Duurzaam aanbesteden is op zich niet nieuw in de provincie Overijssel. Eerder daagden de gemeenten Enschede en Losser drankenaanbieders al uit om met oplossingen te komen voor een circulaire drankenvoorziening. Velen volgden, waarbij volgens de Rapid Circular Contracting (RCC) methode wordt gewerkt. Deze methode stimuleert innovatiegericht inkopen vanuit circulaire ambities.
Afgelopen najaar ging de Provincie Overijssel een stap verder en zette de SDG-aanbesteding in de markt, die is gebaseerd op de innovatieve aanbestedingsmethodiek ‘Rapid Impact Contracting’ (RIC). Organisatieadviesbureau KplusV ontwikkelde deze methode, die procesmatig werd begeleid door het Shared Service Center ONS.
De nieuwe methode waarin de zeventien mondiale werelddoelen zijn geïntegreerd, is vernieuwend ten opzichte van alle andere methodes. “De provincie Overijssel besteedt hiermee geen volledig uitgewerkte oplossing aan, maar daagt marktpartijen uit om samen met hun (keten)partners op een zo transparant mogelijke wijze de meest ideale oplossing aan te bieden”, legt Erick Wuestman, adviseur circulaire economie bij KplusV, uit.
Impact maken met de SDG's
De zeventien werelddoelen worden steeds vaker toegepast door overheden en in het bedrijfsleven. De doelen moeten voor 2030 onder andere honger en ongelijkheid tegengaan en biodiversiteit en duurzame stedelijke ontwikkeling stimuleren. De provincie Overijssel heeft van te voren drie specifieke SDG’s opgenomen in de uitvraag. De marktpartijen moeten aangeven hoe zij impact willen maken op gezondheid en welzijn (SDG 3), innovatie en duurzame infrastructuur (SDG 9) en het herstel van ecosystemen en het behoud van biodiversiteit (SDG 15).
In de nieuwe aanbestedingsmethode zijn de SDG's geïntegreerd
Bouke Schaafsma, teamleider faciliteiten bij de Provincie Overijssel, licht de keuze van de provincie Overijssel voor deze drie SDG's toe: “Met een projectgroep hebben we gekeken waar we als provincie voor staan en hoe dit relateert aan de SDGs. Op basis daarvan hebben we gekeken welke doelen het beste aansluiten. Zo gaat de provincie onder meer over de ruimtelijke kwaliteit, innovaties en infrastructuur. Daarom hebben we ingezet op SDG 3 en SDG 9. Sinds 2013 zijn provincies verantwoordelijk voor het natuurbeleid. Daardoor raakt ook SDG 15 aan de kerntaken van de provincie. Op deze manier herkennen mensen de thema’s beter die wij als provincie hebben omarmd.”
Een beter bestaan voor koffie- en theeboeren
De provincie Overijssel selecteerde op basis van kwaliteit, toekomstbestendigheid en impact koffie- en theebedrijf Jacobs Douwe Egberts (JDE) Professional. Daarnaast kreeg JDE Professional ruimte om nog een extra SDG-doel toe te voegen, waar ze als bedrijf prioriteit aan geven. Wuestman licht toe: “‘Vakmensen moeten de ruimte krijgen om in te zetten op waar zij goed in zijn. Dat zou bij elk proces, of je nu koffie, een snelweg of bedrijfskleding aanbesteed, hetzelfde moeten zijn.’
Het koffiebedrijf koos voor SDG 8 (fatsoenlijke banen en economische groei). JDE Professional legt verbindingen in de keten door onder andere in te zetten op duurzame teeltprogramma’s. Vorig jaar was Koningin Máxima aanwezig bij een bijeenkomst waar het Farmfit Fund van € 100 mln officieel werd gelanceerd. JDE ondersteunt dit fonds waarmee kleine leningen verstrekt worden aan boeren om bijvoorbeeld waterzuiveringsinstallaties aan te schaffen. Hierdoor verbetert de kwaliteit van het land en de oogst. “Onze ambitie is dat vijf miljoen boeren kunnen deelnemen aan het programma, dat hen helpt om een toekomstbestendige onderneming op te bouwen”, vertelt Bas Stok, manager corporate responsibility bij JDE Professional.
Traditioneel versus innovatief aanbesteden
Deze nieuwe vorm van aanbesteden biedt een aantal voordelen ten opzichte van traditionele aanbestedingsmethoden. Anders dan bij een traditionele uitvraag, bevat de SDG-methode minder ‘harde’ kritieke prestatie indicatoren (KPI’s). Schaafsma legt dit uit: “Bij deze methodiek spannen partijen zich gezamenlijk in, terwijl bij de traditionele manier vooral de nadruk ligt op het nakomen van de vooraf gemaakte afspraken. Is het niet naar wens, dan word je daar op afgerekend.”
De traditionele aanbestedingsmethodes bieden bovendien weinig ruimte voor innovatie. Wuestman: “Er was een nieuwe methodiek nodig die daar wel voor openstaat. Daardoor kunnen overheden samenwerkingen aangaan met de meest ideale partner. Op die manier creëer je ondanks de zoektocht naar innovaties een level playing field en krijgt elk bedrijf dat zich als koploper op innovatie en maatschappelijk verantwoord ondernemen ontwikkelt de kans om mee te dingen.”
Ook stond van te voren niet vast dat het om koffie en thee moest gaan. “We wilden de ruimte hebben om ook partijen uitnodigen om andere oplossingen aan te dragen. Misschien hadden ze wel druivensap bedacht”, vertelt Wuestman. “We noemen het juist warme en koude dranken, omdat we nu en over drie jaar de ruimte willen hebben om af te wijken van dit soort vanzelfsprekendheden. Bijvoorbeeld voor het geval er ineens een hele nieuwe, gezonde drank haar intrede doet, die niets met koffie of thee te maken heeft. Dan willen we dat wel kunnen toepassen zonder dat in de aanbestedingswet als een wezenlijke wijziging aan te pakken.”
Ambities en concrete prestaties
De provincie Overijssel en JDE Professional zijn bij alle drie de SDG’s één of meerdere doelstellingen overeengekomen. Deze zijn vertaald in ambities en concrete prestaties, die de partijen met elkaar hebben vastgesteld. De doelstellingen zijn onderdeel van de Service & Experience Level Agreements (SELA’s), waarbinnen zowel de hard vastgelegde resultaten als gezamenlijke inspanningsverplichtingen staan. Gedurende de contractperiode is er aldoor ruimte en aandacht voor verbetering. Vanuit die planmatige aanpak wordt de voortgang en impact tijdens het proces gemeten.
"Tijdens het proces is er aldoor ruimte voor verbetering"
Een ambitie is het maximaliseren van een positieve impact op het herstel van ecosystemen en het behoud van biodiversiteit (SDG 15). Een prestatie die daaraan is gekoppeld, is het toepassen van koffiedrab als grondstof om de biodiversiteit te stimuleren en de leefomstandigheden op het land te verbeteren. Een andere ambitie is om fatsoenlijke banen en economische groei te creëren (SDG 8). Een prestatie die is vastgelegd, is om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt op te leiden tot barista. Schaafsma: “Door mensen aan een diploma te helpen, zorgen we ervoor dat ze sneller aan het werk kunnen.”
Wie volgt?
Steeds meer overheden willen gebruik maken van de vernieuwende methode waarin de mondiale doelen centraal staan. Zo komt de gemeente Zwolle binnenkort met een SDG-aanbesteding voor afval op de markt. Ook de waterschappen zijn enthousiast en hebben belangstelling voor de methodiek en aanpak.
Volgens Stok zijn flexibiliteit en focus op innovatie de belangrijkste factoren, die de methodiek tot een succes maken. “Het vakgebied duurzaamheid ontwikkelt zich razendsnel en de bewustwording onder mensen neemt dagelijks toe. Eén van de voordelen die deze methodiek biedt, is flexibiliteit waardoor er continue ruimte is voor verbetering. Zo kan er gedurende het proces aldoor gebruik gemaakt worden van de laatste kennis, innovaties en techniek.”
Op de foto staan Monique Stouten, hoofd eenheid bedrijfsvoering bij provincie Overijssel en Paul Liefkens, field sales manager business bij Jacobs Douwe Egberts Professional terwijl ze de overeenkomst tekenen.
Meer weten over de SDG's? De gehele volgende week staat in het teken van de duurzame ontwikkelingsdoelen. Houd de nieuwsbrief en de website in de gaten voor relevante cases en achtergrondartikelen.
Lees meer over de SDG's:
Beeld: Jacobs Douwe Egberts Professional.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in