontmanteld om zoveel mogelijk componenten en bouwmaterialen heel te houden en opnieuw te kunnen gebruiken. Steeds meer opdrachtgevers eisen dat hun gebouwen circulair gesloopt worden. Sterker nog; volgens Veras, de branchevereniging voor sloopbedrijven in Nederland, is circulair slopen momenteel meer regel dan uitzondering. “Die trend is ontegenzeggelijk zichtbaar, al moeten er nog wel stappen gezet worden”, zegt woordvoerder Arjan Hol. Veras gaat eind dit jaar onderzoek doen om de trend cijfermatig te kunnen onderbouwen.
40 procent wil circulair
Sloopbedrijf GP Groot uit Noord-Holland, dat jaarlijks circa zeventig sloopprojecten uitvoert, heeft al wel onderzoek onder zijn klanten gedaan. Wat blijkt: drie jaar geleden vroeg bijna geen enkele opdrachtgever om circulair slopen, nu vormt het circa 40 procent van de aangenomen opdrachten. Het is de eerste keer dat de populariteit ervan cijfermatig is onderbouwd. “Eerst was het de overheid die erom begon te vragen”, zegt projectleider Dick Sijm van GP Groot. “Inmiddels gaat het niet alleen om overheden. Er zijn nu ook particulieren die dit als voorwaarde stellen bij het vergeven van een opdracht. Puur omdat het hun een goed gevoel geeft. Jongelui bijvoorbeeld die een pandje in Amsterdam hebben dat gerenoveerd moet worden en waarbij flink gesloopt moet worden. Die vragen: ‘Ga jij wel circulair slopen?’ Dat was drie jaar geleden nog niet.”
Urban Miner
Sloopbedrijven onderscheiden vijftien bouwstromen die na sloop hergebruikt kunnen worden. Tropisch hardhouten kozijnen waren altijd al gewild en werden door slopers zelf gered van de vuilstort. Andere belangrijke herbruikbare materialen zijn glas, kunststof en kalkzandsteen. Maar ook bijvoorbeeld aluminium gevelpanelen. Verder is schoon betonpuin gewild. Dat wordt gebruikt in de wegenbouw. Een groot bouwbedrijf als Dura Vermeer heeft in de haven van ‘s-Gravendeel, vlak bij Dordrecht, een reusachtig terrein ingericht waar dit soort materialen verzameld worden: de Urban Miner-hub. De naam geeft aan dat grondstoffen in een circulaire economie niet meer uit mijnen komen, maar uit bestaande gebouwen en steden. Het terrein ligt vol bouwmaterialen die hergebruikt kunnen worden. Van constructiestaal en lantaarnpalen tot straatmeubilair en bushokjes, van betonnen brugliggers tot allerlei houten elementen.
Weggooien steeds duurder
Sloopbedrijf Adex Groep (Amoveren en Demonteren Experts), dat zich via een management buy-out heeft losgemaakt van Bnext (voorheen Beelen.nl), spreekt ook van een nieuwe trend. Niet alleen overheden, ook steeds meer semi-overheidsorganisaties en commerciële partijen eisen dit bij aanbestedingen. “Bedrijfseconomisch gezien is het ook slimmer om te doen. Weggooien wordt steeds duurder, net als de inkoop van ruwe grondstoffen. Op deze manier bespaar je kosten”, zegt directeur Axel Hendriks. Zijn sloopbedrijf verandert hierdoor mede in een producent en leverancier van tweedehands bouwmaterialen. Net als Dura Vermeer heeft Adex Groep circulaire hubs, waar het materiaal uit sloopprojecten bewerkt tot nieuwe bouwmaterialen. Dat doet het onder meer met hout, maar ook met gips- en plafondplaten.
Parkeergarage gesloopt en herbouwd
Als onderdeel van Bnext heeft Adex Groep al een paar bijzondere circulaire sloopprojecten op zijn naam staan. Zo kreeg het van de gemeente Dordrecht de opdracht een parkeergarage en een oud belastingkantoor in het centrum van de stad op een circulaire manier te slopen. Daar demonteerde het bedrijf zogeheten dubbel T-betonelementen, kanaalplaatvloeren, draaideuren, kozijnen en ijzeren trappen om ze meteen weer te gebruiken in andere gebouwen. De parkeergarage wordt na de sloop zelfs in zijn geheel weer opgebouwd in een andere gemeente. Daar zijn slechts kleine aanpassingen voor nodig. Waar, dat mag Hendriks nog niet zeggen. “Die wordt dus een-op-een hergebruikt. Bij de grotere parkeergarages is dat nog niet eerder op deze manier gedaan. Zeker niet bij een garage van die leeftijd”, zegt hij. “Nieuwe parkeergarages worden tegenwoordig demonteerbaar gebouwd zodat ze makkelijker te hergebruiken zijn.”
Duurder dan gewoon slopen
Zowel GP Groot als Adex Groep zien wel dat circulair slopen nog duurder is dan de traditionele manier. Het voorzichtig demonteren, het vervoer van materialen naar aparte loodsen en de opslag kost meer tijd en geld. “Het kan een verdienmodel worden, maar voorlopig zijn we daar nog niet. Er wordt op dit moment volop geëxperimenteerd met efficiëntere ontmantelingstechnieken, maar die moeten zich de komende jaren ontwikkelen”, aldus Sijm. Hendriks: “Het vergt extra tijd en investeringen en meer materieel.”
Na de oorlog ook al circulair gesloopt
Volgens GP Groot is de trend van circulair slopen niet nieuw in Nederland. Na de oorlog gebeurde het ook al. Nederland kampte in die periode met een tekort aan bouwmaterialen, terwijl tegelijkertijd veel gebouwen door bombardementen in puin lagen. Dat puin werd massaal hergebruikt. Kapotte woningen werden toen op dezelfde bedachtzame manier gedemonteerd als nu. Met het puin van het platgebombardeerde Rotterdam werden in de hele regio nieuwe woonwijken gebouwd.
Na circa 1955 veranderde dat. Toen ging het vooral om de snelheid van slopen en nieuwe woningen bouwen en raakte hergebruik uit beeld. Sijm: “We zitten op dit moment in een voorzichtige kentering. En wel omdat een nieuwe mentaliteit zijn intrede doet: slopen wordt het nieuwe oogsten.”
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
