7x verrassende toepassingen van zeewier

Als je het langs de vloedlijn op het strand ziet liggen zou je het misschien niet denken. Maar zeewier is meer dan de bruingroene slierten doen vermoeden. Zeewier is eiwitrijk en het gewas absorbeert tijdens de snelle groei veel CO2, terwijl het alleen zon en zeewater nodig heeft en geen landbouwgrond in beslag neemt. Het is een duurzame grondstof voor talloze voedingsmiddelen en producten, kan een rol spelen in de energietransitie en bijdragen aan het reduceren van CO2 uit de atmosfeer. Kortom, een alleskunner van formaat. Change.inc zette een aantal verrassende toepassingen op een rij.

1: Zeewierburger, zeewierbrood, zeewierspek, zeewierpasta en zeewierzalm

Hoewel zeewier als eerste bekend werd als het zwarte velletje om de Japanse sushi, heeft het inmiddels veel meer toepassingen. Je kunt het zo gek niet bedenken of het kan van zeewier worden gemaakt: zeewierburgers, zeewierspek, zeewierpasta, zeewierbrood en zeewierzalm. En dat heeft veel voordelen.

Het gebruik van zeewier scheelt ruimte. Maar liefst 71 procent het oppervlak van de planeet bestaat uit zeeën en oceanen. Maar ons voedsel komt voor 98 procent van het land. Daar is dus veel winst te halen. Dat dachten ook de makers van zeewierbrood. Een deel van de bloem in het brood is vervangen door zeewier. Als we wereldwijd 15 procent van het bloem in brood zou vervangen voor zeewier is minder land nodig voor voedselproductie en meer ruimte voor natuur, is de gedachte.

Eiwitten

Het produceren van vlees is dieronvriendelijk, stoot veel CO2 uit, kost veel landoppervlak en gaat nog steeds gepaard met het kappen van kostbaar regenwoud. Zeewier zit bomvol eiwitten die als vleesvervangers kunnen dienen. Het kan dus een grote rol spelen in de eiwittransitie. Zeewierteelt in een gebied twee keer zo groot als Portugal kan de hele wereld van eiwitten voorzien. Natuur en Milieu berekende eerder dat grootschalige zeewierteelt op de Noordzee in 2030 net zoveel eiwit kan opleveren als 5,6 miljoen kippen.

2: Zeewier als kunstmest

Zeewier bestaat uit heel veel mineralen en hormonen. Dat is nuttig voor planten en het bodemleven. Die hormonen zorgen voor een snelle groei, wat zorgt voor een hogere opbrengst. In de tuinbouw wordt zeewier dan ook veel ingezet als meststof om de plantweerbaarheid te versterken.

Deze biologische vorm van kunstmest zorgt ervoor dat de aarde meer voedingsstoffen krijgt, meer CO2 kan opnemen en dat er minder water nodig is. Bierbrouwer Swinkels Family Brewers gebruikt zeewier als alternatief voor kunstmest. De gerst groeit daardoor sneller maar is ook gezonder, waardoor ziektes zich minder snel verspreiden.

3: Zeewier als gezond veevoer

Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat koeien die een voedingssupplement van zeewier krijgen, 80 procent minder methaan uitstoten dan koeien die gewoon voer krijgen. Er is maar 80 gram zeewier per dag nodig voor de grote methaanreductie. Kanttekening daarbij is wel dat het speciale zeewier lastig te verbouwen is. Ook krijgen koeien die op een weiland grazen het groene spul niet makkelijk binnen.

4: Zeewier als verpakkingsmiddel

Zeewier kan de oplossing zijn voor single use plastic zoals de ‘pods’ voor in de wasmachine en zakjes voor sauzen en dressings voor salades. Het Britse Notpla maakt deze verpakkingen van zeewier. Het duurzame plastic is volledig afbreekbaar en kan dus bij het GFT-afval.

De eetbare verpakkingen werden eerder getest door bezorgbedrijf Just Eat, dat er sausjes en dips in verpakte. Bij de marathon van Londen werden de verpakkingen gevuld met dranken en sportgels.

5: Zeewier om CO2 af te vangen en op te slaan

Zeewier neemt, net als andere planten en bomen, veel CO2 op terwijl het groeit. Tien ton nat zeewier staat gelijk aan één ton opgenomen CO2. Op één hectare kun je zo’n 150 ton kweken. Per hectare kun je dus 15 ton CO2 uit de lucht halen, per vierkante kilometer is dat 1500 ton. Er is een heleboel oceaan, en als je daarin veel zeewier kweekt haalt dit een boel CO2 uit het water - waarna het water weer meer CO2 op kan nemen uit de lucht en de hoeveelheid broeikasgassen in de atmosfeer daalt.

Kanttekening is wel dat wanneer het wier gaat rotten, de CO2 alsnog vrijkomt. In Noorwegen hebben ze daar wat op gevonden: het zeewier afzinken in de diepzee. De diepere lagen van de oceanen (meer dan een kilometer diep) mengen niet met de bovenste lagen. Door het zeewier daar neer te leggen en te laten rotten blijft de CO2 in de diepzee en kan het geen kwaad doen in de atmosfeer. Het eerste zeewier ligt nu al in zee, vlakbij Trondheim.

6: Zeewier als duurzame biomassa

Zeewier kan ook een belangrijke rol spelen in de energietransitie als grondstof voor biomassa en biobrandstoffen. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) schat in dat we in 2050 1600 Petajoule aan biomassa nodig zullen hebben als chemische grondstof, als brandstof, voor de productie van elektriciteit en voor warmte. Volgens TNO heeft zeewier de potentie om daar een derde van voor zijn rekening te nemen. In Petten heeft het onderzoeksinstituut in 2018 een speciaal zeewierlab opgericht. In het lab wordt het zeewier gesplitst in suikers, eiwitten en mineralen. Die worden vervolgens opgewerkt tot halffabricaten waaruit vloeibare energiedragers gemaakt kunnen worden die vergelijkbaar zijn met diesel of kerosine.

Al die zeewier kan gekweekt worden, bijvoorbeeld tussen windturbines op zee, of geoogst van stranden waar het soms met tonnen tegelijk aanspoelt. Britse onderzoekers bedachten een nieuwe manier van bioraffinage waarmee het zeewier goedkoper en eenvoudiger verwerkt kan worden. De bioraffinaderij maakt uit het aangespoelde wier suiker en biomassa.

7: Zeewier kleding

Na de olie-industrie is de kledingindustrie de meest vervuilende sector. De productie van kleding en schoenen zorgen samen voor zo’n 8 procent van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Bovendien gaat het produceren van kleding gepaard met vervuiling van het oppervlaktewater en extreem veel waterverbruik. Om één katoenen T-shirt te produceren, is 2.700 liter water nodig. Wat als je die kleding niet van katoen maar van zeewier maakt, dacht de Schotse Jasmine Linington. Zij ontwierp en maakte een kledingcollectie gemaakt van zeewier.

Ook het verven van de kleding gaat gepaard met grote milieuschade. De chemicaliën die daarvoor worden gebruikt zijn extreem schadelijk en komen vaak in het water terecht. Het Amerikaanse bedrijf Metawear ontwikkelde textielverf op basis van zeewier waarmee kleding een duurzaam kleurtje krijgt.

Luister ook naar onze uitzending van Koplopers over zeewier: