Wat is El Niño?
El Niño is een weerfenomeen dat zich voordoet op het zuidelijk halfrond. Daarbij wordt het oceaanwater voor de kust van Noord-Peru en Ecuador in de Stille Oceaan, sterk opgewarmd. Het oppervlak van de oceaan kan langs de evenaar tot drie graden warmer zijn dan normaal. Die opwarming zet allerlei weersveranderingen in gang: zo zorgt het in bepaalde maanden voor droogte in Indonesië, de Filippijnen, Oost-Australië en Zuid-Amerika en zuidelijk Afrika.
Sommige plekken worden juist natter: Oost-Afrika, Zuidoost-China, Canada, het zuiden van de Verenigde Staten en Mexico. Op het zuidelijk halfrond krijgen Zuid-Brazilië en Uruguay meer te maken met regen, maar al deze voorspellingen zijn afhankelijk van het seizoen.
Grotere kans op extreme weersomstandigheden
El Niño komt eens in de drie tot zeven jaar voor, en het is lastig te voorspellen wanneer dat precies is. Uit het recente onderzoek van het UK Met Office, het nationale weerkundige instituut van het Verenigd Koninkrijk, blijkt dat de kans groot is dat het La Niña jaar van nu (de koelere tegenhanger van El Niño) in 2023 overgaat op El Niño.
Als dat gebeurt, wordt het oceaanwater warmer. “De effecten van klimaatverandering zelf worden steeds groter. Voeg dat samen met El Niño, en we kunnen waarschijnlijk ongekende hittegolven gaan zien”, zegt onderzoeker Adam Scaife van het UK Met Office tegen The Guardian.
Dat beaamt ook Helga van Leur, ambassadeur in klimaat, duurzaamheid en gedrag. “Tijdens een El Niño jaar in 2016 hebben we een warmterecord gehad. De wereld wordt tijdens El Niño simpelweg een stukje warmer, en dat vergroot de kans op extreme weersomstandigheden.”
Warmterecord tijdens La Niña
De afgelopen drie jaar had La Niña de overhand. Dat betekent dat de temperatuur van het zeewater op bepaalde plekken koeler is dan gemiddeld. Ondanks dat het afgelopen jaar een La Niña jaar was, zat 2022 in de top vijf warmste jaren. “De kans dat het komende jaar warmer gaat uitkomen dan 2022 is aanwezig”, zegt Van Leur.
Het afgelopen jaar was het warmste La Niña jaar ooit gemeten, weet Van Leur. El Niño zal waarschijnlijk zorgen voor gemiddeld iets hogere wereldwijde temperaturen “Komend jaar gaat in ieder geval bij de top tien warmste jaren horen. Misschien wel in de top vijf of drie”, verwacht Van Leur. En dat terwijl El Niño maar voor een deel van het jaar een rol gaat spelen.
Effect in Europa
Hoeveel we van de effecten van El Niño in Europa zullen merken, is afhankelijk van de sterkte van het weerfenomeen. “In Europa heb je namelijk het weerpatroon AMOC (red. Atlantic meridional overturning circulation). Wanneer die erg sterk is, en El Niño relatief zwak, dan merken we er al helemaal weinig van”, legt Van Leur uit. De AMOC is een belangrijk klimaatsysteem van de aarde die vooral impact heeft op het noordelijk halfrond.
“In 1998 hadden we bij een krachtige El Niño een opvallend nat najaar, maar dat is geen garantie dat het volgende keer weer gebeurt.”
Wanneer El Niño dusdanig sterk is dat we er in Europa iets van merken, dan zullen dat waarschijnlijk geen extreme weersomstandigheden zijn. We kunnen bijvoorbeeld te maken krijgen met een natter najaar in Spanje en Portugal. Nederland zal misschien in het voorjaar een nattere periode ervaren. Scandinavische winters zijn bij El Niño gemiddeld wat strenger dan normaal. “Daarnaast gaan we waarschijnlijk veel meer extreem weer verspreid over de wereld in het nieuws zien”, verwacht Van Leur. Die trend is er al los van El Niño.
Minder zuurstof in het water beïnvloedt biodiversiteit
De opwarming van de oceanen door klimaatverandering is al slecht nieuws. De combinatie met El Niño zorgt op sommige plekken voor nog meer opwarming en dus niet veel goeds. “Door warmere zeewatertemperaturen zit er minder zuurstof in het water. Dat heeft weer gevolgen voor biodiversiteit”, zegt Van Leur.
Hoeveel impact het weerfenomeen daadwerkelijk zal hebben, ervaren we pas echt volgend jaar. Van Leur: “De kans is groot dat El Niño de kop opsteekt in het najaar van 2023. Dan kan het soms nog maanden duren voor de effecten zichtbaar worden.”
Meer lezen over klimaatverandering?
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
