De druk op bedrijven om te rapporteren over klimaatdoelstellingen wordt groter. De noodzaak om te begrijpen hoe hun impact op het klimaat en milieu er precies uitziet, neemt navenant toe. Taco Bosman, partner bij accountants- en consultancykantoor EY, geeft leiding aan een team dat bedrijven helpt bij het in kaart brengen van hun CO2-emissies en het stellen van wetenschappelijk onderbouwde doelen om die emissies terug te dringen. Hoe krijgen ondernemingen zicht op de impact van klimaatverandering in alle aspecten van hun bedrijfsvoering?
“Waar ik ’s nachts van wakker lig, is hoe we ervoor zorgen dat het stellen van science based targets zo snel mogelijk gemeengoed wordt in het bedrijfsleven”, vertelt Bosman. “Als we in 2030 50 procent minder broeikasgassen willen uitstoten, moeten organisaties nú doelen gaan formuleren. Anders komen ze niet op tijd aan de uitvoering toe. De komende 1 á 2 jaar moet een kritische massa bedrijven wetenschappelijk gefundeerde CO2-reductiedoelen gaan vastleggen.”
Science based targets
Het Parijs-akkoord uit 2015 heeft veel in beweging gezet, ziet Bosman. Het aantal bedrijven dat reductiedoelen in lijn met de wetenschap stelt (in bedrijfskringen science based targets genoemd), maakt volgens Bosman een exponentiële groei door. “De afgelopen jaren is er sprake van een jaarlijkse toename van 88 procent van het aantal bedrijven met science based targets. Aan het begin van 2022 waren het ruim tweeduizend bedrijven, nu gaat het richting de vierduizend.”
Maar we zijn er nog niet. Afgelopen jaar heeft Bosman meegewerkt aan de Klimaatbarometer van EY. Dit onderzoek brengt in kaart hoe het gesteld is met de klimaatrapportage van grote bedrijven. Hieruit kwam naar voren dat meer dan 50 procent van de Nederlandse bedrijven nog geen klimaatdoelen heeft geformuleerd, of daar aanzienlijk meer over zou moeten publiceren.
“Nogal verontrustend”, merkt Bosman op. “Want in het gunstigste geval suggereert het dat een meerderheid van de bedrijven informatie achterhoudt, en in het slechtste geval is een meerderheid van de Nederlandse bedrijven niet klaar voor de gevolgen van klimaatverandering en stuurt niet actief genoeg op de ambitie van het Parijsakkoord.”
Impact op het klimaat
“Het gaat er om dat je inzichtelijk maakt wat de impact van een bedrijf op het klimaat is, en wat de effecten van klimaatverandering zijn voor een bedrijf”, legt Bosman uit. “Om de emissies van een bedrijf in kaart te brengen, maken we gebruik van methodieken afkomstig uit de wetenschap. Wij stellen de huidige voetafdruk van een bedrijf vast en kijken welke doelen zij moeten stellen om de broeikasgasemissies van hun gehele keten in overeenstemming te brengen met een scenario waarin de temperatuurstijging beperkt blijft tot 1,5 graad.”
“Ook kijken we naar de impact van klimaatverandering op een bedrijf en zijn toeleveranciers. We maken gebruik van klimaatscenario’s om fysieke risico’s voor de bedrijfsvoering en transitierisico’s vast te stellen. We schetsen wat er gebeurt bij een – helaas reëel – scenario van 2 of 3 graden opwarming. We proberen te bepalen waar de kwetsbaarheden zitten, wat de brandhaarden zijn. Dit kunnen overstromingen zijn op plekken waar fabrieken staan, of de effecten van temperatuurstijgingen - denk aan de gevolgen van kortere winters voor energiebedrijven of grotere periodes van droogte voor boeren.”
“Op het hoogste abstractieniveau ziet de opgave voor alle bedrijven er vrijwel hetzelfde uit. Eerst moet een bedrijf begrijpen hoe zijn voetafdruk eruit ziet: waar worden emissies uitgestoten? Daarna moeten er wetenschappelijk onderbouwde doelen worden geformuleerd die vervolgens naar concrete initiatieven worden vertaald.”
Welke factoren zorgen ervoor dat bedrijven ambitieuze science based targets willen stellen?
“Het is een samenspel van factoren. Door een confrontatie met een burning platform bijvoorbeeld: een crisis die om snelle en radicale verandering vraagt. Hierdoor worden middelen vrijgespeeld om risico’s door te rekenen en concrete doelstellingen vast te leggen. Ook heb je mensen aan de top nodig die het onderwerp naar zich toetrekken. Een bestuurslid is in staat om interne bureaucratie te doorbreken en initiatieven te versnellen. Daarnaast speelt mee in hoeverre duurzaamheid verankerd is in de strategie en identiteit van een bedrijf.”
Welke bedrijven lopen voorop in transparantie over hun klimaatopgave?
“Paradoxaal genoeg zijn juist de bedrijven waarvan we vinden dat ze veel meer zouden moeten doen tegen klimaatverandering, het meest transparant in hun rapportage over klimaatimpact. De olie- en gassector rapporteert al een fiks aantal jaar over hun klimaatbeleid, omdat de uitstoot van broeikasgassen tot de kern van hun bedrijfsvoering behoort. Als het gaat om transparantie in rapportage vervullen olie- en gasbedrijven een voorbeeldfunctie.
Voor bedrijven die nog weinig ervaring hebben met het formuleren van concrete klimaatdoelstellingen, kan het heel leerzaam zijn te kijken naar bijvoorbeeld Signify (de lampenfabrikant afkomstig van het Philipsconcern, red.). Dat bedrijf stelde al heel vroeg science based targets, en kan gezien worden als een bedrijf dat zijn businessmodel aanpaste om duurzame doelstellingen te halen en zijn broeikasemissies te verminderen.”
In je werk focus je je met name op het stellen van doelen om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. Is dat voor alle bedrijven de beste route om hun klimaatdoelstellingen te halen?
“Voor meer dan vijftig bedrijven heb ik de klimaatrisico’s geanalyseerd. In vrijwel alle gevallen blijkt dat het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen de klimaatrisico’s het meest beperkt. Het is fascinerend om keer op keer diezelfde conclusie te trekken. Voor mij maakt dat duidelijk dat we op de kortst mogelijke termijn zoveel mogelijk bedrijven moeten bewegen naar het stellen van science based targets om hun broeikasemissies te reduceren.”
Tegelijkertijd stijgt de wereldwijde uitstoot van CO2 nog altijd.
Het zijn op dit moment vooral Westerse bedrijven die in hun toeleveringsketens emissiereductiedoelen stellen. Dit zorgt voor een domino-effect waarbij steeds meer partijen in de keten reductiedoelen vaststellen. Het is belangrijk dat dit wordt doorgetrokken naar bedrijven in China en andere Aziatische landen, waar het grootste deel van de wereldwijde industriële productie plaatsvindt. Deze dynamiek is noodzakelijk om onze doelstellingen van het akkoord van Parijs te bereiken.”
“In China is de IT-sector al redelijk ver in het adopteren van science based targets, net als bedrijven die voor wereldspelers zoals Adidas en Nike werken. De Amerikaanse supermarktketen Target, na Walmart de grootste importeur in de US van producten uit China, wil dat 80 procent van hun toeleveranciers science based reductiedoelen hebben. Hun jaaromzet bedraagt 100 miljard, en het merendeel van hun toeleveranciers bevindt zich in China. Zoiets zet enorme druk op de toeleveringsbedrijven in dat land.
Hoe monitor je zulke grote en complexe handelsstromen?
“Dat begint in de praktijk met simpele ja-nee vragen: ‘Heeft een bedrijf zijn uitstoot in kaart gebracht?’, ‘Heeft een bedrijf science based targets gesteld?’, ’Kent een bedrijf de impact van de gehele waardeketen?’ Voor de toekomst verwachten we dat bedrijven deze fundamentele vragen steeds verder gaan uitdiepen met steeds verfijndere instrumenten. Leveranciers moeten straks bijvoorbeeld data over de uitstoot van specifieke producten delen.”
“In de Europese context zien we twee soorten druk die op bedrijven worden uitgeoefend. De ene is om betrouwbare informatie te delen over voetafdrukken en emissies. Tegelijkertijd verwachten we actie om emissies terug te brengen. Dit zie je terug in regelgeving zoals de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), die grote bedrijven verplicht om te rapporteren over hun impact op klimaat en samenleving. Onderdeel hiervan zijn externe controles door accountants.”
Wat kan het Nederlandse bedrijfsleven hieraan bijdragen?
“Hier in Nederland zijn we geneigd te denken dat we op globaal niveau maar een kleine speler zijn. Als je alleen naar de grootte van de economie kijkt, klopt dat. Maar als je naar onze gehele emissieboekhouding kijkt, zie je dat we de potentie hebben om veel gewicht in de schaal te leggen.
Vorig jaar heb ik een analyse gemaakt van de twintig bedrijven waar mijn team op dat moment mee werkte. Die scope-3 emissies (alle uitstoot die ontstaat bij de productie en gebruik van producten van een bedrijf, red.) bij elkaar opgeteld, waren goed voor maar liefst 5 procent van de wereldwijde CO2-uitstoot.
Wanneer je naar de gehele keten kijkt, zie je dat we in Nederland een aantal grote bedrijven hebben met hoge emissies in de gehele keten. In veel gevallen valt hun directe uitstoot in het niet bij die van hun leveranciers en klanten. Het stellen van science based target betekent dat bedrijven zich ook moeten concentreren op het verminderen van hun uitstoot in de waardeketen. Dit zorgt voor een hefboomeffect.
We moeten niet vanuit een Nederlands perspectief denken, of vanuit de uitstoot die bedrijven zelf veroorzaken, maar denken vanuit de emissies van gehele ketens. We hebben in Nederland een groot olie- en gasbedrijf, een uitgebreide financiële dienstensector, verschillende detailhandelaren, chemische bedrijven en een fabrikant van halfgeleiders van wereldklasse. De gecombineerde waarde van emissies in al deze waardeketens is aanzienlijk. Als we deze bedrijven aan boord krijgen, hebben wij hier in Nederland de potentie om een gigantische impact op de wereldwijde CO2-uitstoot te maken.”
Lees meer:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
