De mythe ontkracht: Grondstoffen raken niet op (3/4)

Reden 2: Hernieuwbare energie

Hoeveel windmolens en zonnepanelen heb je nodig om klimaatverandering tegen te gaan? ‘Mensen onderschatten vaak hoe groot het duurzame energiesysteem zou zijn,’ vertelt de Leidse universitair docent Kleijn. ‘Als je een normale elektriciteitscentrale van 1 gigawatt wil vervangen door windmolens, heb je ongeveer 2.000 windmolens nodig. Ter vergelijking: een flink windpark bevat meestal zo’n 100 windmolens.’

Daarmee stipt Kleijn de tweede reden aan: de vraag naar grondstoffen kan wel eens veel groter worden dan de mijnbouw kan leveren. Duurzame energie speelt een belangrijke rol bij die vraag. (Zeldzame) metalen zijn niet alleen belangrijk voor de productie van smartphones en tablets, maar ook voor het opwekken van hernieuwbare energie. Windmolens en zonnepanelen bevatten namelijk flinke hoeveelheden (zeldzame) metalen zoals neodynium, tellurium en indium.

Om één kolencentrale te vervangen heb je 2.000 windmolens nodig Rene Kleijn, Milieuwetenschappen Leiden

‘Als we in 2050 wereldwijd volledig overgeschakeld willen zijn naar hernieuwbare energie, moeten we nu heel veel extra zonnepanelen en windmolens bouwen,’ aldus Kleijn. ‘Dat betekent ook een enorme opschaling van de mijnbouw. De jaarlijkse koperproductie zou dan bijvoorbeeld 70 keer zo groot moeten worden om aan de vraag te kunnen voldoen.'

'Daarnaast verwachten de Verenigde Naties dat de stedelijke bevolking gedurende de komende vier decennia zal verdubbelen. Dat betekent dat we alle steden die er nu zijn nog een keer moeten gaan bouwen,' vertelt Kleijn. 'Dat gaat enorm veel grondstoffen kosten. Als je dan ook nog meeneemt dat het gemiddelde inkomen met een factor drie zal gaan stijgen in de komende decennia, dan verwacht ik wel dat we de komende periode zullen worden geconfronteerd met ten minste een tijdelijke materiaalschaarste.'

Als we in 2050 volledig over willen gaan op hernieuwbare energie, moet de jaarlijkse koperproductie 70 keer zo groot worden Rene Kleijn, Milieuwetenschappen Leiden

Een dergelijke opschaling van de mijnbouw vergt enorme investeringen, en heeft een grote impact op het milieu. ‘Momenteel zijn er een handjevol grote kopermijnen op de wereld. Als we inderdaad zoveel extra windmolens en zonnepanelen zouden willen produceren, zouden we tot 2050 ieder jaar een nieuwe grote mijn moeten bijbouwen,’ aldus Kleijn. ‘Voor een dergelijke opschaling heeft de industrie de zekerheid nodig dat die grondstoffen ook daadwerkelijk worden afgenomen. Die zekerheid is er alleen als overheden wereldwijd echt serieus gaan inzetten op de overschakeling naar hernieuwbare energie.’ Die serieuze inzet is vaak nog ver te zoeken: overheden presenteren halve maatregelen die na elke verkiezing weer gewijzigd worden.

Mijnbouwexpert Buxton wijst hier overigens op een interessante wisselwerking: ‘Als we inderdaad zouden overschakelen naar 100 procent hernieuwbare energie, zouden we kunnen stoppen met de winning van kolen. Dat zou enorm veel schelen in de milieu-impact van de mijnbouw, want kolen behoren, samen met koper en ijzer, tot de meest gewonnen grondstoffen ter wereld.’

Verder naar: Introductie: Grondstoffen raken niet op | Reden 1: Milieuschade | Reden 3: Toevoer van grondstoffen veilig stellen