De transitie naar een circulaire economie vraagt om grote veranderingen, zoals manieren om grootschalig grondstoffen hoogwaardig her te gebruiken. Maayke Damen zet daar met haar start-up Excess Materials Exchange op in. 
De circulaire economie als businesscase
“Ik las dat 95 procent van de materiaalwaarde verloren gaat na enkel gebruik en dat choqueerde mij”, vertelt Damen aan haar publiek tijdens het WeMakeTheCity festival. Ook wijst zij erop dat de wereldwijde afvalberg naar verwachting nog met 70 procent stijgt tot 2050.
Daarmee gooien bedrijven letterlijk geld weg, want er is geld te verdienen met afval. Volgens berekeningen van McKinsey komt dat bedrag uit op 1,8 miljard per jaar tegen 2030. Damen concludeert: “Dus afval is waarde. We gooien steeds meer weg, er komt steeds meer bij, maar er ligt een financiële kans en die kans pakken we op dit moment helemaal niet.”
Excess Materials Exchange speelt daarop in door vraag en aanbod van materialen aan elkaar te koppelen. De start-up zoekt naar de beste match: de match met de meest hoogwaardige hergebruikspotentie. Een goede match levert financiële winst én meerwaarde voor het milieu op.
Matchmaking: het proces
Een voorwaarde voor een goede uitwisseling van restmaterialen is dat precies bekend is uit welke materialen een product bestaat. Het proces begint daarom bij een grondstoffenpaspoort. Daarin worden de materialen waaruit het product bestaat gestandaardiseerd vastgelegd. Vervolgens volgt Excess Materials Exchange de materialen door de keten, kijkt waar ze vrijkomen, hangt daar een financiële restwaarde aan en kijkt naar de milieu-impact die voorkomen wordt bij hergebruik.
Excess Materials Exchange doet dit met behulp van blockchain en kunstmatige intelligentie (AI). Blockchaintechnologie maakt het mogelijk om de hele cyclus van een product volgen: van gebruik tot restmateriaal en van restmateriaal tot nieuw product.
Naast transparantie zorgt blockchaintechnologie voor betrouwbaarheid. Daarover vertelde de andere oprichter, Christian van Maaren, in een eerder interview met DuurzaamBedrijfsleven. “Blockchain zorgt ervoor dat alle transacties realtime gecontroleerd worden door het platform zelf. Daar hebben we geen duur accountancybureau voor nodig. Het sjoemelen met materiaalstromen is bij voorbaat uitgesloten.” Vervolgens zet de start-up AI in om de data snel te interpreteren om zo binnen korte tijd en op grote schaal matches te maken. “De intelligentie zit hem erin dat het AI-programma ook partijen bij elkaar brengt waar je zelf misschien niet meteen aan zou denken.”
Onverwachte inzichten
In de recent afgeronde pilot onderzocht Excess Materials Exchange de financiële- en milieuwaarde van achttien materialen. Soms verraste de uitslag de oprichters zelf ook. Bijvoorbeeld sinaasappelschillen: niet de toepassing in parfum of biogas levert de meeste waarde op voor het milieu, maar de toepassing in veevoer. De reden daarvoor is dat de sinaasappelschillen soja, waarvoor regenwoud in Brazilië wordt gekapt, vervangen.
"Er ligt een financiële kans die we op dit moment helemaal niet pakken"
De totale potentiële waarde van alle achttien materialen bij elkaar, van koffiedrab tot spoorstaven, komt uit op € 118 miljoen. Daarvan is € 64 miljoen daadwerkelijke financiële waarde, gecreëerd doordat materialen een andere bestemming kregen. Daarnaast bestaat het bedrag uit € 54 miljoen aan milieukosten. Tot slot berekende Excess Materials Exchange dat de vermeden afvalverwerkingskosten kunnen oplopen tot € 5,4 miljoen per jaar.
Het hergebruik van de materialen leverde een energiebesparing op van 2.883 tera-joule. Dat staat gelijk aan de energie consumptie van de straatverlichting in Parijs voor meer dan vijf jaar. Ook voor de CO2- en waterbesparing heeft Damen beeldende vergelijkingen. Zo wordt 123 kiloton CO2-emissie gereduceerd, dat komt uit op evenveel uitstoot als 822.000 autoritjes van Amsterdam naar Milaan. De waterbesparing komt uit op 2,1 miljoen kubieke meter, dat staat gelijk aan de inhoud van 860 olympische zwembaden.
De toekomst
Damen kijkt zelfverzekerd naar de toekomst. Onder andere vanwege de circulaire ambities die de overheid heeft uitgesproken: 50 procent van de materialen moet circulair zijn in 2030 en 100 procent in 2050. Daarmee zal het niet lang meer duren voordat bedrijven de waarde van grondstoffen gaan benutten. Dat vergroot de kansen voor Excess Materials Exchange. “We zijn net uit de pilot en we gaan schalen", concludeert Damen.
Dit is het laatste deel van deze serie. Lees ook het eerste en tweede deel:
- Bouwmaterialen op basis van schimmels
- New Horizon Urban Mining: "98 procent van mijn klanten heeft geen circulaire ambitie”
Hoofdafbeelding: Adobe Stock | Portretafbeelding: Excess Materials Exchange | Figuur: Excess Materials Exchange
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
