Dit Amerikaanse bedrijf zegt vleesvervangers te maken uit lucht, maar kan dat wel?

Een vleesvervanger gemaakt van lucht. Dat lijkt de heilige graal, want er is geen landbouwgrond voor nodig om de grondstof van te kweken. Een uitkomst op een aarde die nogal dichtbevolkt is, waar de landbouwgrond steeds minder vruchtbaar wordt en waar ook het water steeds schaarser is.

Maar het roept ook veel vragen op. Want hoe kun je van niets iets maken? Het klinkt eerder als gebakken lucht.

‘Lucht is misleidend’

“Het woord Air, dus lucht, is wat misleidend”, zegt Nico Claassens, Assistent Professor microbiologie aan de Wageningen University (WUR). Claassens houdt zich bezig met het ontwikkelen van bacteriën die CO2 kunnen omzetten in bijvoorbeeld eiwitten. “Bij Air Protein wordt de vleesvervanger van gas gemaakt, waterstof om specifiek te zijn.”

Dat zit zo: om eiwitten te maken heb je energie nodig. Die energie kan zonlicht zijn, dan gebeurt dat door middel van fotosynthese. Maar de energie kan ook waterstof zijn. En in het geval van de vleesvervanger van Air Protein groeien er bacteriën op waterstof. Als de waterstof ook nog groen is, dus gemaakt met behulp van windmolens of zonnepanelen, is het ook een duurzame optie.

Lees ook: Waterstof oogsten met mobiele zonnepanelen van H2arvester

Bacterie groeit op CO2

“Een bacterie kan groeien op CO2, maar er zijn hogere CO2-concentraties nodig dan die we in de lucht vinden voor goede bacteriële groei”, legt Claassens uit. “Dus voed je ze met een mix van verschillende gassen: CO2-gas, waterstof en zuurstof, zodat ze kunnen ademhalen, met daarbij een beetje stikstof en wat nutriënten.”

Die bacteriën zitten met elkaar in grote vaten en vermenigvuldigen. En omdat bacteriën vaak voor meer dan 60 procent uit eiwitten bestaan, leent het zich goed als vleesvervanger. Dan wordt er nog de smaak van kip of hamburger aan toegevoegd, zodat het er ook echt op lijkt.

Het is volgens Claassens dan wel bewerkt eten, maar ook een sojaburger wordt enorm bewerkt, zegt hij. “Het grote verschil is dat deze van een veel duurzamere grondstof dan soja gemaakt is.” Ook het bedrijf Quorn groeit de vleesvervangers op een soortgelijke manier: er wordt suiker uit landbouwgewassen gehaald en aan schimmels gevoerd die daarop groeien. Een duurzamer alternatief, maar daarmee omzeil je niet te landbouw.

Maar ook met het maken van eiwitten van groene waterstof is er nog grond nodig. De windmolens- en zonnepanelen moeten immers ergens staan. "Maar daar is veel minder land voor nodig dan voor dezelfde hoeveelheid eiwitproductie met landbouw", zegt Claassens.

Lees ook: Zo maken wetenschappers het eten van insecten aantrekkelijk en smaakvol

Niet nieuw

Volgens Claassens is het idee van het maken van eiwitten uit gas niet nieuw. In jaren 70 en 80 van de vorige eeuw waren er al bedrijven bezig met het maken van eiwitpoeder uit aardgas. “Dat werd toen gebruikt als vee- of visvoer. Het werd toen gigantisch opgeschaald, maar was niet meer rendabel toen olie goedkoper werd. Nu de grote drive duurzaamheid is, wordt het weer interessant.”

Het lijkt de heilige graal. Toch is er ook kritiek. Consumenten kunnen afhaken bij het idee, omdat het ‘niet natuurlijk is’. Volgens Claassens is er weinig reden tot zorg. “We eten nu al veel bewerkte producten via de landbouw.”

Europa versus Amerika

Dat deze start-up nu in Amerika opkomt is ook niet gek. In Europa is de regelgeving om nieuwe producten toe te laten in de markt veel strenger. Daardoor laten we kansen liggen, zegt Claasens. “In Amerika hebben ze al de Impossible Burger, die heel goed wordt ontvangen. Die is gemaakt van soja-eiwit, en er zit heem in. Dat is een bloed-molecuul dat de bekende rode kleur van bloed geeft. Dat wordt ook aan deze nieuwe vleesvervanger toegevoegd”, denkt de onderzoeker. Maar in Europa is heem gemaakt uit gemodificeerde gisten nog niet tot de markt toegelaten.

Toch heeft de onderzoeker hoop. Vanwege de duurzaamheidsvoordelen zal de Europese Unie er sneller voor kiezen deze nieuwe ingrediënten toe te laten, en er komen steeds meer start-ups op die bezig zijn met het maken van vleesvervangers uit bacteriën. Die focussen zich in eerste instantie ook op veevoer, omdat de regels daarvoor minder streng zijn. "Er gebeurt ontzettend veel, dus we gaan daar de komende jaren zeker voorbeelden van zien.”