Duurzame verpakkingen: hoe staat het bedrijfsleven ervoor?

Dit voorjaar werd het Plastic Pact NL ondertekend. Wat verwacht het KIDV daarvan?

“Het is een ambitieus stuk met concrete doelstellingen, maar het is nog moeilijk in te schatten of het proces dat daaruit voortvloeit ook daadwerkelijk het verschil gaat maken. Voor de uitvoering is in elk geval een goede regie nodig en ik ben benieuwd hoe dat zal verlopen. Het is wel belangrijk om een strategie op te zetten waarbij alle verschillende bedrijfstakken naar hun maximale ambities toewerken. Sommige bedrijven kunnen hun plasticgebruik misschien met 50 procent reduceren, terwijl voor andere bedrijven 20 procent het maximaal haalbare is.”

“Er zijn organisaties die de doelstellingen niet ambitieus genoeg vinden, terwijl ik ook wetenschappers hoor die ze volstrekt onhaalbaar achten. Het heeft weinig zin om daarover in dit stadium wat te zeggen. De uitvoering staat pas aan het begin. De ambities kunnen later altijd nog omhoog.”

Waar staat het bedrijfsleven op het gebied van duurzame verpakkingen?

“Wij zien dagelijks bedrijven die ontzettend gemotiveerd zijn om te zoeken naar oplossingen. Maar in veel sectoren zijn duurzame verpakkingen gewoon niet eenvoudig te realiseren. Op dit moment zijn veel bedrijven vooral gericht op zuinig met grondstoffen omgaan en op de quick wins: kleine aanpassingen om verpakkingen lichter en kleiner te maken. Terwijl het vaak de vraag is of de product-verpakkingscombinaties wel optimaal zijn.”

“Er is een grote honger naar kennis, vooral bij retailers. Zij gaan steeds vaker op bezoek bij de afvalsorteerder om met eigen ogen te zien wat er met hun verpakkingen in de sortering en recycling gebeurt. Vroeger waren dat twee gescheiden werelden; nu willen retailers en afvalverwerkers samen optrekken. Maar er is nog onvoldoende samenwerking op het gebied van innovaties in de sortering en hoe bedrijven daar met hun verpakkingskeuzes op kunnen inspelen.”

Kunt u daar een voorbeeld van noemen?

“Neem bijvoorbeeld de zwarte bakjes waar veel maaltijden in worden verpakt. Zwart plastic is op dit moment niet sorteerbaar. Veel partijen maken het daarom niet meer of kopen het niet meer in. Maar stel dat we over twee of drie jaar wél in staat zijn om zwart kunststof uit te sorteren? Dan wordt het wel weer interessant, want je kunt er ook andere gekleurde fracties in kwijt.”

“De keuze van nu is dus niet altijd de keuze van morgen. We moeten ons steeds afvragen: welke innovaties zijn er, bijvoorbeeld in de sortering en recycling, en welke consequenties heeft dat voor de ontwikkeling van materialen?”

Hoe belangrijk is de wet- en regelgeving in het verduurzamen van verpakkingen?

“Er moet enige druk zijn vanuit overheden, nationaal en internationaal, om dit voor elkaar te krijgen. Een verpakking is voor een producent meestal niet de belangrijkste drijfveer om te veranderen. Het is maar tijdelijk onderdeel van het product. Het heeft vooral waarde voor de marketing, maar zodra het afval is heeft het een lagere waarde. De overheid moet stimuleren dat die waarde omhoog gaat. Dat moet wel op Europees niveau gebeuren, op nationaal niveau bereik je niet genoeg.”

“De overheid is overigens niet de enige die druk uitoefent, de maatschappij doet dat ook. Consumenten accepteren het niet meer dat producten uit de supermarkt in zoveel plastic zijn verpakt. Zij willen hun producten anders aangeleverd krijgen.”

Welke innovatieve oplossingen voor circulair verpakken ziet u voorbijkomen?

“De maatschappij ergert zich steeds meer aan oververpakking en daar spelen startups op in. Twenty Products maakt bijvoorbeeld shampoo in een herbruikbare verpakking, waar de consument pas thuis water aan hoeft toe te voegen. Daardoor heb je een minder grote verpakking nodig en kun je een ander type verpakking gebruiken. Fit Things heeft slimme software en een 3D-scanner ontwikkeld om kartonnen verpakking aan de omvang van het product te koppelen dat erin wordt verstuurd. Met deze dozen op maat kunnen ze vooral in de e-commerce scoren.”

“Een innovatieve startup kan een behoorlijke impuls geven aan verduurzamingsprocessen bij bedrijven. Zo heeft Thuiswinkel.org in zijn brancheplan opgenomen dat het oververpakking van producten wil aanpakken. De machine van Fit Things kan daarin voor een versnelling zorgen.”

Welke rol ziet het KIDV voor zichzelf weggelegd?

“We helpen bedrijven met kennis over duurzame verpakkingen. We voeren bijvoorbeeld quickscans bij bedrijven uit om naar de samenstelling van hun verpakkingen te kijken en in hoeverre het verpakkingsmateriaal recyclebaar is. Daarnaast brengen we bedrijven met gelijksoortige vraagstukken bij elkaar in een zogenaamde Communities of Practice, om tot duurzame oplossingen in de keten te komen. We kijken daarbij ook naar waar het Europese beleid naartoe gaat en wat de wensen van retailers zijn.”

“Unilever en Coca-Cola participeren bijvoorbeeld in chemische recycling om het recyclaat van de grondstoffen die zij nodig hebben hoogwaardig te krijgen. Zo weten ze zeker dat ze het product ook weer kunnen afnemen. En McDonald’s werkt samen met afvalverwerker Attero om hun afval beter te laten uitsorteren en recyclen door middel van nascheiding.”

Welke soorten verpakkingen zijn het moeilijkst om circulair te maken?

“We worstelen vooral met de laminaatverpakkingen. Die zijn de afgelopen jaren steeds dunner en lichter gemaakt om de hoeveelheid afval te verminderen. Het zijn vaak meerlaagse verpakkingen van samengestelde materialen. Ze zijn per definitie moeilijk recyclebaar en komen vaak in een reststroom terecht. Ze worden gerecycled tot laagwaardige producten, zoals bermpaaltjes of pallets, of ze worden verbrand. Dan is de vraag: wat kunnen we nog meer met dit afval doen? Hoe kun je het zo in de markt zetten dat het ook voor andere toepassingen kan worden gebruikt? Daar doen we momenteel samen met Wageningen Food & Biobased Research onderzoek naar.”

“Laminaten beschermen voedingsproducten onder meer tegen lucht, licht en vocht en zorgen er daardoor voor dat ze lang houdbaar blijven. Mono-materialen kunnen wel worden gerecycled, maar dan heb je soms weer meer materiaal nodig voor de verpakking. Er is een reden geweest om die materialen dunner, lichter en complexer te maken. Hoe kunnen we zo innoveren dat we dat probleem kunnen oplossen? Dat zijn de discussies die nu worden gevoerd.”

Veel voorbeelden van duurzame verpakkingen komen van internationale bedrijven en startups. Speelt deze ontwikkeling ook bij het midden- en kleinbedrijf?

“Het MKB heeft natuurlijk minder ruimte om zelf nieuwe verpakkingen te ontwikkelen. Maar net als de multinationals hebben ze wel inkoopmacht. Zij kunnen dus ook andere inkoopvoorwaarden hanteren en zo hun leveranciers stimuleren om verpakkingen te verduurzamen."

"Ook daar komen we mooie voorbeelden tegen. Bijvoorbeeld Oerlemans Packaging BV, die zelfklevende etiketten voor PET-trays heeft ontwikkeld die in het recycleproces gemakkelijk te scheiden zijn. FLEX/design heeft de verpakking ontworpen van Seepje, bekend van de verantwoorde schoonmaakmiddelen. En de flessen van Marcel's Green Soap zijn gemaakt van 100 procent gerecycled PE, afkomstig van gebruikte melkverpakkingen uit Engeland."

Chris Bruijnes is één van de sprekers op het thema-event Duurzaam Verpakt, dat DuurzaamBedrijfsleven op 18 juni organiseert in Utrecht. Hét evenement over verpakkingen voor beslissers en professionals op het gebied van supply chain, inkoop, R&D, innovatie en duurzaamheid van bedrijven uit de gehele verpakkingsketen.

Schrijf je in

Bron: KIDV