Grondstoffenpolitiek: €500 voor een ton CO2 (3/3)

Grondstoffenbeleid

Het grondstoffenbeleid van de Europese Unie richt zich voornamelijk op het verzekeren van de beschikking over grondstoffen. Duurzame maatregelen zoals recycling en efficiënter gebruik horen daarbij: de eerste stappen naar een circulaire economie.

Het grondstoffenbeleid van de Europese Unie richt zich op het verzekeren van de beschikking over grondstoffen

Maar ook minder duurzame ideeën komen naar voren. ‘In de plannen staat ook een stuk over mijnen in de diepzee,’ vertelt David Peck, universitair docent Industrieel Ontwerpen aan de TU Delft. ‘Dat staat mij helemaal niet aan. Diepzee-mijnen zijn heel erg ingewikkeld. Er worden gevaarlijke stoffen bij gebruikt, en soms komen er ook mild radioactieve materialen bij vrij. Overigens is Nederland wereldwijd voorloper in de productie van de apparatuur die gebruikt wordt voor diepzeemijnbouw.’

Minder consumeren

Het zou natuurlijk ideaal zijn als Europa veel minder grondstoffen zou hoeven te importeren en te winnen. André Krom, projectleider 'Grondstoffenhonger' bij het Rathenau Instituut, noemt in dat verband nog een andere optie, voor het geval dat technische oplossingen zoals vervanging en recycling niet voldoende zijn om de beschikking over voldoende grondstoffen veilig te stellen.

‘Het is niet uitgesloten dat we uiteindelijk ook ons gedrag zullen moeten aanpassen, en minder of in elk geval anders moeten gaan consumeren,’ zegt Krom. ‘Dat ligt in de politiek en de samenleving natuurlijk gevoelig, maar toch is het een belangrijke optie om te verkennen. Welke opties de voorkeur hebben hangt er onder meer van af hoe we 'duurzaamheid' opvatten. De Nederlandse regering streeft naar grondstoffenzekerheid, en wil dat op een duurzame manier bereiken. Het is alleen niet altijd duidelijk wat 'duurzaamheid' inhoudt. Alleen als we dat voor de omgang met specifieke grondstoffen concreet maken, kunnen we beoordelen welke opties aan de beleidsnorm voldoen.'

Nederland en Europa moeten duidelijk langetermijnbeleid maken rondom grondstoffen

Volgens Krom is het verder van groot belang dat Nederland en Europa duidelijk langetermijnbeleid maken rondom grondstoffen. Daarbij moeten ze rekening houden met zogenaamde 'lock-in'-effecten, waarbij op het eerste gezicht duurzame maatregelen de overgang naar een groene economie juist kunnen vertragen. ‘Zo kan recycling een oplossing zijn voor eventuele schaarste, maar het houdt wel het huidige productie- en consumptiesysteem in stand. Daarmee kan het eventuele andere langetermijnoplossingen, zoals een omschakeling naar een biobased economy, in de weg staan,’ vertelt Krom. ‘Bij geld hebben we immers wél fysieke schaarste: elke euro die we uitgeven aan recyclingtechnieken kunnen we niet meer uitgeven aan onderzoek naar bio-materialen.’Het zou natuurlijk ideaal zijn als Europa veel minder grondstoffen zou hoeven te importeren en te winnen. André Krom,

Bij geld hebben we wél fysieke schaarste André Krom, Rathenau Instituut

Circulaire economie

Er zijn dus mogelijkheden genoeg om de winning van grondstoffen in te perken en recycling, hergebruik en efficiëntie te bevorderen. Daarvoor moet een realistische prijs komen op álle soorten grondstoffen. En dan is er nog die maatregel die politiek niet populair zal zijn: minder consumeren. Het maakt het niet makkelijker dat de plannen van de experts vele malen ambitieuzer zijn dan enig politicus ooit heeft durven opperen.

Toch liggen er grote kansen in een ambitieus grondstoffenbeleid. Recycling van grondstoffen leidt tot meer (politieke) onafhankelijkheid van grondstoffenleveranciers, minder milieuvervuiling door mijnbouw en meer beschikking over materialen die nuttig dienst kunnen doen in zonnepanelen en windmolens. Redenen genoeg  om minder grondstoffen te willen verbruiken, en over te stappen naar de circulaire economie.

Verder naar: Deel 1: €500 per ton CO2 | Deel 2: Milieukosten

Foto: Uwe Hermann via Wikimedia Commons