Morgen trekken boze boeren naar het RIVM om te protesteren tegen de stikstofmaatregelen. Pijnpunt is de voorgenomen nieuwe regel over minder krachtvoer voor koeien. Koeien zouden daardoor ziek worden of sterven. Maar het huidige krachtvoer in de melkveehouderij zorgt voor te hoge stikstofuitstoot. Die uitstoot moet omlaag, anders voldoet Nederland niet aan de internationale uitstootregels.
Het is een duivels dilemma dat de boeren boos maakt. Eerst moesten ze jarenlang hun schaal vergroten, werden koeien gefokt die extreem veel melk geven en werd het hele boerenbedrijf ingericht op maximale efficiency. En nu de koeien en boeren niet meer zonder kunnen, worden ze verplicht minder krachtvoer te geven.
Lees ook: Kan de boerderij efficiënter worden dankzij kunstmatige intelligentie?
Kringloopkoeien maken gewoon winst
Maar Maurits Tepper ziet het niet zo zwartwit. Zijn melkveehouderij Eytemaheert in Noord-Drenthe heeft een volledig gesloten kringloop: koeien eten alleen gras van het eigen land, er is geen externe input zoals kunstmest, krachtvoer of stro van andere boeren nodig. Om dat goed te laten groeien wordt een aanliggend natuurgebied een paar keer per jaar gemaaid. De maaisels worden gefermenteerd met micro-organismen tot een natuurlijke kunstmest. “Een gesloten en natuurlijk systeem. En ik maak met mijn 150 koeien gewoon winst. De koeien zijn gezond, het bedrijf loopt goed.”
Tepper gebruikt Groninger Blaarkoppen, een oud-Hollands ras dat goed kan leven op gras. Van de melk van de koeien wordt kaas gemaakt. Door het hoge eiwitgehalte van zijn graskoeien is er maar 7 liter melk per kilo kaas nodig, tegenover 10 liter van een ‘gewone’ koe.
Maurits Tepper en zijn vrouw Jessica, die samen eigenaar zijn van een kringloopboerderij
Tepper snapt dat niet elke boer zijn bedrijf zo kan en wil inrichten. “Dat hoeft ook niet. Er zijn een paar toppers in Nederland, die op de piek van efficiency zitten. Deze produceren met hun koeien zoveel melk dat ze goed boeren; zij hebben gezonde bedrijven. Ze zijn zelfs duurzaam, omdat er per liter melk relatief weinig uitstoot is.” Het probleem zit hem volgens Tepper in de grote middenmoot. Dat zijn de melkveehouderijen die wel koeien onderhouden die gemaakt zijn voor grote productie, maar die niet de efficiency hebben van de toppers. Die bedrijven zitten in de problemen, mede omdat ze te weinig geld krijgen voor hun melk.
Lage prijs voor melk
Tepper vindt het klagen over lage prijzen weinig zinvol: “Als ondernemer moet je kijken naar je eigen kosten, niet naar de prijs die voor je product krijgt. Veel boeren letten trouwens meer op de liters melk dan op de euro’s die ze ervoor krijgen, heb ik soms het idee.” Het zijn die boeren in de middenmoot die volgens Tepper veel beter over kunnen stappen op een bedrijfsvoering die meer op de zijne lijkt: met aandacht voor de kringloop.
Om daar meer aandacht voor te vragen, organiseert Tepper met de kersverse stichting Caring Farmers woensdag de 22e de dag van de kringlooplandbouw. Zij willen tijdens de protesten laten zien: zo kan het ook.
Overstappen op kringlooplandbouw kan niet van de ene op de andere dag; het vraagt bijvoorbeeld om andere koeienrassen. Bij Eytemaheert gebruiken ze een oud-Hollands ras dat gemaakt is voor de Nederlandse omgeving. “Je kan de huidige koeien omfokken tot een hybride ras, dat beter zonder krachtvoer kan.” Het vraagt wel om verandering van het bedrijf en dat vinden veel mensen eng. “Angst zorgt voor weerstand, dat zie je nu bij de protesten. Maar de Commissie Remkes adviseerde ook al: het aanpakken van het stikstofprobleem vraagt om maatwerk. De overheid mag boeren die willen overstappen best financieel steunen. Maar zo’n transitie zou beter werken dan wat er nu op tafel ligt”, denkt Tepper, verwijzend naar de krachtvoerregel van minister Schouten.
Lobby van de boeren
Tepper weet hoe het tot zo’n regel kon komen. Het gepolder in Nederland werkt hier averechts. “De LTO moet hun hele achterban bedienen. Daardoor lobbyen ze voor regels die geen enkele groep harder raken dan anderen. En de middenmoot is hun grootste betalende groep. Natuurlijk zullen ze dan geen radicale veranderingen bepleiten.” Terwijl dat veel beter zou werken, denkt hij. “Je kan beter 20 procent van de boeren grote veranderingen laten doormaken, dan alle boeren 3 procent laten inleveren op hun bedrijfsvoering. Want dan raak je ook die hyperefficiënte boeren die juist wel (relatief) duurzaam produceren.”
Een beetje meer kringloop zou een heleboel boeren goed doen, kortom. En dat hoeft heus niet allemaal binnen het eigen bedrijf, zoals Tepper doet. “Ik zit aan het eind van het spectrum, dat is niet overal en voor iedereen haalbaar. Maar als je kringlopen op landelijk of zelfs Europees niveau kan sluiten, dan ben je al een heel eind.” Tepper zelf gaat ondertussen rustig door met zijn melkveehouderij. Er is alleen nog één doorn in zijn oog: “We hebben bijna de hele kringloop gesloten. Alleen de poep en plas van mensen kunnen we nog niet gebruiken. Daar werken we aan, maar het zal nog even duren voor we ook die nuttig kunnen toepassen in het bedrijf.”
Lees ook: Kan de boerderij van de toekomst draaien op waterstof?
Beeld: Eytemaheert
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
