Een boer kent zijn land, dus vraagt de grootste landbezitter van Nederland de boer om hulp

Verzekeraar a.s.r. beheert 42.000 hectare landbouwgrond, daarmee is het de grootste particuliere eigenaar van landbouwgrond in Nederland. Als grootgrondbezitter én bedrijf met duurzame ambities, vindt a.s.r. dat er wat moet gebeuren met die grond, die nu vaak in bruikleen is bij boeren. Zij betalen pacht om het land te gebruiken voor dingen als akkerbouw en veeteelt - vooral koeien.

Dat boeren een flinke bijdrage leveren aan milieuproblemen in Nederland was moeilijk te missen de afgelopen jaren. Het stikstofprobleem, het broeikasgas methaan (veel potenter dan CO2), de lokale luchtverontreiniging, uitputting van de bodem, grondwater - noem maar op. De grootschalige landbouw loopt tegen de grenzen van de groei aan.

Boeren doen hun best

A.s.r. ziet dat veel boeren wel proberen duurzaam te zijn, maar tegen problemen aanlopen. De kosten van duurzame technologie bijvoorbeeld. Of, nog relevanter voor a.s.r.: veel boeren zouden best wat land weg willen zetten voor natuur, maar dan moeten ze wel geld krijgen voor de gederfde inkomsten. En hoewel er subsidiepotjes zijn die alternatief landgebruik aanmoedigen, is dat niet genoeg.

Om die boeren het laatste zetje te geven biedt a.s.r. boeren nu korting over de pacht, mits ze een stuk land anders gebruiken dan voor landbouw. Op dat stuk kunnen dan bijvoorbeeld CO2-absorberende gewassen groeien, of bloemen en planten die het insectenleven verrijken. Allemaal goed voor de biodiversiteit, en indirect of direct ook voor de CO2- en stikstofuitstoot van de boer. Want wie minder boerenland heeft kan ook minder vervuilen.

Wellicht een oplossing voor melkveehouder Coen Wantenaar. "Alleen met duidelijk landbouwbeleid kan ik nog meer verduurzamen". Lees hier de reportage over de uitdagingen waar hij mee te maken heeft.

Dwang of overtuiging

De overheid probeert boeren ook duurzamer te maken, met nieuwe wetten. Maar dat stuit op nogal wat verzet van de agrarische sector. A.s.r. lijkt vooral enthousiasme te oogsten, vertelt Fadyan Pronk, portefeuille manager bij a.s.r. real estate. “De eerste reacties zijn heel enthousiast, hoewel we nog geen contracten hebben afgesloten”, vertelt hij. “A.s.r. ging vóór ze de kortingsplannen concreet maakten om tafel zitten met ketenpartijen uit de agrarische sector, om te vragen hoe we dit het beste konden regelen.”

Dat bleek eenvoudig: duurzamer worden moet lonen. En dan is het wel zo prettig als je niet voor elke beloning die je kunt krijgen door andere hoepels moet springen, aldus de boeren. “Het gaat erom dat je ze de mogelijkheid geeft om geld te verdienen. We zochten dus aansluiting bij bestaande duurzaamheidscertificaten.” Enige reserve daarbij is dat de boeren mee moeten doen met de Open bodemindex, een instrument waarin de gezondheid van de bodem wordt gemeten.

Lange termijn investering

Het idee om boeren korting te geven op de pacht is simpel, maar ook kostbaar. Kan a.s.r. zomaar zonder een paar procent van de opbrengsten? “Voor ons is grond een ultralange termijn belegging”, vertelt Pronk. “Beleggen met eeuwigheidswaarde, zo kijken wij ernaar. Als je nu misschien iets minder geld krijgt voor de grond, zorg je er wel voor dat de boer veel langer op een gezonde bodem kan verbouwen. Waardoor hij langer kan betalen voor de grond. Want als de boer failliet gaat doordat de grond arm is of hij niet meer aan de duurzaamheidseisen van de overheid voldoet, ben je verder van huis. Daarom kunnen we die korting geven.”

Nu gaat het om een korting door een relatief klein deel van de grond in te ruimen voor duurzame activiteiten. Activiteiten die bovendien lang niet altijd veel CO2 reduceren, terwijl dat voor het klimaat (en de doelen van Nederland) hét ding is. Moet er niet iets veel radicalers gebeuren? Kan a.s.r. boeren niet beter van de grond wegsturen en zelf natuur aanleggen? Pronk vindt van niet. “Die radicale omschakelingen waar je wel eens over hoort, die zijn volgens ons moeilijk uitvoerbaar. Natuur aanleggen en onderhouden kost een heleboel geld. En als je alle landbouwgrond ombouwt tot natuur, waar halen we ons voedsel dan vandaan? Uit het buitenland, waar je minder zicht hebt op de productie? Wij geloven in een geleidelijke verandering, samen met de boer.”