De 3 WK-stadions die groener zijn dan gras

De organisatie van het WK-voetbal in Brazilië is niet zonder slag of stoot verlopen. De Braziliaanse regering zette hoog in en stelde als doel om het duurzaamste WK ooit te organiseren. Het voornemen kende een goede start, maar naarmate het WK dichterbij kwam werden de werkzaamheden steeds vaker afgeraffeld. Projecten bleven onafgemaakt en er ontstonden gevaarlijke situaties, met dodelijke ongevallen tot gevolg.

Wereldwijd zijn duurzaam gebouwde stadions schaars. Vooral door de hoge investeringskosten voor innovatieve technieken. Ook Brazilië overschreed alle begrotingen. De totale kosten worden geschat op €10 mrd. Zowel in binnen- als buitenland rezen protesten tegen de enorme investeringen, de stijgende prijzen voor het openbaar vervoer en toenemende corruptie binnen regeringskringen.

Maar de stadions liegen er niet om: de twaalf arena's ontvingen het duurzaamheidscertificaat Green Seal voor duurzame ontwikkeling. Het Green Seal certificaat wordt in meer dan 140 landen gehanteerd. Twee stadions ontvingen daarnaast het LEED certificaat, de hoogste erkenning voor duurzame bouw. Het Nederlands elftal speelt in een van die stadions: de Arena Fonte Nova.

Stadion Arena Fonte Nova

Een dag na het begin van het WK, op 13 juni, trapt het Nederlands elftal af tegen Spanje. De Arena Fonte Nova ligt in Salvador in het oosten van Brazilië. Het stadion is in 1951 gebouwd, maar is voor het WK compleet op de schop gegooid.

Het 63 jaar oude stadion voldeed niet meer aan de moderne eisen van de FIFA.  Na een ontwerpwedstrijd werd besloten tot nieuwbouw. De kenmerkende hoefvormige structuur van het stadion is behouden gebleven, met een opening bij de zuidelijke zijde van de tribunes.

Die traditionele vorm in combinatie met de moderne toevoegingen draagt sterk bij aan de duurzaamheid van het stadion. De opening fungeert als een natuurlijke airco waarbij de luchtstroom optimaal door het stadion wordt geleid. De hoeveelheid energie die nodig is voor aanvullende airconditioning blijft daardoor beperkt.

LEED

De voetbalarena ontving begin dit jaar een LEED-certificaat (Silver Leadership in Energy and Enviromental Design), een internationaal erkende standaard voor duurzame bouw. Het bouwafval van het oude stadion werd gebruikt bij de bouw van het nieuwe stadion. Het dak is opgetrokken uit moderne materialen.

Het is een van de lichtste ter wereld en weegt zo’n 45 kilogram per vierkante meter. Het ingenieursbureau maakte gebruik van een spaakwielsysteem. Het gewicht in combinatie met die optimale geometrie zorgt ervoor dat er minder materiaal nodig is voor de ondersteuning van het overkoepelende dak. Het dak is bovendien voorzien van zonnepalen en een ingenieus systeem om regenwater op te vangen. Dat wordt opgevangen in een enorm bassin en gebruikt voor de spoeling van toiletten en de irrigatie van het grasveld. Het waterbassin kan zo’n 6 miljoen liter water opslaan.

De Arena Fonte Nova is niet het enige stadion met een LEED-certificaat, ook het Castelão-stadion in Fortelazo kreeg er een. Als Nederland na drie wedstrijden de groepsfase wint, speelt Oranje hier de kwartfinale.

Stadion Castelão

Castelão, Portugees voor kasteelheer, ligt in het noordoosten van Brazilië. Het stadion is in 1973 gebouwd, en is voor het WK grondig onder handen genomen. In tegenstelling tot de Arena Fonte Nova, is dit stadion gerenoveerd.

Dit laat miljoenen Brazilianen het belang van duurzaamheid zien - David Douek

De architect die de renovatie leidde, David Douek, benadrukt het belang van LEED. “Wanneer een stadion in een voetbalgek land als Brazilië een certificaat voor duurzame bouw ontvangt, is dit enorm belangrijk. Dit laat miljoenen Brazilianen het belang van duurzaamheid zien”, zegt hij op de website van de U.S. Green Building Council.

Om daarvoor in aanmerking te komen, is de voetbaltempel voorzien van verschillende snufjes om energie- en waterverspilling tegen te gaan. De efficiëntie voor drinkwater is met 68 procent verbeterd. De afvoer van grijs water naar het riool is met 72 procent omlaag gebracht, en wordt nu grotendeels hergebruikt.

Recycling

Door middel van vernuftig staaltje architectuur is ook de energie-efficiëntie verhoogd. Het jaarlijkse energieverbruik is door de renovatie met 13 procent gereduceerd. Permanente monitoring maakt het energieverbruik inzichtelijk, en bevordert verdere energie-efficiëntie. De airconditioning gebruikt geen chloorfluorkoolwaterstoffen (CFKs), koelgassen die schadelijk zijn voor de ozonlaag.

Tijdens de renovatie was de hoeveelheid bouwafval aanzienlijk. De bouwers voerden deze afvalbergen niet af naar een stortplaats, maar zorgden ervoor dat 97 procent is gerecycled of hergebruikt. Het afval van het stadion en dat supporters na de wedstrijden achterlaten, wordt duurzaam verwerkt.

Mocht het Nederlands elftal de finale halen, dan reist het team af naar Rio de Janeiro. Hier ligt het wereldberoemde Marcanã.

Stadion Maracanã

Het Maracanã-stadion is het symbool voor het Braziliaanse voetbal. Sloop van het verouderde voetbalheiligdom was daarom onbespreekbaar. Na een renovatie die €286 mln kostte, is het stadion klaar voor de finale van het WK-voetbal 2014.

Het stadiondak is voorzien van 1.500 zonnepanelen, en produceert jaarlijks genoeg stroom om zo’n 240 huishoudens van stroom te voorzien. De CO2-uitstoot is met 2.650 ton teruggebracht. Het Chinese bedrijf Yingli Solar, dat de panelen leverde, is de eerste hernieuwbare-energieproducent ooit die een WK voetbal sponsort. Yingli is ook partner van de Amerikaanse Major Soccer League en voetbalclub Bayern München.

We hopen dat dit paradepaardje andere stadions in Brazilië stimuleert om zo het gebruik van hernieuwbare energie uit te breiden." Frederico Addiechi

Yingli Solar hoopt met dit project Brazilië te verduurzamen. "We hopen dat dit andere stadions in Brazilië stimuleert om ook hernieuwbare energie te gebruiken", aldus Frederico Addiechi, hoofd duurzaamheid bij Yingli Solar.

Daarnaast bespaart het stadion 30 procent op het waterverbruik, door net als in het Castelão en het Fonte Nova stadion regenwater op te vangen. De 23.500 LED-lampen zorgen voor een energiebesparing van 8 procent.

CO2-neutraal

Ondanks alle maatregelen om de CO2-uitstoot binnen de perken te houden, produceert het aankomende WK, van aftrap tot het moment dat de laatste supporter thuis is, 2,72 miljoen ton aan broeikasgassen. Dit staat gelijk aan de jaarlijkse uitstoot van zo’n 560.000 auto’s. Dit komt mede door de grote afstanden die fans en spelers moeten afleggen.

Volgens de FIFA is het WK in Brazilië uiteindelijk CO2 -neutraal. De voetbalbond heeft toegezegd een deel van de CO2-uitstoot te compenseren door zo’n €2 mln te investeren in hernieuwbare energieprojecten. Het restant wordt waarschijnlijk gecompenseerd door de aankoop van emissierechten.

Hoewel het aankomende wereldkampioenschap voetbal nog niet volledig duurzaam is, hebben de FIFA en de Braziliaanse regering een grote stap gezet richting een toekomst van volledig duurzame WK’s. De lat ligt dan ook hoog voor Rusland, dat in 2018 het volgende wereldkampioenschap voetbal organiseert.

Bron: World Cup Portal|Foto: Rob via Flickr