Op 30 november begint in Parijs de klimaatconferentie COP21 van de Verenigde Naties. Ministers en hoge ambtenaren van vrijwel alle landen komen dan bijeen om een nieuw klimaatakkoord te sluiten.
Het nieuwe klimaatakkoord dient als vervanger voor het Kyotoprotocol, dat in 2020 afloopt. In dat jaar moeten nieuwe klimaatafspraken van kracht zijn, om te voorkomen dat de opwarming van de aarde later deze eeuw de 2 graden Celsius overstijgt. Waar is dat getal eigenlijk op gebaseerd? Hoe groot is het klimaatprobleem nu echt? Dit zijn de feiten.
1. 2014, het warmste jaar ooit
De gemiddelde temperatuur op aarde stijgt gestaag. 2014 was het warmste jaar ooit sinds de meteorologen van het National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) in 1880 begonnen met de metingen. Volgens deze Amerikaanse experts wijst alles erop dat 2015 opnieuw de records gaat breken.
Dat de warmterecords geen toeval zijn blijkt uit de lijst met de 10 warmste jaren ooit gemeten. Daarvan stamt alleen 1998 van voor 2000.
2. 400 deeltjes CO2 per miljoen
In 2013 is er voor het eerste een CO2-concentratie van meer dan 400 ppm (parts per million) gemeten in de atmosfeer. Over heel 2014 was het gemiddelde wereldwijd 398 ppm en de meteorologen van de World Meteorological Organization (WMO) voorspellen dat het gemiddelde vanaf 2016 niet meer onder de 400 ppm komt.
Voor de industriële revolutie lag de gemiddelde concentratie van het belangrijkste broeikasgas op rond de 280 ppm.
3. 20 centimeter zeespiegelstijging
Sinds 1870 is het zeeniveau gemiddeld 20 centimeter hoger komen te liggen. Een belangrijk deel, 6,6 centimeter, van die stijging is gemeten sinds 1993 door de satellieten van Nasa. De zeespiegel stijgt in de eerste plaats door het smelten van de poolkappen. Maar ook doordat het zeewater zelf warmer wordt en uitzet. Voorspellingen voor het doorzetten van die stijging lopen uiteen van centimeters tot meters. Het grootste deel van de wereldbevolking woont in kustgebieden en zal zich moeten aanpassen aan stijging van de zeespiegel. Al bij twee graden opwarming lopen 280 miljoen mensen in kuststeden als Mumbai, Shanghai en New York het risico hun huizen te verliezen.
4. Elke 200 dagen een hittegolf
Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen het weer en het klimaat. De twee zijn sterk gecorreleerd maar niet hetzelfde. Wel komt extreem weer in een opwarmende wereld vaker voor. Zwitserse onderzoekers becijferden dat extreme hitte bij het huidige klimaat wereldwijd gemiddeld om de 200 dagen voorkomt. Twee eeuwen geleden was dat nog om de 1.000 dagen. Bij 2 graden opwarming moeten we rekening houden met extreme weersverschijnselen om de 37 dagen.
5. 20 vierkante kilometer voor klimaatvluchtelingen
De president van de Polynesische eilandengroep Kiribati heeft eerder dit jaar 20 vierkante kilometer land gekocht op de Fiji-eilanden, 2.000 kilometer verderop. De 100.000 inwoners van de laag gelegen eilandengroep, die hun hun eigen land dreigen te verliezen aan de zeespiegelstijging, kunnen daarheen verhuizen als de nood aan de man komt. Hoewel klimaatvluchtelingen nog niet officieel erkend zijn, zijn er naar schatting wereldwijd nu al tientallen miljoenen mensen op de vlucht vanwege droogte, ondragelijke hitte of overstromingsrisico’s. Volgens de Wereldbank leven er door de klimaatverandering binnen vijftien jaar 100 miljoen mensen extra in armoede.
6. 5 procent plant- en diersoorten sterft uit
Volgens het Wereldnatuurfonds is het aantal dieren op aarde in de afgelopen 40 jaar door ontbossing, vervuiling en overexploitatie gehalveerd. De meest verzwakte soorten lopen door klimaatverandering het risico volledig uit te sterven. Uit wetenschappelijk onderzoekt blijkt dat de wereld 5,2 procent van zijn biodiversiteit kwijtraakt als de stijging van de temperatuur beperkt blijft tot 2 graden Celsius. Schiet de opwarming door naar 4 graden dan verdwijnt een op de zes soorten.
7. 23.000 keer sterker dan CO2
Koolstofdioxide is het belangrijkste maar niet het enige broeikasgas. Na CO2 zijn methaan en lachgas de belangrijkste bijdragers aan de klimaatopwarming. In totaal is ongeveer een derde van het versterkte broeikaseffect toe te wijzen aan andere gassen dan CO2. Methaan komt veel minder voor, maar het is wel sterker dan CO2. Het gas heeft een 23 keer sterker effect op de warmtehuishouding van de planeet. Methaan komt vrij bij de aardgaswinning, uit rottend afval en wordt uitgestoten door koeien. Bepaalde synthetische koudemiddelen dragen per molecuul zelfs 23.000 keer sterker bij aan het broeikaseffect dan CO2.
8. 10 ton CO2 per Nederlander
Per inwoner stoot Nederland ongeveer 10 ton CO2 per jaar uit. Binnen Europa is er afgesproken om de CO2-uitstoot voor Europa als geheel in 2020 met 20 procent te verlagen ten opzichte van 1990. Nederland ligt op koers om de eigen uitstoot met 17 procent te verlagen. Dat is volgens de klimaatwetenschap én de Nederlandse rechter onvoldoende. In de door milieuorganisatie Urgenda aangespannen Klimaatzaak heeft de rechter de Nederlandse overheid verplicht om de CO2-uitstoot van het land met minimaal een kwart te reduceren.
9. 97 procent klimaatwetenschap gelooft in menselijke impact
In de publieke opinie en de media heerst er nog veel debat over de precieze oorzaak van klimaatverandering. De conclusie in de klimaatwetenschap zelf is echter al lang en breed getrokken. 97 procent van de experts actief in het vakgebied ziet de aan mensen toe te schrijven CO2-uitstoot als hoofdoorzaak van klimaatverandering.
10. In 2015 al 1 graad warmer
De veel gehoorde limiet van maximaal 2 graden Celsius klimaatopwarming is geen harde, veilige grens. Het streven om de opwarming tot 2 graden te beperken is een politieke keuze. Ook als de opwarming beperkt blijft tot 2 graden, zullen de negatieve effecten van klimaatverandering wereldwijd merkbaar zijn. Volgens het Britse Met Office tonen de weerdata voor 2015 tot nu toe aan dat de gemiddelde temperatuur dit jaar wereldwijd al 1 graad hoger ligt dan voor het industriële tijdperk. Volgens Australische en Britse wetenschappers ligt de wereld op schema om in 2100 niet 2 maar 4 graden Celsius warmer te zijn.
Het broeikaseffect werkt vertraagd door in de opwarming van de aarde. De opwarming die meteorologen nu meten, is grotendeels toe te schrijven aan de CO2-uitstoot van tientallen jaren geleden. De CO2 die we nu uitstoten draagt bij aan de opwarming van de komende decennia. In de opwarming zit bovendien een zelfversterkend effect. CO2 die is opgeslagen in de oceanen en in bijvoorbeeld permafrost rond de polen, komt sneller vrij wanneer de aarde opwarmt.
Bij een opwarming van 2 graden Celsius is die versnelling volgens de wetenschappelijke consensus nog te controleren. Daarboven is de klimaatverandering mogelijk onomkeerbaar. Een belangrijk doel van de klimaatconferentie in Parijs is daarom het maken van harde afspraken over CO2-reductie. Business-as-usual kunnen politiek, het bedrijfsleven en de consument zich niet permitteren.
Foto: NOAA (side), Damián Bakarcic (header), Evan Bench (footer), via Flickr Creative Commons (Cropped by Duurzaambedrifjsleven)
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
