Jarenlang was er een overschot aan recyclingcapaciteit. Lagere productie en minder afval ten tijde van de economische crisis lag daaraan ten grondslag. Er speelden echter ook andere factoren mee. Een groot deel van het bedrijfsmatige plastic afval werd namelijk naar China geëxporteerd. “Daardoor was er weinig aandacht voor kwaliteit bij het inzamelen en sorteren van afval”, zegt brancheorganisatie Plastics Recyclers Europe. “En omdat China grote volumes importeerde bleef er minder over voor de recyclingbedrijven in Europa.”
De situatie is nu omgekeerd. Er is een tekort aan recyclingcapaciteit. De economie groeit namelijk en daarmee de hoeveelheid afval ook. Daar komt bij dat China niet langer geïnteresseerd is in de laagwaardige afvalstromen uit Europa en de rest van de wereld.
China wordt groen
Sinds het begin van dit jaar is China gestopt met de import van bepaalde afvalstromen. “We kunnen alleen maar blij zijn dat we door deze importban van de laagwaardige export af zijn”, stelt Serge Flantua, directeur sales bij Suez voorop. “Het sluit aan bij de verschuiving naar hoogwaardige recycling en circulariteit.”
'We kunnen alleen maar blij zijn dat we door de importban van de laagwaardige export af zijn'
Dat betekent niet dat het op de korte termijn geen behoorlijke uitdagingen oplevert. Dat is al te zien aan het voorlopige recyclingresultaat dat het Afvalfonds Verpakkingen voor 2017 publiceerde. Het recyclingpercentage voor kunststof verpakkingsafval daalde van 51 procent naar 49 procent nu het bedrijfsmatig kunststof verpakkingsafval niet langer naar China wordt verscheept.
Ben Kras, CEO van Kras Recycling verwacht dat het recyclingresultaat nog verder omlaag gaat. Het recyclingbedrijf dat afvalinstromen inzamelt, verwerkt en verhandelt zag zijn volume met ruim 25 procent dalen sinds de importban. “We hadden verwacht dat de daling nog groter zou zijn”, bekent Kras. “Maar andere landen in de regio zoals Maleisië , India en Vietnam hebben wat volume kunnen absorberen al is het plafond daar nu ook wel bereikt.”
Tekort recyclingcapaciteit stuwt prijzen
Het tekort aan recyclingcapaciteit oefent opwaartse druk uit op de prijzen. De prijzen voor de verwerking van afval zaten al in de lift door de krapte op de arbeidsmarkt voor chauffeurs en hogere brandstofprijzen. En daar komt nu ook nog een flinke verhoging van de verbrandingsbelasting bij. Per 1 januari 2019 stijgt de afvalstoffenbelasting van € 13 naar € 31 per ton verbrand of gestort afval.
Voor bedrijven kan het een bittere pil zijn dat ze meer moeten betalen voor het verwerken van hun afval. Maar met het oog op circulariteit is het natuurlijk een goede ontwikkeling dat restafval duurder wordt. “Het stimuleert bedrijven om over gedrag te gaan nadenken”, zegt Flantua. Moet het afval dat ik daarin gooi ook echt daar. Kan ik niet meer aan bronscheiding doen?”
Investeringen in recyclingcapaciteit
Een lichtpunt aan de horizon is dat er ook weer meer in recyclingcapaciteit wordt geïnvesteerd. “Dat komt door de Chinese importban, maar ook door de 55 procent recycling doelstelling die de EU voor 2020 heeft gesteld, en de plasticstrategie van de Europese Commissie”, zegt Plastics Recyclers Europe.
Kras Recycling is ook bezig met het uitbreiden van zijn capaciteit. “Wij creëren extra sorteermogelijkheden en bouwen extra verwerkingscapaciteit in Oost-Europa.” De Europese federatie voor afvalbeheer, FEAD, berekende eerder dat er in totaal € 10 mrd aan investeringen nodig zijn om inzameling-, sorteer-, en recyclingcapaciteit in Europa uit te breiden. Om deze investeringsslag te maken blijkt er nog wel extra stimulans nodig te zijn.
Duurzame afweging
“Het moeilijke van de recyclingbranche is dat er niet altijd een economische stimulans is om grondstoffen terug te winnen. Het is namelijk te goedkoop om primaire grondstoffen te kopen”, legt Flantua uit. “De prijzen helpen niet mee”, zegt ook Helen McGeough, chemicals analyst bij onderzoeksbureau Wood Mackenzie. “De verwachting in het verleden was dat recyclaat een stuk goedkoper zou zijn dan primaire grondstoffen maar door de kosten van het terugwinnen en verwerken van materialen en andere prijsdynamieken is het prijsverschil tussen de alternatieven verdwenen.”
McGeough stelt dat in het kader van de circulaire ambitie bedrijven niet langer alleen een economische afweging kunnen maken bij hun grondstoffenkeuze. “Het gaat nu steeds meer om duurzaamheid.” Zij wijst op de inspanningen van verpakkingsproducenten en voedingsmiddelbedrijven zoals Unilever om hun verpakkingen te verduurzamen. Kras juicht de circulaire initiatieven toe maar durft ook kritisch te zijn. “Er moet nog veel meer gebeuren. Neem bijvoorbeeld het fietspad van gerecycled kunststof dat onlangs is geopend. Dat is ontzettend mooi maar we zullen enorm veel wegen nodig hebben.”
Beleid en regelgeving
Er moeten dus grotere stappen door meer partijen gezet worden. Dat gaat niet zonder aanpassingen in beleid en regelgeving, meent FEAD. De brancheorganisatie wil wettelijke maatregelen die de afname van recyclaat garanderen. Daarbij denkt het aan een lagere belasting op producten van gerecycled plastic. Daarnaast moeten kwaliteitsstandaarden aan verplicht gebruik van gerecycled plastic in nieuwe producten gekoppeld worden.
'Als producenten een bepaald percentage secundaire grondstoffen moeten toepassen, dan loont investering in recyclingcapaciteit vanzelf'
Kras vindt ook dat producenten verplicht moeten worden om een bepaalde hoeveelheid gerecycled plastic in nieuwe producten te gebruiken. “Het is nu tijd voor de overheid om door te pakken. Als producenten bepaalde percentages secundaire grondstoffen moeten toepassen dan loont het vanzelf om capaciteit bij te bouwen”, redeneert Kras. “Afwegingen worden een stuk makkelijker bij zekerheden over de afzet van gerecyclede grondstoffen.”
Behalve het stimuleren van het gebruik van recyclaat moeten er ook beperkingen in de wet- en regelgeving aangepakt worden. Soms willen partijen namelijk wel maar vertragen regels het proces. “Dat was bijvoorbeeld het geval bij ons inzamelvat voor specifiek ziekenhuisafval van gerecycled plastic”, vertelt Flantua. “Voordat dit kwalitatief uitstekende inzamelvat geïntroduceerd kon worden moesten eerst de nodige obstakels in regelgeving overwonnen worden.
Samenwerken aan een circulaire economie
Het wordt vaker gezegd: een circulaire economie neerzetten kan niemand alleen. Het gaat ook verder dan de verantwoordelijkheid van verpakkingsproducenten, verpakkende bedrijven en afval- en recyclingbedrijven alleen. “We moeten als samenleving ons gedrag aanpassen in plaats van het normaal te vinden om veel afval te produceren”, zegt Flantua. “Het is een kwestie die ons allemaal aangaat”
Toch wordt de beweging richting een circulaire economie steeds zichtbaarder. “Alle industrieën worden gemotiveerd om zowel hun strategie als operaties circulair te maken. En dat gaat uiteindelijk ook over de keuze van grondstoffen en materialen”, aldus McGeough.
“Er is een positieve trend”, signaleert ook Kras. “Bij de overheid en in het bedrijfsleven krijgt het ontzettend veel aandacht. Flantua merkt dat het aantal bezoeken aan de sorteerinstallatie van Suez in Rotterdam is toegenomen. “Er komen steeds meer bedrijven op bezoek die willen begrijpen wat wel en niet makkelijk uitgesorteerd kan worden. Een paar jaar geleden was dat een zeldzaamheid en nu is het bijna elke dag.”
Meer lezen over de circulaire economie? Klik hier voor een overzicht van onze laatste artikelen over dit thema.
Foto: Adobe Stock
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in