Grondstoffenpolitiek: €500 voor een ton CO2 (1/3)

Grondstoffen zoals metalen en olie vormen een onmisbare schakel in de economie. Verantwoord omgaan met grondstoffen is een belangrijk uitgangspunt van de circulaire economie, waarin producten worden gerecycled, afval niet bestaat en grondstoffen niet worden uitgeput. De onderliggende angst is dat grondstoffen op zullen raken.

Maar het blijkt dat fysieke schaarste van grondstoffen een mythe is: de voorraden zijn veel groter dan we ooit nodig zullen hebben. Toch zijn er drie redenen om wel verantwoord om te willen gaan met onze grondstoffen. In de eerste plaats veroorzaakt winning en gebruik van grondstoffen milieuschade. Verder zijn er – onder andere voor de opwekking van veel hernieuwbare energie – enorm veel grondstoffen nodig voor de productie van zonnepanelen en windmolens. Die kunnen we nooit op tijd leveren met de klassieke winning van grondstoffen.

Als laatste zijn de grondstoffen niet eerlijk verdeeld over de wereld. Zo is Europa sterk afhankelijk van China voor de levering van grondstoffen. Een uitgebreid overzicht van deze drie redenen is te vinden in het artikel ‘De mythe ontkracht: Grondstoffen raken niet op’.

Maar als we niet op de huidige voet door moeten gaan, wat is dan wel de juiste weg?

€500 per ton CO2

Rene Kleijn, universitair docent bij het Centrum voor Milieuwetenschappen in Leiden, vindt om te beginnen dat grondstoffen eigenlijk veel duurder zouden moeten zijn. Hij stelt voor om een flinke CO2-belasting in te voeren. ‘CO2 zou €500 per ton moeten kosten,’ stelt Kleijn. ‘Energie en grondstoffen zijn gekoppeld, dus hiermee hef je indirect ook belasting op grondstoffen. De hoge grondstoffenprijzen kunnen dan vervolgens worden gecompenseerd met het drastisch verminderen van de belastingen op loon en op toegevoegde waarde.’ Ter vergelijking: onder de Europese CO2-markt ETS kost een ton CO2 op dit moment ongeveer €3 à €4.

Misschien moeten we onze rijkdom niet meer in spullen meten, maar in diensten Rene Kleijn, Milieuwetenschappen Leiden

Dat is nogal een ingrijpend voorstel. ‘Je krijgt dan absoluut een andere maatschappij,’ denkt ook Kleijn, ‘Mensen zullen zeker minder iPads kunnen kopen. Maar misschien moeten we onze rijkdom dan niet meer meten in spullen, maar in diensten. Het hebben van zo’n iPad maakt mij best wel gelukkig. Maar als ik mijn huis moet schilderen doe ik dat zelf, omdat ik een schilder te duur vind. Ik zou er ook wel heel gelukkig van worden als arbeid goedkoop was en ik een schilder in zou kunnen huren.’

Verder naar: Deel 2: Milieukosten | Deel 3: Grondstoffenbeleid