DDW 2018: Circulair ontwerp - broodnodig, functioneel en gewoon mooi

Leonne Cuppen was mede-oprichter van de Dutch Design Week en is eigenaar van Yksi Connect, het bedrijf achter de tentoonstelling 'Clean Revolution; Dutch Design for a better world' die afgelopen september onderdeel was van de Nederlandse bijdrage aan de wereldklimaattop in San Francisco.

De tentoonstelling, die van 20 tot 28 oktober te bezoeken is in het Veemgebouw op het Eindhovense Strijp-S, bestaat uit acht thema's. "Het meest herkenbare thema behelst recycling en de toepasbaarheid ervan omdat het al goed zichtbaar is voor veel mensen", legt Leonne Cuppen uit. "Een mooi voorbeeld is de Gumshoe, een sneaker waarvan de zool is gemaakt van kauwgomresten die van de Amsterdamse straten zijn verwijderd. Die kauwgomresten zijn na sigarettenpeuken de meest vervuilende factor in ons straatbeeld. Wat Gumshoe doet is de resten verzamelen om het gebruiken als grondstof voor de schoen."

Slim, want normaal worden die zolen van kunststof gemaakt. "Je maakt van iets dat vies is, een mooi en nieuw product. Het sluit perfect aan op het thema 'Dirty, Ugly, Useless'. Het afval krijgt in zijn nieuwe rol een unieke look. Het hoeft niet altijd een product te zijn dat bestaat uit stukjes resthout, om een voorbeeld te noemen, waardoor het blijft hangen in het recycling-imago. Het kan er ook super chique uitzien, terwijl het net zo goed van afvalmateriaal is gemaakt."

Lees ook: Deze circulaire veiligheidsschoen heeft een positieve voetafdruk

Denkproces

Cuppen benadrukt dat het recycleproces nog niet eens zozeer om het eindproduct draait, maar zeker ook om het verhaal eromheen. Jonge ontwerpers die nog studeren of net klaar zijn, zijn zeer actief met dit onderwerp. "Voor hen is deze manier van werken vooral een denkproces. Waar haal je je grondstoffen vandaan en hoe vorm je die om tot een nieuw product? Zo zijn er ontwerpers tot het inzicht gekomen dat er ontzettend veel plastic in onze grond zit. Misschien is al dat plastic over honderdduizend jaar wel een vorm van nieuwe olie! Zie het als een vorm van evolutie. Die gedachtegang is zeer interessant om te volgen, hoewel het niet altijd concreet een product of toepassing oplevert. Op dat moment gaat het vooral over bewustwording en ook dat zie je terug in de tentoonstelling."

Steeds vaker zien ontwerpers de noodzaak van duurzaam dan wel circulair werken. "Dat moet ook wel, aangezien we de aarde behoorlijk aan het verzieken zijn", meent Cuppen. "Als we zo doorgaan, zwemt er over twintig jaar geen vis meer in de zee. Ingrijpen is noodzakelijk en dat zie je gelukkig ook steeds meer in de designwereld."

Een ander prachtig voorbeeld van circulair design te zien tijdens de Dutch Design Week is het werk van twee jonge vrouwelijke Rotterdamse ontwerpers die werken onder de naam 'serVies'. Zij zijn aan de slag gegaan met fijnstofvervuiling op en rond drukke wegen in onze steden. "Ga met een doekje over een trapleuning onder een brug en je hebt een ongelooflijk vieze grijze smurrie in je hand. Dat is dus de fijnstof. Die fijnstof wordt verwerkt in het glazuur waarmee de ontwerpers het servies maken. Het is eveneens een stuk bewustwording van de luchtvervuiling, een van de meest ernstige vormen van vervuiling waar we in ons land mee te maken hebben. We weten allemaal dat we er zeer ziek van kunnen worden, maar staan er te weinig bij stil."

Lees ook: Zo helpt biophilic design bij verduurzaming kantoorgebouw

Verlichting met behulp van lichtgevende bacteriën

Een ander thema binnen de tentoonstelling is het oneindig verwerven van energie. De elektrische auto van de Eindhovense start-up Lightyear is er een perfect voorbeeld van. “Die auto moet over een aantal jaren op de markt verschijnen en rijdt volledig op zonne-energie en wordt ontwikkeld in samenwerking met onder meer de TU Delft. Ook interessant is Electric Life van Teresa van Dongen. Zij creëert verlichting met behulp van lichtgevende bacteriën. Verder is er een fietspad (SolaRoad) waarin kleine zonnepaneeltjes zijn verwerkt, waardoor energie wordt opgewekt. Die energie kan je weer gebruiken voor buitenverlichting of huishoudens.”

'Towards a Circulair Economy' is het thema waar we Interface aantreffen met een prachtig voorbeeld van circulair ondernemen. Interface is de producent van een tapijttegelcollectie gemaakt van afgedankte visnetten. De netten worden onder meer op de Filipijnen verzameld en verwerkt in tapijttegels. Het bedrijf toont zo aan dat de productie van tapijt honderd procent circulair kan zijn. "De ambitie is dat het in 2020 het geval is en dat gaat lukken. Hoe geweldig is dat? Circulair tot in het kleinste detail, vanuit het hart van het bedrijf."

Lees ook: Zonne-energie opwekken op de vluchtstrook van de A2

Creating New Value

'Creating New Value' is het laatste thema dat Cuppen aanhaalt. "Paul Koenen is een kunstenaar uit Maastricht en maakt van puin dat vrijkomt bij het slopen van gebouwen een nieuwe grondstof die hij toepast in straatmeubilair, denk aan bankjes. Deze bankjes komen te staan op plekken waar de afgebroken gebouwen stonden. Met behulp van een QR-code leer je meer over de achtergrond van de verdwenen architectuur."

"Ook op deze manier creëer je weer bewustwording op unieke wijze. Het is de belangrijkste boodschap die we de bezoeker mee willen geven: we moeten met ons allen opletten hoe we met grondstoffen en onze aarde omgaan. We kunnen niet eindeloos doorgaan op de manier zoals we het nu doen. Er moet een omschakeling komen. We moeten voor elkaar krijgen dat volgende generaties hier ook nog kunnen zijn. Dat kan onder andere door duurzaam en circulair ontwerpen. Gelukkig zijn er vele ontzettend interessante alternatieven. Goed toepasbaar en erg mooi. Ik zie het als verrijkende alternatieven", benadrukt Cuppen.

Neem alvast een voorproefje en bekijk onderstaande video:

Foto: Adobe Stock