5 incentives voor duurzame voedselinnovatie

Door Fabienne Flerackers en Erik Verheggen

Duurzame innovatie in de voedselketen heeft incentives nodig. Uit onderzoek van een groep studenten van de Wageningen UR, in opdracht van DuurzaamBedrijfsleven, blijkt het expliciet maken van het onderwerp duurzaamheid een belangrijke eerste stap is. Voor een meerderheid van de partijen in de voedselketen is niet duidelijk wat duurzaamheid kan betekenen voor technologische en procesinnovatie.

De tweede stap is het blootleggen van morele incentives. Door de negatieve kanten van niet-duurzame voedselproductie te belichten, wordt de drempel voor bedrijven en organisaties verlaagd om zelf duurzaam te innoveren.

De vijf belangrijkste incentives voor duurzame innovatie in de voedselketen op een rij:

1. Meer opbrengst per vierkante meter

Nieuwe en efficiënte manieren van voedselproductie kunnen een alternatief zijn voor bestaande primaire productie. De oceanen gebruiken we tot nu toe vooral voor visvangst, maar zeeboerderijen bieden veel meer mogelijkheden. Er zijn wereldwijd 10.000 eetbare zoutwatergewassen. Zeewieren bevatten veel voedingsstoffen en groeien snel, zonder dat er kunstmest voor nodig is. Andere producten uit de zeelandbouw zijn meststoffen, veevoer en zelfs grondstoffen voor de farmaceutische industrie.

Een andere innovatieve landbouwmethode met een enorme opbrengst per vierkante meter is aquaponics. Lees hier onze business check-up over deze methode, die de sterke punten van aquatische landbouw naar de stedelijke omgeving kan brengen. Bekijk ook de infographic over aquaponics in Den Haag, Europa’s grootste stadsboerderij.

2. Productie gedurende het hele jaar

De snelle opkomst van LED-technologie maakt geheel nieuwe manieren van voedselproductie mogelijk. Telers van bijvoorbeeld sla worden onafhankelijk van de zon, en daarmee van de seizoenen. Bovendien is het mogelijk bakken met gewassen efficiënt op te stapelen tot een verticale boerderij.

Misschien wel de grootste verticale boerderij ter wereld, in een oude staalfabriek in Newark, New Jersey, produceert 1.000 ton voedsel per jaar. Het concept zonder aarde en verbruikt 95 procent minder water dan nodig is voor traditionele landbouw, tegen een 75 keer hogere opbrengst.

Ook paddenstoelen laten zich gemakkelijk binnen kweken. Een bedrijf dat laat zien hoe dit kan, is Rotterzwam, een start-up uit Rotterdam. Sinds 2010 gebruikt Rotterzwam het koffiedik van horecagelegenheden uit de stad om op een heel efficiënte manier oesterzwammen te produceren in het leegstaande zwemparadijs Tropicana. Lees hier onze business check-up over paddenstoelenkweek met organisch afval.

3. Kortere distributieketen

Deze innovatieve teeltmethoden zijn niet alleen efficiënt, ze betekenen ook een dramatische verkorting van de afstand die voedsel moet afleggen. Lokale productie zorgt daarmee voor een veel overzichtelijkere distributieketen. Dat bewijst het Amerikaanse BrightFarms, dat zijn kassen in de buurt van supermarkten bouwt. Na het oogsten kunnen de producten nog dezelfde dag in de schappen van de betreffende supermarkt liggen.

Efficiënte logistiek betekent bovendien minder verspilling in de distributieketen. Het Amerikaanse Food Cowboy weet het probleem van verspilling verder te reduceren door vraag en aanbod slim bij elkaar te brengen. Transporteurs, retailers, voedselbanken, boeren en verwerkers van organisch afval hebben op het platform toegang tot informatie over afgewezen partijen. Door deze kennis slim te gebruiken om overgebleven partijen opnieuw te verdelen, hebben de deelnemers in de afgelopen anderhalf jaar al 250 ton voedselafval uit het logistieke proces geweerd.

4. Minder verbruik van grondstoffen

Voedselafval bestaat voor een belangrijk deel uit bijproducten van het productieproces. Van tomatenstengels tot dierlijke resten die niet geschikt zijn voor consumptie. Een innovatieve methode die heel precies alleen die producten oplevert die ook geconsumeerd kunnen worden, is kweekvlees. Dat klinkt als toekomstmuziek, maar de ontwikkeling gaat sneller dan een paar jaar geleden werd voorzien.

In Nederland houdt onder anderen hoogleraar Mark Post zich bezig met de ontwikkeling van een kweekburger. Post, die voor de ontwikkeling het bedrijf MosaMeat oprichtte, hoopt het duurzame vleesalternatief binnen vijf jaar op de markt te brengen.

5. Minder milieudruk

Onze voedselproductie neemt ongeveer een derde van alle klimaatbelasting voor zijn rekening, vooral in de vorm van broeikasgasuitstoot. Daarnaast zijn op veel plaatsen in de wereld het waterverbruik en landgebruik een probleem.

Door de keten efficiënter in te richten, kan deze milieuvoetafdruk verkleind worden. Een groep dieren die nog nauwelijks een rol speelt in onze voedselketen, zou daar wel eens de sleutel voor kunnen vormen: insecten. Voordeel is dat insecten zowel gebruikt kunnen voor de productie van veevoer als voor menselijke consumptie. Behalve milieuvriendelijk is insectenvoeding ook nog eens te produceren zonder grote investeringen.

De Nederlandse insectenkwekerij Protix BioSystems gooit internationaal hoge ogen met zijn veevoer op basis van insecten. Het bedrijf werkt sinds dit jaar samen met agrariërs, die voor het bedrijf vliegenlarven gaan opkweken. Hiermee kunnen boeren extra inkomsten genereren.

Ook in de supermarkt zijn al insecten te vinden. Insectenijsjes, lolly’s, burgers en pastasaus zijn in opkomst.