Het gehalte aan koolstof in Nederlandse agrarische bodems loopt terug en zal bij verdere klimaatopwarming een circulaire economie in de weg staan. Die boodschap geeft prof. Lijbert Brussaard, hoogleraar bodembiologie en biologische bodemkwaliteit, donderdag in zijn afscheidsrede aan Wageningen University & Research.
Circulaire economie
Om een circulaire economie te realiseren zonder verlies van grondstoffen, moeten fossiele grondstoffen worden vervangen door hernieuwbare biobased grondstoffen. Die grondstoffen zijn voornamelijk afkomstig van gewassen op landbouwgrond.
"Als de overheid en de industrie kennelijk bereid zijn om geld te steken in verlaging van het CO2-gehalte van de atmosfeer, dan zou het voor de hand liggen om de agrarische wereld te steunen bij het verhogen van het organische stofgehalte van de bodem en dit onderdeel te maken van het gemeenschappelijk landbouwbeleid van de EU"
Het gaat daarbij niet alleen om gewassen voor voedsel, veevoer en vezels, maar ook om bijvoorbeeld duurzame grondstoffen voor brandstof, geur- en smaakstoffen.
“Om blijvend aan die vraag te voldoen, moet het productievermogen van de bodem gehandhaafd blijven. Daarvoor dient al in de keten rekening te worden gehouden met de hoeveelheid en kwaliteit van reststoffen die teruggevoerd moeten worden aan de landbouwgrond”, zegt prof. Brussaard.
Het gehalte organische stof op de Nederlandse bodems lijkt vrijwel stabiel. “Maar schijn bedriegt”, zegt de bodembioloog. “Het tekort aan organische stof wordt gemaskeerd door het mestoverschot dat we al jaren hebben. En die mest komt grotendeels voort uit grootschalige import van veevoer, zoals soja, uit het buitenland.”
Volgens Brussaard zal het dalend gehalte aan organische stof in de bodem zich daardoor “aanstonds openbaren”.
“Zeker wanneer de klimaatverandering doorzet, omdat bij hogere temperaturen meer plantenresten en bodemorganische stof wordt afgebroken, waarbij CO2 vrijkomt.”
Duurzaam bodembeheer
Voor een gezonde bodem is de organische stof, afkomstig van plantenresten, van groot belang. Deze bodemorganische stof is belangrijk voor de structuur van de bodem, en zorgt voor een geleidelijk beschikbaar komen van water en voedingsstoffen voor de planten.
Door het bodemleven te stimuleren kan de afhankelijkheid van menselijk ingrijpen, zoals ploegen en drainage, via een natuurlijke weg worden verminderd. “Het op peil houden van de bodemorganische stof hoort bij duurzaam bodembeheer”, vat prof. Brussaard samen in zijn afscheidsrede “De bodem onder ons bestaan.”
CO2-opslag in de bodem
Brussaard wijst erop dat met een verhoging van het koolstofgehalte in de bodem het broeikaseffect kan worden teruggedrongen. Frankrijk heeft dat laten zien tijdens de klimaatonderhandelingen, COP21, vorig jaar in Parijs.
De Fransen zetten in op een kleine maar structurele verhoging van het organische stofgehalte van de bodem. Door in de bovenste 40 centimeter van de bodem het organisch gehalte met 0,4 procent per jaar te verhogen, kan het broeikaseffect volgens Fransen teniet worden gedaan.
“Als de overheid en de industrie kennelijk bereid zijn om geld te steken in verlaging van het CO2-gehalte van de atmosfeer, dan zou het voor de hand liggen om de agrarische wereld te steunen bij het verhogen van het organische stofgehalte van de bodem en dit onderdeel te maken van het gemeenschappelijk landbouwbeleid van de EU,” bepleit prof. Brussaard.
Bron: Wageningen University & Research | Foto: Eric Huybrechts, Creative Commons (cropped by DuurzaamBedrijfsleven)
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in