Kunnen we in de toekomst nog genieten van producten die we nu als vanzelfsprekend beschouwen? Klimaatverandering heeft zijn uitwerking op diverse voedselgewassen. Welke producten hebben last van het veranderende weer en wat kunnen we ertegen doen? Een greep uit de selectie.
Olijfolie
De aarde warmt langzaam maar zeker op. Ook in Spanje is dat goed te merken. Half december werden in het zuiden nog temperaturen gemeten van bijna 30 graden. Het voorjaar en de Spaanse zomers worden warmer en droger. Voor de grootste olijfolieproducent ter wereld is dat slecht nieuws: het land zag de productie flink dalen. In Italië en Griekenland is de situatie niet veel beter.
Enerzijds is droogte een probleem, anderzijds zorgt klimaatverandering ervoor dat weersextremen elkaar vaker afwisselen. Plens- en hagelbuien verwoesten een deel van de oogst. Het weer is gunstig voor de olijffruitvlieg, die zich bij warm en nat weer sneller vermenigvuldigt. Vrouwtjes leggen hun eitjes in de olijven, waarna larven zich tegoed doen aan het vruchtvlees. De olijffruitvlieg vormt inmiddels een ware plaag in het Middellandse Zeegebied, waar ongeveer 95 procent van de mondiale olijfolieproductie plaatsvindt.
In de Spaanse plaats Miajadas doen de olijfboeren het anders. Daar staan de olijfbomen strak naast elkaar in hoge heggen. De nieuwe trend wordt 'superintensieve' boomgaard genoemd. Het zorgt ervoor dat het water in droge tijden met precisie toegediend kan worden door druppel-irrigatie. Bovendien gaat het schaarse water naar de olijven en niet meer naar de takken of bladeren. De vinding geeft de boeren lucht op de korte termijn. Van de lange termijn is geen sprake: de bomen zijn na twintig jaar aan het einde van hun leven, terwijl de bomen eigenlijk wel honderd jaar oud kunnen worden.
Wijn
Zeg je Frankrijk, zeg je wijn. Al ondervinden Franse wijnboeren de gevolgen van klimaatverandering aan den lijve. Door de hogere temperaturen bevatten de druiven meer suiker. Dit leidt tot wijn met hogere alcoholpercentages en deze vallen minder in de smaak. Ook worden de druiven kleiner, waardoor de opbrengst terugloopt. Er zijn meer druiven nodig om één fles te vullen.
Als antwoord worden druivenrassen ontwikkeld die beter tegen het veranderende klimaat kunnen. In Frankrijk zijn onlangs zes nieuwe druivensoorten toegelaten tot de prestigieuze Bordeaux-classificatie. Dit keurmerk waarborgt de herkomst en kwaliteit van de wijnen. Naast de druivensoorten wordt ook gekeken naar nieuwe gebieden waar ze kunnen groeien. Zo wordt vaker op hoger gelegen gebieden geteeld, omdat het daar koeler is. Landen die eerst niet geschikt waren voor de wijnproductie, zijn dat nu wel. Nederland is hier een voorbeeld van: onze wijngaarden brachten in 2022 een recordhoeveelheid wijn op. Ook de smaak wordt beter. Nederlandse wijnen hebben het slechte imago inmiddels van zich afgeschud.
Tomaten
De gevolgen van klimaatverandering zijn ook merkbaar in de Verenigde Staten, grootproducent van tomaten. Waar de lange, zonnige zomers met weinig neerslag eerder de perfecte omstandigheden vormden voor de tomatenteelt, is dat nu anders. Het gebied wordt té droog. En hoewel telers hun waterverbruik al drastisch hebben teruggebracht, hebben tomaten nog steeds water nodig om te groeien. Door het gebrek aan water en een stijging van andere kosten zoals kunstmest, zaaien boeren minder tomatenplanten in. De opbrengsten lopen terug. Dit wordt versterkt doordat tomaten steeds vaker worden belaagd door ziekten. In de warmere winters worden nieuwe ziekteverwekkers en schadelijke insecten niet meer door de kou gedood, waardoor ze vrij spel hebben.
Oplossingen worden gezocht in nieuwe variëteiten die beter tegen de droogte kunnen, weerbaarder tegen plantenziekten zijn en efficiënter groeien. Ook verplaatst de tomatenteelt zich naar hoger gelegen gebieden, zoals de bergen in Libanon.
Appels
In Europa hebben appelbomen het zwaar. De bomen slaan normaal in de herfst energie op, gaan vervolgens in een soort winterslaap en komen in de lente weer in actie. Als er onvoldoende koude-uren zijn, wat steeds vaker voorkomt, verbruiken de bomen hun energie al tijdens de winter en houden ze onvoldoende over om in de lente vrucht te dragen. Dat is een probleem. De appel is na citrusvruchten en bananen het meest gegeten fruit ter wereld. Er wordt steeds vaker gekeken naar appelbomen uit andere delen van de wereld, zoals Nieuw-Zeeland of Japan. Die dragen nog wel appels als er minder koude-uren zijn.
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
