Per 1 januari dit jaar is fossiele reclame in de openbare ruimte van gemeente Den Haag verboden. Dat betekent geen advertenties meer voor grijze energiecontracten, benzine- en dieselauto’s of vervuilende vakanties. Met dat laatste is de reisbranche het niet eens. Overkoepelende reisorganisatie ANVR spande samen met TUI, D-reizen en Prijsvrij een kort geding aan om het verbod van tafel te krijgen. Dat lukte niet: de rechter stelde de gemeente Den Haag in het gelijk.
Doorbraak
“Erg speciaal”, reageert Rémi ter Haar, juridisch medewerker van Reclame Fossielvrij. “We hebben echt gehamerd op dit verbod. Dat de rechter Den Haag in het gelijk stelt, is een doorbraak voor de gezondheid van de planeet en de inwoners. Net zoals je geen effectief antirookbeleid kunt voeren met overal tabaksreclames, werkt klimaatbeleid niet als fossiele brandstoffen nog volop worden gepromoot.”
Vastgelegd in de lokale wet
Den Haag is de eerste stad die het verbod op fossiele reclame verankerde in de Algemene Plaatselijke Verordening (APV). “Gemeentes die van fossiele reclame af willen, regelen dat vaak via contracten”, legt Ter Haar uit. “Bij aanbestedingen kunnen zij dan zeggen: we tonen geen vervuilende advertenties meer. Het probleem is echter dat die contracten vaak lang lopen, al snel zo’n tien jaar. Dan duurt het erg lang voordat zo’n verbod daadwerkelijk doorgevoerd kan worden. Door een verbod op fossiele reclames op te nemen in de APV, kan het veel sneller. Is het daarin vastgelegd, dan geldt het meteen.”
Dat de rechter zo’n lokale verordening goedkeurt, omschrijft ze als grote stap. “Dit kan een doorbraak zijn. Andere gemeentes waren toch aan het afwachten wat er in Den Haag zou gaan gebeuren. Ik hoop dat deze beslissing vertrouwen geeft en dat meer steden het Haagse voorbeeld volgen. De weg is vrijgemaakt voor andere gemeentes.”
Pionieren
Al is pionieren niet makkelijk. “Zo’n rechtszaak is natuurlijk best heftig. Lang niet elke gemeente ziet dat zitten.” Ter Haar wijst naar wethouder Robert Barker (Partij voor de Dieren), die verantwoordelijk is voor het reclamebeleid in Den Haag. “Hij nam risico. Dat is moedig, want zo’n zaak heeft impact op de eigen verkiesbaarheid én op die van de politieke partij. In dit geval heeft het goed uitgepakt.”
De rechter stelde de gemeente op alle vlakken in het gelijk. “De uitspraak was stellig. Er zaten mooie passages in. Het zijn niet onze argumenten, maar die van de rechter. Dat stemt positief. Mocht er een volgende zaak komen, dan staan we sterk.”
Want uiteindelijk was dit nog maar een kort geding, benadrukt ze. Dat houdt in dat het een voorlopig oordeel is. De uitspraak kan nog veranderen in een ‘gewone’ uitgebreide procedure bij de rechter. De reisbranche kan zo’n reguliere procedure starten. “De kans dat dat gebeurt, is groot. Het feit dat ze een kort geding hebben aangespannen, laat zien dat reisorganisaties willen blijven adverteren om producten te verkopen. Het Haagse reclamebeleid is netjes door de gemeenteraad gegaan. Het is een democratisch besluit en wordt nu aangevochten door partijen met commerciële belangen. Het kan, maar wrang is het wel.”
Internationaal
Het vonnis kan dus nog een staartje krijgen. Maar blijft de uitspraak staan, dan kan die ook over de grens grote gevolgen hebben. “De toetsing van de rechter wijst uit dat het verbod op fossiele reclames ook Europeesrechtelijk door de beugel kan. De vrijheid van meningsuiting, waar de reisbranche zich op beroept, mag worden ingeperkt als het bewezen noodzakelijk en proportioneel is. Volgens de rechter is dat zo: de strijd tegen klimaatverandering en de bescherming van de gezondheid is zowel noodzakelijk als proportioneel. Dat maakt deze uitspraak relevant voor andere wereldsteden.”
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
