Franse onderzoekers van het Centre national de la recherche scientifique keken naar de ontwikkeling van de landbouw in Europa van de afgelopen vijftig jaar, en maakten vervolgens een voorspelling over de komende dertig jaar. Met een grote vraag: is het mogelijk om alle Europeanen in 2050 te voeden, als de landbouw uitsluitend biologisch is?
Minder vlees, meer granen
Het antwoord lijkt ja, hoewel het van zowel burgers als boeren grote veranderingen vraagt. Een groot deel van de proteïne komt straks van granen, en een veel kleiner deel van dieren. Vooral rund zal veel minder op het menu staan. Nu haalt de gemiddelde Europeaan nog 55 procent van zijn eiwitten uit vlees (waarvan bijna de helft uit rund of zuivel), en 6 procent uit vis. Slechts 4 procent van de eiwitten komt uit groente en fruit, en 30 procent uit granen. In 2050 moet 45 procent van de eiwitten uit granen komen, 25 procent uit vlees en 5 procent uit vis. Van die 25 procent uit vlees moet minstens twee derde dan van kip of varken komen, diersoorten die voor veel minder CO2-uitstoot zorgen dan runderen.
Voor boeren is de overgang van industriële landbouw naar biologische hoe dan ook een grote verandering. Daarbij is het zaak om de stikstofuitstoot zo laag mogelijk te houden. Om dat te bereiken zullen boeren eens in de paar jaar stikstof-absorberende gewassen zoals klaver moeten verbouwen, om het teveel aan stikstof op te nemen in de bodem.
Plas in plaats van kunstmest
Daarnaast moet de stikstof gerecycled worden. Daarbij hebben de Fransen een opvallende suggestie: de urine van mensen bevat veel stikstof, en zou dus prima bruikbaar zijn om de grond te bemesten - een circulair alternatief voor kunstmest. Op dit moment is het onder EU-regels echter verboden om menselijke uitscheidingen te gebruiken op het land; die regels moeten volgens de onderzoekers dan ook aangepast worden.
Het wisselen van gewassen is een trendbreuk met de monoculturen die nu in veel Europese landen de boventoon voeren. Nederland is hier een uitzondering in, zeggen de milieukundigen in het artikel: wij werken al met langjarige ‘crop rotation’, en geven in zekere zin dus het voorbeeld voor de rest van Europa.
Geen import van eten meer nodig
De combinatie van minder vlees eten, stikstofbewust gewassen verbouwen en telen volgens de biologische voorschriften zorgt voor een veel lagere stikstof- en CO2-uitstoot in de Europese landbouw. De onderzoekers berekenden ook dat de landbouw in hun toekomstscenario genoeg produceert om elke Europeaan te kunnen voeden.
Dat komt omdat de bevolking relatief langzaam groeit (12 procent in dertig jaar tijd), en omdat men onder de aannames van de onderzoekers minder vlees eet. Dieren nemen veel meer ruimte in dan gewassen op landbouwgrond. Sterker nog: er zal in 2050 minder import nodig zijn dan nu, omdat het grootste deel van de import nu voor de veehouderij bedoeld is. Denk dan bijvoorbeeld aan soja uit Brazilië of mais uit de VS.
“De groene revolutie, die begon met de uitvinding van kunstmest, heeft de mensheid veel goeds gebracht”, zeggen de onderzoekers in de conclusie van hun paper. “Maar daardoor is er al die tijd weinig aandacht geweest voor milieuvriendelijkere manieren van landbouw.” Met dit paper willen de Franse milieu-experts laten zien dat ‘groene’ landbouw wel degelijk mogelijk is.
Kringlooplandbouw bestaat al. Ook in Nederland, waar innovatieve boeren laten zien hoe je voor het milieu kunt zijn en toch genoeg eten kan produceren.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
