De Wasatch Range, een bergketen in het Westen van de Verenigde Staten, is het thuis van het grootste en misschien ook oudste levende organisme ter wereld: Pando. Pando is Latijn voor ‘ik verspreid’ – en dat is precies wat Pando doet. Het is een stuk bos van 43 hectare groot dat volledig uit één en dezelfde ratelpopulier bestaat. Of, om wat preciezer te zijn: Pando bestaat uit ongeveer 43.000 genetisch identieke boomstammen die met hun wortels aan elkaar verbonden zijn.
Loodzwaar en oeroud
Alle stammen en wortels samen wegen maar liefst 6.000 ton en daarmee is Pando voor zover bekend het zwaarste organisme ter wereld. En de leeftijd van de boom liegt er ook niet om: geschat wordt dat de ratelpopulier (in het Engels: quaking aspen) misschien wel 14.000 jaar oud is. Als dat klopt, is Pando het oudste levende organisme op aarde.
De oeroude boom heeft de tand des tijds doorstaan omdat hij nieuwe loten blijft produceren. De individuele stammen worden zo’n 130 jaar oud, maar kleine nieuwe boompjes ontspruiten telkens aan het wortelstelsel. Ratelpopulieren vormen vaker dit soort genetisch identieke bossen, maar de grootte en leeftijd van Pando zijn zeer uitzonderlijk.
Overbegrazing
Maar wetenschappers luiden nu de noodklok: Pando wordt in zijn voortbestaan bedreigd. Vanaf de 19e eeuw wordt de Wasatch Range door Westerse kolonisten bewoond en worden grote roofdieren bejaagd. Dit heeft het ecosysteem uit balans gebracht: door het verdwijnen van wolven en poema’s hebben muildierherten vrij spel in de bossen gekregen.
Muildierherten – Noord-Amerikaanse hertjes met opvallend grote oren –zijn nu zo talrijk dat ze de jonge loten van Pando wegvreten voor die tot volwassen stammen kunnen uitgroeien. “Als je Pando als een dorp ziet, is het een dorp vol oude mensen met heel weinig kinderen die opgroeien om hun plaats in te nemen”, vertelde ecoloog Paul Rogers eerder in een artikel op de site van NASA.
Volgens Rogers is Pando stervende. Dit is niet alleen aan de muildierherten toe te schrijven, ook rondgrazend vee doet een duit in het zakje. En, zoals wel vaker, gooit klimaatverandering roet in het eten. Ratelpopulieren kunnen slecht tegen droogte, en door klimaatverandering wordt Pando met steeds grotere periodes zonder regenval geconfronteerd.
Dierentuindier
Een historische toevalligheid zorgt voor een klein lichtpuntje. Een aantal decennia geleden is een stuk van Pando met een hek afgeschermd omdat bosbeheerders daar oude stammen uit het bos wilden halen. Dat hek is blijven staan, waardoor een natuurlijk experiment ontstond. En wat blijkt? In het stuk bos dat niet begraasd wordt, groeien de jonge loten gewoon op en ziet Pando er gezond uit.
Toch stemt dit Rogers niet minder somber. “Is Pando als een dierentuindier achter een hek zetten de juiste oplossing?”, vraagt hij zich af. "We moeten ook kijken naar zaken als predatie en wat er kan worden gedaan om hertenpopulaties op een duurzamer niveau te houden, als we het probleem op een wezenlijke manier willen aanpakken."
Meer opmerkelijke verhalen:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
