Het plasticvrije concept is eenvoudig: biologische producten zoals rijst, penne en noten worden verkocht in statiegeldpotten van glas. Klanten nemen de gevulde potten mee naar huis en betalen daarvoor 70 cent statiegeld. Wanneer de lege potten weer worden ingeleverd, wordt het bedrag terugbetaald.
Half miljoen
En veel van de potten komen terug, ziet Steven IJzerman. Hij is kwaliteitsmanager bij Udea, het moederbedrijf achter Ekoplaza, en verantwoordelijk voor verduurzaming binnen het bedrijf. “We zien dat er een mooie flow in zit. We hebben al veel potten kunnen inzamelen, schoonmaken en opnieuw uitgeven.”
Daarmee zijn al zo’n 450.000 verpakkingen bespaard, schat hij. “We gaan richting een half miljoen. Dat getal gaan we ergens in april halen. Met de statiegeldpotten besparen we dus een hoop plastic. Daarmee verkleinen we de afvalberg en besparen we grondstoffen.”
Glas
De potten zijn gemaakt van glas. “Kijk je puur naar CO2-uitstoot, dan is dat misschien niet het beste materiaal. Het recyclen van glas is namelijk niet bepaald duurzaam te noemen. Er zijn hoge temperaturen nodig om gebroken glas uit de glasbak weer om te smelten tot nieuwe potten.”
Maar de potten van Wisselwaar worden na gebruik afgewassen en niet meteen gerecycled. Dat maakt een groot verschil, zegt hij. “Ze worden zo’n 30 keer gebruikt voor ze in de glasbak belanden. Daarbij ligt het recyclingpercentage van glas rond de 95 procent. Dat is veel hoger dan plastic, dat blijft steken op 40 procent. Daar komt nog bij dat voor drank- en voedselverpakkingen erg strenge regels gelden. Een voedselverpakking wordt nooit meer een voedselverpakking. Daar is het gerecyclede plastic niet schoon genoeg voor. Een voedselverpakking wordt gerecycled en eindigt bijvoorbeeld in een bermpaaltje. Die vorm van downcycling is bij glas niet aan de hand. In die zin is glas een circulair materiaal. Het behoudt zijn waarde.”
Rendabel
Afvalvrij boodschappen doen is niet nieuw. Pieter Pot bouwde er een hele supermarkt omheen. Het concept bleek financieel alleen lastig rond te breien. In 2023 ging het bedrijf failliet, waarna een doorstart volgde. Inmiddels lijken de zaken beter te gaan. Hoe rendabel is het systeem van Wisselwaar? “Eigenlijk gaat dat best goed”, zegt IJzerman. “Het herbruikbare Wisselwaarconcept is meer werk dan de verkoop van producten in wegwerpverpakkingen, maar het is goed te doen. We werken samen met een aantal partners en inmiddels zijn we goed op elkaar ingespeeld.” Bij Pakt in Woerden gaan de gebruikte potten door de wasstraat. De lege potten worden vervolgens weer gevuld door IDorganics in Zaandam.
Populariteit
Wisselwaar is te koop in de webshop, in alle winkels van Ekoplaza en bij Ekoplaza foodmarqt. “Het staat overal in de schappen. Ik zie dat het concept populairder wordt. Mensen denken meer na over al het afval dat ze produceren en willen er wat aan doen. Tegelijkertijd dient het gemak de mens. Het gebeurt nog maar weinig dat mensen hun eigen verpakkingen meenemen naar de winkel en daar hun boodschappen in doen, iets wat je in Frankrijk bijvoorbeeld veel meer ziet.”
Tappen
Al biedt de biologische supermarktketen die optie wel aan. In de filialen zijn ook tapmuren te vinden, waar klanten zelf hun linzen en noten in papieren zakjes of eigen meegenomen verpakkingen kunnen tappen. “We willen die service blijven bieden, maar het is niet de best bezochte plek van de winkel. Voorverpakte amandelen worden nog altijd beter verkocht dan die uit de tapmuur.”
Inmiddels hebben ook Albert Heijn en Lidl tapmuren in een aantal winkels geïntroduceerd. Al kun je je afvragen of zo’n concept niet beter bij de doelgroep van Ekoplaza past, die veelal bestaat uit milieubewustere consumenten. “Het klopt dat onze doelgroep bewust winkelt, maar verpakkingen zijn daar slechts een beperkt onderdeel van. Wij hebben enkel biologische producten in ons assortiment en alles is luchtvrachtvrij. Daarbij werken we veel samen met Nederlandse telers. Al die aspecten samen vormen een duurzamere keuze.”
Pilot in Enschede
Terug naar de statiegeldpotten. Er wordt hard gewerkt om die nog meer aan de man te brengen. “In een filiaal in Enschede zijn we onlangs een pilot gestart. Normaal gesproken leggen we de producten van het Wisselwaarsysteem door de hele winkel. Het idee daarachter is dat mensen het tijdens het winkelen vaker tegenkomen, waardoor ze de optie gaan herkennen. In Enschede is er nu ook een centrale plek op de winkelvloer waar we alle producten van Wisselwaar opstellen. In dat gedeelte van de winkel willen we het verhaal achter het concept nog beter gaan vertellen, in de hoop dat meer mensen er gebruik van gaan maken. Als het succesvol blijkt, gaan we dit wellicht in meer filialen introduceren. Dan komen we nog sneller tot de half miljoen bespaarde verpakkingen.”
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in