Het Wageningen Economic Research deed onderzoek naar de wereldwijde effecten van de oorlog in Oekraïne op de voedselzekerheid. De conclusie: de wereldmarkt verschuift en de prijzen schieten omhoog.
Graan
Oekraïne wordt ook wel de graanschuur van de wereld genoemd. Van oudsher exporteert het land veel, maar op de dag van de invasie veranderde dat. Doordat het land in oorlog is, stokt de productie. Ook de prijzen van energie en kunstmest zijn flink gestegen. Dit alles leidt tot hogere voedselprijzen. Vooral Turkije, Egypte en landen in het Midden-Oosten zijn hier de dupe van. De prijzen voor tarwe en gerst stijgen harder dan de gemiddelde lonen. Veel mensen kunnen het geld voor de landbouwproducten niet zomaar ophoesten.
Bijzonder is dat het onderzoek zich niet alleen richt op de beschikbaarheid, maar ook op de toegankelijkheid van voedsel. Hoofdonderzoeker Hans van Meijl: “Dit is veel lastiger in kaart te brengen. Je moet dan bijvoorbeeld weten hoeveel mensen in verschillende arbeidstypen verdienen en wat zij moeten uitgeven aan voedsel. Vooral die inkomenskant wordt meestal genegeerd in onderzoek. In deze studie hebben we dit aspect juist expliciet meegenomen om de invloed van de oorlog op de toegang tot voedsel vast te kunnen stellen.”
Verschuiving van de landbouw
Met het wegvallen van Oekraïne als graanexporteur, worden er op andere plekken op de wereld juist meer gewassen verbouwd. Vooral in Midden- en Zuid-Amerika is het landbouwareaal toegenomen. De broeikasgasemissies die direct aan landgebruik kunnen worden toegerekend, zijn hierdoor gestegen. Aan de andere kant tonen berekeningen aan dat de totale uitstoot van broeikasgassen is gedaald. Dit is toe te schrijven aan de explosieve stijging van de gasprijzen, waarna we wereldwijd minder fossiele brandstoffen en meer duurzame energie verbruikten.
Oorlog voorbij
Wanneer de oorlog voorbij is en Oekraïne weer kan gaan telen, is het maar de vraag of het land zijn rol van landbouwexporteur weer kan oppakken. De kans is groot dat de bodem minder vruchtbaar en biodivers is geworden door alle vervuiling. Bodemecoloog Wim van der Putten van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) zei daar eerder over: “Door inslagen van raketten en granaten heeft de grond het zwaar te verduren. De bovengrond verdwijnt en metalen komen in de bodem terecht. Als de oorlog straks voorbij is en de bomkraters weer dicht worden gemaakt, is de bodemvruchtbaarheid waarschijnlijk flink afgenomen.”
Reinigen
De Oekraïense grond kan na de oorlog schoongemaakt worden. Hier zijn verschillende methodes voor, afhankelijk van wat er in de bodem zit. Zo worden soms planten ingezet om verontreinigende stoffen uit het milieu te verwijderen, een proces dat fytoremediatie heet. Dit is echter geen kortetermijnoplossing: een bodemsanering kan op deze manier wel twintig jaar duren.
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
