Het Belgische Umicore, recent verkozen tot het duurzaamste bedrijf ter wereld, helpt bij dat laatste probleem. Het bedrijf wint edelmetalen terug uit afgedankte elektronica en afval van metaalfabrieken. Dit werkt goed, maar volledige terugwinning blijft lastig. In het scheidingsproces bij Umicore en voorbewerkers treden verliezen op die soms kunnen oplopen tot 75 procent.
Er moet in de ontwerpfase al rekening worden gehouden met recycling
Hoewel scheidingsprocessen continue verbeteren is de enige oplossing voor dat probleem een ander productontwerp. Producten zijn (bijna) nooit toevallig zo gemaakt dat de materialen gemakkelijk te scheiden en te recyclen zijn. Er moet dus al in de ontwerpfase rekening worden gehouden met recycling. Ontwerpers moeten nadenken over grondstoffenkringlopen, en ze moeten vooraf bepalen welke grondstoffen in welke kringlopen terecht gaan komen.
De introductie van een nieuw productontwerp is soms een grote stap, maar kan vaak ook veel extra’s opleveren. Dat ontdekte fabrikant van bureaustoelen Herman Miller bij de productie van een nieuwe recyclebare stoel. Om te kunnen recyclen was het ontwerp zo aangepast dat het gemakkelijk was de stoel uit elkaar te halen. Door die aanpassing was het opeens ook gemakkelijker om de stoel in elkaar te zetten, wat forse besparingen opleverde omdat de productietijd flink kon worden teruggebracht.
In kwaliteit achteruit: downcycling
Maar voor recycling is gemakkelijke scheiding van grondstoffen niet de enige eis. Gebruikte materialen moeten ook altijd dezelfde kwaliteit behouden. Dat werkt goed voor metalen, omdat ze nooit veranderen in kwaliteit. Maar veel andere materialen gaan tijdens de productie en het gebruik wél langzaam in kwaliteit achteruit. Dan is downcycling, het hergebruiken in een lagerwaardigere toepassing, de enige optie. Uiteindelijk gaan dat soort materialen dan alsnog verloren.
Gemakkelijke scheiding van grondstoffen is niet de enige eis. Gebruikte materialen moeten ook altijd dezelfde kwaliteit behouden.
Bijvoorbeeld Auping worstelt met dit probleem. Gerecycled matrasschuim veert minder goed dan nieuw schuim, en kan dus niet meer worden gebruikt voor nieuwe matrassen van hoge kwaliteit. Daarom wordt het gerecyclede schuim verwerkt in judomatten of tapijt. Maar daarna is het alsnog onbruikbaar en gaat het uiteindelijk toch nog verloren. Auping wil hier iets aan veranderen en is bezig met een twee jaar lopend onderzoek naar een materiaal dat schuim kan vervangen en wél na recycling weer als grondstof voor nieuwe matrassen kan dienen.
Belangrijke inspiratie in deze zoektocht naar nieuwe grondstoffen komt uit de biologische kringloop. De natuurlijke kringloop is al perfect ingericht voor hergebruik van grondstoffen. Biologische grondstoffen verouderen niet, en het is niet nodig de grondstoffen vooraf te scheiden omdat het biologisch systeem hier zelf al goede methodes voor heeft. Een goed voorbeeld is Puma, dat recent een kledinglijn lanceerde met volledig afbreekbare T-shirts.
Verder naar: Deel 1: Over 8 jaar is het op | Deel 3: Van verkopen naar verhuren
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
