Droog, heet en zout - en toch groeien er komkommers in Dubai

In juli 2019 was het in Dubai 49 graden: de heetste temperatuur ooit gemeten. De verwachting is dat dat soort temperaturen de komende jaren normaal worden, als gevolg van klimaatverandering. En dat maakt landbouw in het toch al warme land alleen maar lastiger. Niet voor niets importeert Dubai een groot deel van z'n voedsel. Maar zelfredzaamheid staat, mede dankzij de pandemie, weer hoog op de agenda van veel landen. De vraag is: hoe verbouw je groenten in de woestijn?

Nederland wil daarbij helpen. Het paviljoen op de World Expo (die startte in oktober 2021 en tot maart duurt) draait om energie, water en voedsel. De Wageningen University and Research heeft een prominente rol in het paviljoen. De WUR heeft ook een paar projecten in de Verenigde Arabische Emiraten lopen, die laten zien hoe je door slim te boeren ook in extreme omstandigheden eten kan produceren.

Komkommers met weinig smaak

In de kassen van 800 telers in de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) is het slecht leven voor een komkommer. De grond is te droog, het water te zout en de zon te fel. Opvallend genoeg wordt er wel in kassen gekweekt. Niet om meer zon en warmte te produceren, zoals in Nederland, maar juist ter bescherming tegen de verzengende hitte. De ingenieurs van de WUR ontdekten echter dat de verduistering die de telers gebruiken, averechts werkt. Het klimaat in de kas wordt er te droog van, waardoor de komkommers minder goed groeien. Het resultaat zijn te kleine groenten en een slechte oogst. Door de verduistering te verminderen en het koelsysteem opnieuw af te stemmen, ging het veel beter met de komkommers.

Het zijn kleine aanpassingen die ver achterblijven bij de high-tech die de Nederlandse telers vaak al toepassen. Dingen als kunstmatige intelligentie om elk uur van de dag de perfecte omstandigheden te creëren. Maar volgens de Wageningse onderzoekers is high-tech niet op zijn plek in het Midden-Oosten: “Hier is weinig kennis over optimaal telen en al helemaal niet met behulp van kunstmatige intelligentie. Maken we het te ingewikkeld, dan wordt de techniek niet gebruikt. Dus daar houden we rekening mee”, aldus Jouke Campen in een bericht van de WUR.

Zout water zoet maken

De tweede belangrijke pijler in gezonde groenten is voldoende water. Waar we in Nederland een uitgebreid systeem hebben om te zorgen dat het (grond)water goed is, hebben de VAE en de rest van het Midden-Oosten die luxe niet. Op dit moment gebruikt het land gigantische machines om zout water zoet te maken. Dat gaat met een membraam en hoge druk, waardoor het zout uit het water gaat. Maar het water wordt steeds zouter, waardoor er meer druk en dus meer energie nodig is om te ontzilten. De WUR denkt dat een methode met distillatie milieuvriendelijker is. De energie die daarvoor nodig is, kan van groene stroom komen, bijvoorbeeld opgewekt met de altijd uitbundig schijnende zon. Voor het membraam-systeem is vergroening lastiger.

De grote vraag is dan: wil een olieland zoals de VAE over op groene stroom? Volgens Maurits Bergering, die werkt aan de ontziltingsmachine, moet dat tij nog keren. Maar de beleidsmakers in Dubai snappen ook dat ze de wereld leefbaar moeten houden. En belangrijker: als het water steeds zouter wordt, werken de membranen op een gegeven moment niet goed genoeg meer. Dan zou er plots zout water uit de kraan komen. Voor die tijd moet er dus een toekomstbestendige oplossing worden gevonden.

Klimaatverandering en landbouw in Nederland

Wat het werk van de WUR vooral laat zien, is dat er ook in een wereld met klimaatverandering nog van alles mogelijk is op het gebied van duurzame water- en voedselvoorziening. Maar je moet wel op tijd beginnen. Dat is ook een goede tip voor Nederland. Want hoewel het hier waarschijnlijk niet droger wordt, zullen stijgende temperaturen en zoutere grond en water wel degelijk problemen opleveren voor boeren en telers.